ისლანდიური დამწერლობა

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

თანამედროვე ისლანდიური ანბანი შედგება 32 ასოსგან:

მთავრული
A Á B D Ð E É F G H I Í J K L M N O Ó P R S T U Ú V X Y Ý Þ Æ Ö
მინუსკული
a á b d ð e é f g h i í j k l m n o ó p r s t u ú v x y ý þ æ ö
θorn
ისლანდიური ხელნაწერი.

დაფუძნებულია ლათინურ ანბანზე დიაკრიტიკებით, Ðð [eð]ი და რუნული Þþ [θorn]ი დამატებით. Ææ და Öö ითვლება ჩვეულებრივ ასოებად და არა დიაკრიტიკებად.

ხშირად, ხელით წერისას, გლიფები მარტივდება, მაგ: æ-ს წერენ ae-დ.

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თანამედროვე ისლანდიური ანბანის სტანდარტი ჩამოყალიბდა XIX ს-ში დანიელ ლინგვისტ რასმუს რასკის მიერ. ის ეყრდნობა XII ს-ში უცნობი ავტორის მიერ შექმნილი პირველი გრამატიკული ტრაქტატის ორთოგრაფიულ სტანდარტებს. სტანდარტი განკუთვნილი იყო საერთო სკანდინავიური ენისთვის, იგივე ძველი ნორვეგიული.

ანბანის ძირითადი მახასიათებლები, რომლებიც ჩამოყალიბდა ძველ ტრაქტატში:

  • მახვილის ხმარება (ორიგინალურად, ხმოვნის სიგრძის ანიშვნისთვის).
  • þ-ს გამოყენება.

რასმუს რასკის მოგვიანო სტანდარტი ძირითადად იყო ძველი ტრაქტატის რე-ანონიზირება მცირე ცვლილებებით, c-ს ნაცვლად k-ს უფრო ექსკლუზიურად ხმარება. ð-ს მსგავს გამოსახულებებს მოგვიანო საუკუნეებში იშვიათად ვხვდებით.

გვიანი XX ს-ის ასანიშნავი ცვლილებებია é-ს შემოღება je-ს ნაცვლად და 1973-ში z-ს შემოღება.

ასოთა სახელები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ასოთა სახელებია:

ასო სახელი IPA წარმოთქმა
Aa a [a]
Áá á [au̯] აუ
Bb [pjɛ]
Dd [tjɛ]
Ðð [ɛð̠] რბილი ზ
Ee e [ɛ] [მოკლე] ე
Éé é [jɛ] ჲე
Ff eff [ɛfː]
Gg [cɛ] გ/კ
Hh [hau̯]
Ii i [ɪ] [მოკლე] ი
Íí í [i] [მოგრძო] ი
Jj joð [jɔð̠]
Kk [kʰau̯]
Ll ell [ɛtl̥] ლ (ქართულისგან განსხვავებით, არც ისე მაგარი)
Mm emm [ɛmː]
Nn enn [ɛnː]
Oo o [ɔ] ო (ჩვეულებრივზე უკან)
Óó ó [ou̯] ოუ
Pp [pʰjɛ]
Rr err [ɛr] რ (ჩვეულებრივზე ოდნავ მაგარი)
Ss ess [ɛs]
Tt [tʰjɛ]
Uu u [ʏ] უ (უფრო დამრგვალებული და მოკლე)
Úú ú [u]
Vv vaff [vafː] ვ/ჶ
Xx ex [ɛxs] გერმანულ „ch“-ს მსგავსად ს-ს დამატებით
Yy ypsilon y [ʏfsɪlɔn ɪ] იგივე რაც „i“
Ýý ypsilon ý [ʏfsɪlɔn i] იგივე რაც „í“
Þþ þorn [θ̠ɔrn̥] რბილი ს
Ææ æ [ai̯] აჲ
Öö ö [œ] ე, წარმოთქმისას პირი უნდა იყოს მომრგვალებული

ამოშლილი ასო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ასო სახელი IPA წარმოთქმა
Zz seta [sɛta]

ასოთა გამოყენების სიხშირე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ასო სიხშირე
n 9.395%
a 9.395%
i 8.563%
r 8.543%
e 6.369%
s 5.434%
ð 5.013%
t 4.872%
u 4.766%
g 4.299%
l 3.891%
m 3.365%
k 3.115%
f 2.582%
h 2.266%
v 2.223%
o 2.019%
þ 1.592%
á 1.549%
b 1.365%
í 1.338%

იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]