კარგილი
| დასახლებული პუნქტი | |
|---|---|
|
კარგილი | |
 | |
| ქვეყანა |
 ინდოეთი |
| კოორდინატები | 34°33′34″ ჩ. გ. 76°07′32″ ა. გ. / 34.55944° ჩ. გ. 76.12556° ა. გ. |
| დაარსდა | 1 ივლისი, 1979 |
| ფართობი | 14086 კმ² |
| ცენტრის სიმაღლე | 2676±1 მეტრი |
| სასაათო სარტყელი | UTC+05:30 |
| სატელეფონო კოდი | 1985 |
| საფოსტო ინდექსი | 194103 |
| ოფიციალური საიტი | https://kargil.nic.in |
  | |
კარგილი ― ქალაქი ინდოეთის მიერ ადმინისტრირებადი ლადექის ტერიტორიაზე, ქაშმირის კონფლიქტურ რეგიონში. არის ინდოეთის ადმინისტრირებადი მოკავშირე ტერიტორიის, ლადექის დედაქალაქი და კარგილის რაიონის ადმინისტრაციული ცენტრი. იგი მეორე უდიდესი ქალაქია ლადექში, ლეჰის შემდეგ.[1] კარგილი სრინაგარიდან 204 კმ-ით აღმოსავლეთით, ხოლო ლეჰიდან 234 კმ-ით დასავლეთით მდებარეობს. გაშლილია მდინარე სურუსა და ვახა-რონგის შესართავის სანაპიროზე.
ეტიმოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლადექის ქრონიკებში მოხსენიებული კარგილის სახელი ვაილიზე ტრანსლიტერირდება როგორც dkar skyil.[2] სიტყვა შეიძლება აღნიშნავდეს ნათელ ან ჯანსაღ ტერიტორიას.[3]
ვაილის ტრანსლიტერაციის მიხედვით, თანამედროვე გაზეთებში ქალაქის სახელი გამოითქმის როგორც dkar `khyi.[4] იგი შეიძლება აღნიშნავდეს ნათელ ან მთის სასარგებლო ამფითეატრს.[5] ფრაზა ხშირად გვხვდება ტიბეტურ ლიტერატურაში.
კარგილის მკვიდრები ქალაქის სახელის წარმოშობას Khar-სა (ფორტი) და rkil-ს (ცენტრი) უკავშირებენ, რაც მრავალ ფორტს შორის ცენტრალურ მდებარეობაზე მიანიშნებს.[6] რადჰიკა გუპტა მიიჩნევს, რომ ეს შესაფერისი აღწერაა იმ ადგილისთვის, რომელიც თანაბარი მანძილითაა დაშორებული სრინაგარიდან, ლეჰიდან და სკარდუდან.[6]
მდებარეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კარგილი მდინარეთა რამდენიმე ხეობის შესართავთან მდებარეობს: ჩრდილოეთითა და სამხრეთით მდინარე სურუს ხეობა მდებარეობს, სამხრეთ-აღმოსავლეთით ― ვახა-რონგის ხეობა, ხოლო აღმოსავლეთით ― სოდის ხეობა. ჩრდილოეთით, მცირე მანძილის დაშორებით მდებარეობს მდინარე დრასის ხეობა, რომელიც სურუს ხეობიდან იშლება და ზოჯი-ძაის გასასვლელისა და ქაშმირისკენ მიუყვება. შესაბამისად, კარგილი ქაშმირის, ლადექისა და ბალტისტანის მარშრუტების გზაჯვარედინზე მდებარეობს.
