მენაჰემ პრესლერი

მენაჰემ პრესლერი
ებრ. מנחם פרסלר
ბიოგრაფია
ნამდვილი სახელი	მაქს იაკობ პრესლერი
დაბ. თარიღი	16 დეკემბერი, 1923
დაბ. ადგილი	მაგდებურგი
წარმოშობა	გერმანელი
გარდ. თარიღი	6 მაისი, 2023 (99 წლის)
გარდ. ადგილი	ლონდონი
ლეიბლ(ებ)ი	MGM Records
საიტი	menahempressler.org
მენაჰემ პრესლერი ვიკისაწყობში

მენაჰემ პრესლერი (ებრ. מנחם פרסלר) (16 დეკემბერი, 1923, მაგდებურგი — 6 მაისი, 2023, ლონდონი) — გერმანული წარმოშობის ისრაელელ-ამერიკელი პიანისტი და აკადემიური მასწავლებელი. იგი ცნობილი იყო საფორტეპიანო ტრიოთი „Beaux Arts Trio“, რომელიც 1955 წელს დააარსა მევიოლინე დანიელ გილესთან ერთად და იყო მისი უცვლელი წევრი დაშლამდე (2008). ის ასწავლიდა ინდიანას უნივერსიტეტში ბლუმინგტონში. მის დაკვრას აფასებდნენ, როგორც ელეგანტურობაზე, დელიკატურობაზე და სიცხადეზე ორიენტირებულს.

ადრეული წლები

მაქს იაკობ პრესლერი დაიბადა მაგდებურგში 1923 წლის 16 დეკემბერს. მის ებრაელ მშობლებს ჰქონდათ მამაკაცების ტანსაცმლის მაღაზია, რომელიც განადგურდა 1938 წლის 9–10 ნოემბრის ბროლის ღამეს. ოჯახი ნაცისტური გერმანიიდან გაიქცა 1939 წელს, თავდაპირველად იტალიაში, შემდეგ კი პალესტინაში. პრესლერს ჰქონდა კვებითი დარღვევები და შიმშილის საფრთხე ემუქრებოდა, მაგრამ მოგვიანებით თქვა, რომ ფორტეპიანოზე დაკვრამ განკურნა. მისი ბებია-ბაბუა, ბიძა, დეიდა და ბიძაშვილები საკონცენტრაციო ბანაკებში დაიღუპნენ.

პრესლერმა, რომელმაც მიიღო სახელი მენაჰემი, მონაწილეობა მიიღო დებიუსის საერთაშორისო საფორტეპიანო კონკურსში სან-ფრანცისკოში 1946 წელს. ამ კონკურსში პირველი პრიზის მოპოვებით დაიწყო მისი კარიერა და შემდეგ აშშ-ში გადავიდა. მის დებიუტს კარნეგი ჰოლში მოჰყვა შუმანის საფორტეპიანო კონცერტი, რომელიც შეასრულა ფილადელფიის ორკესტრთან ერთად იუჯინ ორმანდის დირიჟორობით.

პალესტინის სამაუწყებლო სამსახურის სტუდია იერუსალიმში, 1947 წლის ივლისი, შუმანის საფორტეპიანო კონცერტის შესრულების შემდეგ.

კარიერა

პრესლერმა სოლისტის კარიერა განაგრძო. მან დაკვრა წამყვან ორკესტრებთან ერთად დაიწყო გასტოლებზე ჩრდილოეთ ამერიკასა და ევროპაში. უკრავდა ჩიკაგოში, კლივლენდში, დალასში, ნიუ-იორკში, პიტსბურგში, სან-ფრანცისკოში, ბრიუსელში, ჰელსინკში, ლონდონში, ოსლოში და პარიზში. 1955 წლიდან პრესლერი ასწავლიდა ფორტეპიანოს ფაკულტეტზე ინდიანას უნივერსიტეტის ჯეიკობსის სახელობის მუსიკალურ სკოლაში, სადაც მას ეკავა მუსიკის გამორჩეული პროფესორის წოდება ჩარლზ ვების კათედრაზე. მისი დებიუტი, როგორც კამერული მუსიკოსისა, შედგა 1955 წელს ბერკშირის ფესტივალზე, სადაც იგი პიანისტად გამოვიდა მევიოლინე დანიელ გილესთან და ჩელისტ ბერნარ გრინჰაუსთან ერთად. ისინი შეხვდნენ მოცარტის საფორტეპიანო ტრიოს ციკლის ჩაწერისას. ეს შეხვედრა იმდენად წარმატებული აღმოჩნდა, რომ ისინი ერთად დარჩნენ როგორც საფორტეპიანო ტრიო „Beaux Arts Trio“. ჯგუფმა თავისი არსებობის მანძილზე ცვლილება განიცადა. პრესლერი იყო ერთადერთი უცვლელი წევრი, რომელიც ჯგუფთან ერთად გამოდიოდა მთელი მისი არსებობის მანძილზე დაშლამდე (2008).

