შვეულმფრენი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

12:05, 22 მაისი 2014-ის ვერსია

აშშ-ის მოიერიშე AH-64 Apache ერაყში 2006 წლის 24 თებერვალს აშშ-ის ჯარისკაცებისთვის საჰაერო მხარდაჭერისას

სსძ-ის კუთვნილი რუსული წარმოების მოიერიშე Mi-24

სიკორსკის ავიაკომპანიის მიერ დაპროექტებულ მძიმე ტვირთამწეობის CH-54 Tarhe-ს მიაქვს CH-47 Chinook

შვეულმფრენი — როტორიანი თვითმფრინავის ნაირსახეობა, სადაც ამწევი და მამოძრავებელი ძალები იქმნება როტორების მიერ. ეს აძლევს შვეულმფრენს ვერტიკალურად აფრენა-დაჯდომის, ცაში ლივლივის, წინ, უკან და გვერდულად ფრენის საშუალებას. მისი ეს თვისებები საშუალებას იძლევა, შვეულმფრენს დაევალოს მისიები მჭიდროდ დასახლებულ ან იზოლირებულ ადგილებში, სადაც უძრავფრთიანი ან სხვა სახის ვერტიკალურად ასაფრენი და დასაჯდომი ტიპის თვითმფრინავი ვერ შეასრულებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ადრინდელი მოდელები უპირატესობას ანიჭებდნენ ერთზე მეტ მთავარ როტორიან შვეულმფრენებს, ერთ როტორიანი შვეულმფრენი მმართველი როტორით კუდზე გახდა ყველაზე გავრცელებული და ჩვეულებრივი კონფიგურაცია. შვეულმფრენები ორძრავიანი როტორთა ტანდემით ასევე გავრცელებულია მათი მძიმე ტვირთამწეობის გამო. კოაქსიალური, დახრილ როტორიანი და ჰიბრიდული ტიპის შვეულმფრენთაგან ყველას ხილვა შესაძლებელია ცაში. ოთხ როტორიანი შვეულმფრენები, შექმნილი 1907 წელზე ადრე საფრანგეთში, და მათი მსგავსი მულტიროტორიანი შვეულმფრენები შეიმუშავეს სპეციალური მიმართვის საფუძველზე, როგორც უპილოტო საფრენი აპარატები.

ისტორია

შვეულმფრენები შეიმუშავეს და განავითარეს მეოცე საუკუნის პირველ ნახევარში. გერმანელი ავიაკონსტრუქტორის ჰენრიხ ფორკეს მიერ შექმნილი Fw 61 იყო პირველი მუშა შვეულმფრენი, რომელმაც 1936 წლის 26 ივნისს განახორციელა პირველი ფრენა. შვეულმფრენის ზოგიერთი მოდელი შეზღუდული იყო წარმოების საზღვარებით, მაგრამ ეს იყო 1942 წლამდე, როდესაც იგორ სიკორსკის მიერ დაპროექტებულმა შვეულმფრენებმა სრულ მასშტაბიან წარმოებას მიაღწიეს,^[1] 131 შვეულმფრენი იქნა შექმნილი.^[2] მეორე მსოფლიო ომში ნაცისტური გერმანია შვეულმფრენების შეზღუდულ რაოდენობას იყენებდა დაკვირვების, სატრანსპორტო და სამედიცინო ევაკუაციის მიზნებისთვის. ხშირმა დაბობვამ გაერთიანებული კოალიციის მხრიდან შეაფერხა შვეულმფრენების წარმოება გერმანიაში.

აშშ-ში რუსული წარმოშობის ინჟინერმა იგორ სიკორსკიმ და უ. ლოურენს ლეპაჟმა დაასრულეს აშშ-ს პირველ სამხედრო შვეულმფრენზე მუშაობა. ლეპაჟმა პატენტი მიიღო Fw 61-ის ნიმუშის მიხედვით შვეულმფრენების წარმოებაზე და შექმნა XR-1.^[3] Fw 61-მა მოხსნა შვეულმფრენების მიერ მანამდე დამყარებული ყველა რეკორდი, აჩვენა რა ფრენის ისეთი რეჟიმი, რომელიც მანამდე მხოლოდ ავტოჟირებისთვის იყო ხელმისაწვდომი. სიკორსკი კი უფრო მარტივ ერთ როტორიან დიზაინზე მუშაობდა, რის შედეგადაც მიიღო VS-300, რომელიც აღმოჩნდა პირველი პრაქტიკული ერთ როტორიანი შვეულმფრენი და პოტენციურად საუკეთესოდ მფრენი საბჭოთა TsAGI 1-EA-ის შემდეგ, რომელმაც თავისი ფრენა, დაახლოებით, ათი წლით ადრე განახორციელა. წაღმა-უკუღმა მბრუნავ მთავარ როტორზე ექსპერიმენტების შემდეგ, სიკორსკი მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ უმჯობესი იქნებოდა, თუ კუდზე დაამონტაჟებდა პატარა მმართველ როტორს.