მკვლევარ ჯანეტ რიზვის აზრით, ინდის ხეობა მაროლსა და დაჰს შორის ვიწრო კანიონს წარმოადგენს და თანამედროვე ხანამდე მარტივად გასავლელი არ იყო. სწორედ ამიტომ, ჩვეულებრივ, ბალტისტანსა და ლეჰს შორის სავაჭრო გზა სურუს ხეობისა და ვახა-რონგის გავლით კარგილზე გადიოდა.[7][8]
ინდოეთის გაყოფისა და ქაშმირის პირველი ომის შემდეგ ბალტისტანი პაკისტანის დაქვემდებარებაში გადავიდა. კონფლიქტის ბოლოს მწვერვალი 13620, რომელიც კარგილს გადმოჰყურებს და სრინაგარი-ლეჰის მაგისტრალი პაკისტანის დაქვემდებარებაში აღმოჩნდა. ინდოეთ-პაკისტანის 1971 წლის ომის დროს ინდოეთის სამხედრო ძალებმა კონტროლის ხაზის ჩრდილოეთით გადაწევა მოახერხეს, რითის კარგილის უსაფრთხოება უფრო უზრუნველყვეს. ამ ზეწოლის შემდეგ მნიშვნელოვანი სოფელი ჰუნდერმანი ინდოეთის კონტროლქვეშ აღმოჩნდა.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დამოუკიდებელი ინდოეთი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ინდოეთის პაკისტანის პირველი ომის შემდეგ ცეცხლის შეწყვეტის ხაზის შედეგად ლადექის ვაზარათი გაიყო და კარგილისა და ლეჰის თეჰსილები ინდოეთის მხარეს აღმოჩნდა, ხოლო სკარდუს თეჰსილი ― პაკისტანის მხარეს. ინდოეთის მხარს დარჩენილი ორი თეჰსილი მალე რაიონად გამოცხადდა, ხოლო ლადექი ჯამუსა და ქაშმირის დანაყოფებთან ერთად ჯამუ და ქაშმირის შტატის დანაყოფად (დივიზიად) გამოცხადდა. პაკისტანმა სკარდუს თეჰსილს ბალტისტანი უწოდა და რამდენიმე რაიონად დაყო.
ინდოეთ-პაკისტანის მესამე ომის შემდეგ მხარეებმა სიმლის შეთანხმებას მოაწერეს ხელი, რის შემდეგაც ცეცხლის შეწყვეტის ხაზი ნაწილობრივ შეიცვალა კონტროლის ხაზად ჩამოყალიბდა.[9]
გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კარგილის საშუალოდ სიმაღლე ზღვის დონიდან 2 676 მეტრზე მდებარეობს. გაშენებულია მდინარე სურუს სანაპიროებზე. იგი სრინაგარიდან 205 კმ-ითაა დაშორებული.[10] ჰიმალაების სხვა ტერიტორიების მსგავსად, კარგილს კლიმატი ზომიერია. ზაფხული ცელია ცივი ღამეებით, ხოლო ზამთარი გრძელი და სუსხიანია, რომლის დროსაც ტემპერატურა −20 °C-ზე (−4 °F) დაბლა ეცემა.[11]
დემოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2011 წლის აღწერის მიხედვით, კარგილის მოსახლეობა 16 338 ადამიანს შეადგენს. მოსახლეობის უმრავლესობა (11 496 ადამიანი) რეგისტრირებულ ტომებს მიეკუთვნება. მოსახლეობის 75%-მა იცის წერა-კითხვა.[12]
რელიგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კარგილის მოსახლეობის უმრავლესობა (77.56%) ისლამის მიმდევარია. მეორე უდიდეს რელიგიურ ჯგუფს (19.21%) ინდუიზმის მიმდევრები წარმოადგენენ. ბუდისტები მოსახლეობის 0.54%-ს, ხოლო სიქიზმის მიმდევრები 2.2%-ს შეადგენენ.[13]
ტრანსპორტი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საჰაერო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ქალაქიდან 8 კმ-ის დაშორებით მდებარეობს კარგილის აეროპორტი, რომელიც სრულად არ ფუნქციონირებს. აეროპორტი შეტანილია ე.წ. UDAN სქემაში და სამომავლოდ სრულად ამოქმედება იგეგმება. უახლოესი ფუნქციონირებადი აეროპორტია სრინაგარის საერთაშორისო აეროპორტი.
რკინიგზა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კარგილი ინდოეთის სხვა ქალაქებთან რკინიგზით ჯერ კიდევ არ არის დაკავშირებული. იგეგმება სრინაგარი-კარგილი-ლეჰის რკინიგზის ხაზის გაყვანა, რომელის სრინაგარს კარგილის გავლით ლეჰთან დააკავშირებს. უახლოესი მთავარი სარკინიგზო სადგური ჯამუ-ტავის სარკინიგზო სადგურია, რომელიც 472 კმ-ის დაშორებით მდებარეობს.
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბიბლიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Aggarwal, Ravina (2004), Beyond Lines of Control: Performance and Politics on the Disputed Borders of Ladakh, India, Duke University Press, ISBN 0-8223-3414-3, https://books.google.com/books?id=2k3mgWCitj0C
- Charak, Sukhdev Singh (1983), General Zorawar Singh, Publications Division, Government of India, https://archive.org/details/GENERALZORAWARSINGH
- Cunningham, Alexander (1854), Ladak: Physical, Statistical, Historical, London: Wm. H. Allen and Co, https://archive.org/details/ladakphysicalsta00cunnrich
- Francke, Rev. A. H. (1907), A History of Western Tibet, S. W. Partridge & Co, https://archive.org/details/historyofwestern00ahfr/page/n6
- Gupta, Radhika (2013). „Allegiance and Alienation: Border Dynamics in Kargil“, რედ. David N. Gellner: Borderland Lives in Northern South Asia. Duke University Press, გვ. 47–71. ISBN 978-0-8223-7730-6.