ტრიომ ასობით ჩანაწერი და ათასობით კონცერტი შეასრულა. მათ დაიწყეს მორის რაველისა და გაბრიელ ფორეს საფორტეპიანო ტრიოს ციკლის ჩაწერა. მათ რეპერტუარში ასევე შედიოდა ჩარლზ აივზისა და ნედ რორემის თანამედროვე მუსიკა.

2008 წელს პრესლერი გერმანიაში დაბრუნდა ბროლის ღამეს 70 წლის იუბილესთან დაკავშირებით. 2010 წელს მან დაუკრა რეინჰაუს საერთაშორისო საზაფხულო მუსიკის ფესტივალზე ანტონიო მენეზესთან ერთად (Beaux Arts Trio-ს ბოლო ვიოლონჩელისტი). 2013 წლის დეკემბერში, 90 წლის ასაკში, მისი დებიუტი შედგა ბერლინის ფილარმონიული ორკესტრის საახალწლო კონცერტზე. კონცერტი პირდაპირ ეთერში გადაიცემოდა მთელ მსოფლიოში.

1950-იანი წლების დასაწყისში პრესლერმა ჩაწერა მნიშვნელოვანი რაოდენობის სოლო საფორტეპიანო მუსიკა, და მუსიკა ფორტეპიანოსა და ორკესტრისათვის სხვადასხვა კომპოზიტორების მიერ ამერიკული ლეიბლისთვის MGM. Beaux Arts-ის ტრიომ „ფილიპსისთვის“ ჩანაწერების ვრცელი სერია გააკეთა. გარდა ამისა, პრესლერმა ჩაწერა სოლო ფორტეპიანოს მუსიკა კომერციულად La Dolce Volta-სა და Deutsche Grammophon-ზე. 2018 წელს ფრანგული მუსიკის ჩანაწერი მიეძღვნა მის მუდმივ კომპანიონს ანაბელ უაითსტონს, ლედი ვაიდენფელდს.

პირადი ცხოვრება

პრესლერი დაქორწინებული იყო სარა შერჩენზე 1949 წლიდან მის გარდაცვალებამდე — 2014 წლამდე და მათ ორი შვილი შეეძინათ. 2016 წლიდან ურთიერთობა ჰქონდა ანაბელ უაითსტონთან, ბარონესა ვაიდენფელდთან, რომელსაც 1966 წლიდან იცნობდა.

გარდაიცვალა ლონდონში 2023 წლის 6 მაისს, 99 წლის ასაკში.

ჯილდოები და აღიარება

პრესლერი იყო ნებრასკას უნივერსიტეტის, სან-ფრანცისკოს მუსიკის კონსერვატორიის, ლონდონის მუსიკის სამეფო აკადემიის, ჩრდილოეთ კაროლინას ხელოვნების სკოლისა და ბენ გურიონის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი.

2005 წელს პრესლერმა მიიღო გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის ღირსების ორდენი და დასახელდა ხელოვნებისა და ლიტერატურის ორდენის კომანდორად. 2007 წელს იგი აირჩიეს იერუსალიმის მუსიკისა და ცეკვის აკადემიის საპატიო წევრად.

ის ხუთჯერ იყო ნომინირებული გრემის ჯილდოზე. მან მიიღო ჯილდო ამერიკული კამერული მუსიკისადმი გამორჩეული სამსახურისათვის, ოქროს მედალი „დამსახურებისათვის“ ხელოვნებისა და ლიტერატურის ეროვნული საზოგადოებისგან. ის ასევე იყო ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი.

ლიტერატურა

• Pressler, Menahem; Noltze, Holger; Körber-Stiftung edition Körber-Stiftung (2016). Dieses Verlangen nach Schönheit Gespräche über Musik (in German). Hamburg. ISBN 978-3-89684-177-3. OCLC 932720628.
• "Magdeburg trauert um Ehrenbürger Menahem Pressler – neue musikzeitung". nmz (in German). Retrieved 9 May 2023.
• "Remembering Menahem Pressler". Experience the Chicago Symphony Orchestra. 6 May 2023. Retrieved 9 May 2023.

რესურსები ინტერნეტში

• ოფიციალური ვებ-გვერდი
• Indiana University Alliance of Distinguished and Titled Professors – Menahem Pressler
• Interview with Menahem Pressler, 8 June 1996