სქოლიო

↑ Munson (1968)
↑ Hirschberg, Michael J.; Dailey, David K. (7 ივლისი, 2000). „Sikorsky“, US and Russian Helicopter Development In the 20th Century. American Helicopter Society, International. ციტირების თარიღი: 22.05.214.
↑ Francillon (1997)

[Munson-1] Munson (1968)

[Hirschberg-2] Hirschberg, Michael J.; Dailey, David K. (7 ივლისი, 2000). „Sikorsky“, US and Russian Helicopter Development In the 20th Century. American Helicopter Society, International. ციტირების თარიღი: 22.05.214.

[Francillon-3] Francillon (1997)

[1]

[2]

[3]

@@ ხაზი 17: / ხაზი 17: @@
 }}
 '''შვეულმფრენი''' — როტორიანი [[თვითმფრინავი]]ს ნაირსახეობა, სადაც ამწევი და მამოძრავებელი ძალები იქმნება [[შვეულმფრენის როტორი|როტორების]] მიერ. ეს აძლევს შვეულმფრენს ვერტიკალურად აფრენა-დაჯდომის, ცაში ლივლივის, წინ, უკან და გვერდულად ფრენის საშუალებას. მისი ეს თვისებები საშუალებას იძლევა, შვეულმფრენს დაევალოს მისიები მჭიდროდ დასახლებულ ან იზოლირებულ ადგილებში, სადაც უძრავფრთიანი ან სხვა სახის ვერტიკალურად ასაფრენი და დასაჯდომი ტიპის თვითმფრინავი ვერ შეასრულებს.
-შვეულმფრენები შეიმუშავეს და განავითარეს მეოცე საუკუნის პირველ ნახევარში. გერმანელი ავიაკონსტრუქტორის [[ჰენრიხ ფორკე]]ს მიერ შექმნილი [[Fw 61]] იყო პირველი მუშა შვეულმფრენი, რომელმაც 1936 წლის 26 ივნისს განახორციელა პირველი ფრენა. შვეულმფრენის ზოგიერთი მოდელი შეზღუდული იყო წარმოების საზღვარებით, მაგრამ ეს იყო 1942 წლამდე, როდესაც [[იგორ სიკორსკი]]ს მიერ დაპროექტებულმა შვეულმფრენებმა სრულ მასშტაბიან წარმოებას მიაღწიეს,<ref name="Munson">{{Cite|Munson|(1968)}}</ref> 131 შვეულმფრენი იქნა შექმნილი.<ref name="Hirschberg">{{cite book |author= Hirschberg, Michael J. |coauthors = Dailey, David K. |url= https://web.archive.org/web/20110720064646/http://www.vtol.org/History.htm |title= US and Russian Helicopter Development In the 20th Century |chapter= Sikorsky |chapterurl=https://web.archive.org/web/20110720064646/http://www.vtol.org/History.htm#_Toc486998806 |publisher= American Helicopter Society, International |date= 7 ივლისი, 2000 |accessdate=22.05.214}}</ref> [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] [[მესამე რაიხი|ნაცისტური გერმანია]] შვეულმფრენების შეზღუდულ რაოდენობას იყენებდა დაკვირვების, სატრანსპორტო და სამედიცინო ევაკუაციის მიზნებისთვის. ხშირმა დაბობვამ [[ანტიჰიტლერული კოალიცია|გაერთიანებული კოალიციის]] მხრიდან შეაფერხა შვეულმფრენების წარმოება გერმანიაში.
-[[აშშ]]-ში [[რუსები|რუსული]] წარმოშობის [[ინჟინერია|ინჟინერმა]] [[იგორ სიკორსკი]]მ და უ. ლოურენს ლეპაჟმა დაასრულეს აშშ-ს პირველ სამხედრო შვეულმფრენზე მუშაობა. ლეპაჟმა პატენტი მიიღო Fw 61-ის ნიმუშის მიხედვით შვეულმფრენების წარმოებაზე და შექმნა [[Platt-Le Page XR-1|XR-1]].<ref name="Francillon">{{Cite|Francillon|(1997)}}</ref> Fw 61-მა მოხსნა შვეულმფრენების მიერ მანამდე დამყარებული ყველა რეკორდი, აჩვენა რა ფრენის ისეთი რეჟიმი, რომელიც მანამდე მხოლოდ [[ავტოჟირი|ავტოჟირებისთვის]] იყო ხელმისაწვდომი. სიკორსკი კი უფრო მარტივ ერთ როტორიან დიზაინზე მუშაობდა, რის შედეგადაც მიიღო [[VS-300]], რომელიც აღმოჩნდა პირველი პრაქტიკული ერთ როტორიანი შვეულმფრენი და პოტენციურად საუკეთესოდ მფრენი [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა]] TsAGI 1-EA-ის შემდეგ, რომელმაც თავისი ფრენა, დაახლოებით, ათი წლით ადრე განახორციელა.