- Francke, August Hermann (1926). Antiquities of Indian Tibet, Part 2. Calcutta: Superintendent Government Printing.
- Handa, O. C. (2001), Buddhist Western Himalaya: A politico-religious history, Indus Publishing, ISBN 978-81-7387-124-5, https://books.google.com/books?id=R4VuovXa5YUC&pg=PA197
- Huttenback, Robert A. (1961), "Gulab Singh and the Creation of the Dogra State of Jammu, Kashmir, and Ladakh", The Journal of Asian Studies 20 (4): 477–488, , https://pahar.in/mountains/Books%20and%20Articles/Indian%20Subcontinent/1961%20Gulab%20Singh%20and%20Creation%20of%20Dogra%20State%20of%20Jammu%20Kashmir%20and%20Ladakh%20by%20Huttenback%20from%20J%20Asian%20Studies%20v20%20s.pdf დაარქივებული 2018-11-23 საიტზე Wayback Machine.
- Karim, Maj Gen Afsir (2013), Kashmir The Troubled Frontiers, Lancer Publishers LLC, pp. 30–, ISBN 978-1-935501-76-3, https://books.google.com/books?id=lf2jAQAAQBAJ&pg=PT30
- Panikkar, K. M. (1930), Gulab Singh, London: Martin Hopkinson Ltd, https://archive.org/details/gulabsingh179218031570mbp
- Rizvi, Janet (1996), Ladakh: Crossroads of High Asia (Second რედ.), Oxford University Press, ISBN 978-0-19-564016-8, https://archive.org/details/ladakhcrossroads0000rizv
დამატებითი საკითხავი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Hussain, Javed. (2006-10-21) Kargil: what might have happened. Dawn. ციტირების თარიღი: 2009-05-20
- Yukiyasu Osada; Gavin Allwright; Atsushi Kanamaru (2000), Mapping the Tibetan World, Tokyo: Kotan Publishing (გამოქვეყნების თარიღი: 2004), ISBN 0-9701716-0-9, https://archive.org/details/isbn_9780970171603
- Paul Beersmans (13 June 1998), Jammu and Kashmir State 1998, Belgian Association for Solidarity with Jammu and Kashmir, http://www.basjak.org/JKS1998.htm დაარქივებული 6 October 2007[Date mismatch] საიტზე Wayback Machine.Category:Webarchive-ის თარგის შეტყობინებები
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Osada et al (2000), p. 298.
- ↑ Francke, August Hermann (1926). Antiquities of Indian Tibet, Part 2. Calcutta: Superintendent Government Printing, გვ. 128.
- ↑ THL Tibetan to English Translation Tool, The Tibetan & Himalayan Library. Term: "dkar skyil".
- ↑ Martin, Dan (1991), The Emergence of Bon and the Tibetan Polemical Tradition, Indiana University, p. 280, note 128, https://books.google.com/books?id=vucKAAAAYAAJ; See also Gyeltsen, Jamyang (2020), dgon rabs kun gsal nyi snang /, Library of Tibetan Works and Archives, p. xx, ISBN 9789390752270, https://books.google.com/books?id=5NBBEAAAQBAJ&pg=PR20
- ↑ THL Tibetan to English Translation Tool, The Tibetan & Himalayan Library. Term: "dkar 'khyil".
- ↑ 6.0 6.1 Radhika Gupta, Allegiance and Alienation (2013), p. 49.
- ↑ Rizvi, Ladakh: Crossroads of High Asia (1996), pp. 19–20.
- ↑ Rizvi, Janet; Kakpori, G. M. (Summer 1988), "Lost kingdoms of the gold-digging ants (Review of L'or des fourmis: La découverte de l'Eldorado grec au Tibet by Michel Peissel)", India International Centre Quarterly 15 (2): 131–147
- ↑ Cheema, Pervaiz Iqbal (2003). The Armed Forces of Pakistan. Allen & Unwin. ISBN 1-86508-119-1. Pg 4
- ↑ Profile of Kargil District დაარქივებული 18 May 2009 საიტზე Wayback Machine. Official website of Kargil District
- ↑ Climate & Soil conditions. Official website of Kargil District. ციტირების თარიღი: 2009-05-20
- ↑ District Census Handbook: Kargil, Directorate of Census Operations, 2011, pp. 22–23
- ↑ Kargil City Population. Census India. ციტირების თარიღი: 22 September 2020