 მიუხედავად იმისა, რომ ადრინდელი მოდელები უპირატესობას ანიჭებდნენ ერთზე მეტ მთავარ როტორიან შვეულმფრენებს, ერთ როტორიანი შვეულმფრენი მმართველი როტორით კუდზე გახდა ყველაზე გავრცელებული და ჩვეულებრივი კონფიგურაცია. შვეულმფრენები ორძრავიანი როტორთა ტანდემით ასევე გავრცელებულია მათი მძიმე ტვირთამწეობის გამო. [[Sikorsky X2|კოაქსიალური]], [[AgustaWestland AW609|დახრილ როტორიანი]] და [[Eurocopter X3|ჰიბრიდული]] ტიპის შვეულმფრენთაგან ყველას ხილვა შესაძლებელია ცაში. ოთხ როტორიანი შვეულმფრენები, შექმნილი 1907 წელზე ადრე [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], და მათი მსგავსი მულტიროტორიანი შვეულმფრენები შეიმუშავეს სპეციალური მიმართვის საფუძველზე, როგორც უპილოტო საფრენი აპარატები.
+== ისტორია ==
+შვეულმფრენები შეიმუშავეს და განავითარეს მეოცე საუკუნის პირველ ნახევარში. გერმანელი ავიაკონსტრუქტორის [[ჰენრიხ ფორკე]]ს მიერ შექმნილი [[Fw 61]] იყო პირველი მუშა შვეულმფრენი, რომელმაც 1936 წლის 26 ივნისს განახორციელა პირველი ფრენა. შვეულმფრენის ზოგიერთი მოდელი შეზღუდული იყო წარმოების საზღვარებით, მაგრამ ეს იყო 1942 წლამდე, როდესაც [[იგორ სიკორსკი]]ს მიერ დაპროექტებულმა შვეულმფრენებმა სრულ მასშტაბიან წარმოებას მიაღწიეს,<ref name="Munson">{{Cite|Munson|(1968)}}</ref> 131 შვეულმფრენი იქნა შექმნილი.<ref name="Hirschberg">{{cite book |author= Hirschberg, Michael J. |coauthors = Dailey, David K. |url= https://web.archive.org/web/20110720064646/http://www.vtol.org/History.htm |title= US and Russian Helicopter Development In the 20th Century |chapter= Sikorsky |chapterurl=https://web.archive.org/web/20110720064646/http://www.vtol.org/History.htm#_Toc486998806 |publisher= American Helicopter Society, International |date= 7 ივლისი, 2000 |accessdate=22.05.214}}</ref> [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] [[მესამე რაიხი|ნაცისტური გერმანია]] შვეულმფრენების შეზღუდულ რაოდენობას იყენებდა დაკვირვების, სატრანსპორტო და სამედიცინო ევაკუაციის მიზნებისთვის. ხშირმა დაბობვამ [[ანტიჰიტლერული კოალიცია|გაერთიანებული კოალიციის]] მხრიდან შეაფერხა შვეულმფრენების წარმოება გერმანიაში.
+[[აშშ]]-ში [[რუსები|რუსული]] წარმოშობის [[ინჟინერია|ინჟინერმა]] [[იგორ სიკორსკი]]მ და უ. ლოურენს ლეპაჟმა დაასრულეს აშშ-ს პირველ სამხედრო შვეულმფრენზე მუშაობა. ლეპაჟმა პატენტი მიიღო Fw 61-ის ნიმუშის მიხედვით შვეულმფრენების წარმოებაზე და შექმნა [[Platt-Le Page XR-1|XR-1]].<ref name="Francillon">{{Cite|Francillon|(1997)}}</ref> Fw 61-მა მოხსნა შვეულმფრენების მიერ მანამდე დამყარებული ყველა რეკორდი, აჩვენა რა ფრენის ისეთი რეჟიმი, რომელიც მანამდე მხოლოდ [[ავტოჟირი|ავტოჟირებისთვის]] იყო ხელმისაწვდომი. სიკორსკი კი უფრო მარტივ ერთ როტორიან დიზაინზე მუშაობდა, რის შედეგადაც მიიღო [[VS-300]], რომელიც აღმოჩნდა პირველი პრაქტიკული ერთ როტორიანი შვეულმფრენი და პოტენციურად საუკეთესოდ მფრენი [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა]] TsAGI 1-EA-ის შემდეგ, რომელმაც თავისი ფრენა, დაახლოებით, ათი წლით ადრე განახორციელა. წაღმა-უკუღმა მბრუნავ მთავარ როტორზე ექსპერიმენტების შემდეგ, სიკორსკი მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ უმჯობესი იქნებოდა, თუ კუდზე დაამონტაჟებდა პატარა მმართველ როტორს.
 == სქოლიო ==