ვეფხვი ჩინურ კულტურაში
ვეფხვი ჩინურ კულტურაში ვეფხვი სავსეა სიცოცხლით და განასახიერებს სულს და სწრაფვას პროგრესისკენ. ჩინეთის ისტორიისა და ტაივანის ისტორიის განმავლობაში ვეფხვი აღძრავდა როგორც შიშის, ასევე აღფრთოვანების გრძნობას: მისი ძლევამოსილება, სისასტიკე, სილამაზე.
ვეფხვი გავრცელებული იყო სამხრეთ და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ჩინეთში და მას ჩინელები პატივს სცემენ, როგორც არსებას მრავალი სიმბოლური ატრიბუტით. კომპასის თითოეულ მიმართულებას, ტრადიციულად, მითიური არსება მართავს; თეთრი ვეფხვი არის დასავლეთის მმართველი. ვეფხვი ასევე ასოცირდება შემოდგომასთან, როდესაც ის ჩამოდის მთებიდან სოფლებში. მასთან ასოცირდება თანავარსკვლავედი ორიონი, რომელიც დაკავშირებულია შემოდგომასთან. ჩინურ ასტროლოგიაში დიდი დათვის თანავარსკვლავედის ვარსკვლავმა ალფამ პირველი ვეფხვი გააჩინა. ვეფხვი წარმოადგენს მამაკაცურ პრინციპს ბუნებაში და არის ყველა ცხოველის მეფე.[1] ვეფხვი განიხილება, როგორც ოთხი სუპერინტელექტუალური არსებიდან ერთ-ერთი, დრაკონთან, ფენიქსთან და კუსთან ერთად; საუკუნეების განმავლობაში, ოთხივე იყო ჩინურ ხელოვნებაში დიზაინის მთავარი მოტივი.
სამხრეთ ჩინეთში, ვეფხვის დაბადების დღეზე, მთვარის კალენდრის მეორე მთვარეზე, რომელიც დასავლურ კალენდარში 6 მარტს არის დაფიქსირებული, ქალები თაყვანს სცემენ თეთრ ვეფხვს. ისინი საკუთარ სახლებში ათავსებენ ვეფხვის ქაღალდის სურათებს, რათა თავიდან აიცილონ ვირთხები, გველები და ჩხუბი. ამ თარიღზე, ვეფხვის ფიგურებს ასევე ათავსებენ ტაძრის შენობების წინ, რათა ხალხმა შესაწირი შესწიროს. სიმდიდრის ღმერთი, ჩაო გონგმინგი გამოსახულია შავ ვეფხვზე ამხედრებული და ხელში ვერცხლის ჯოხი უჭირავს. ჩინელები შეძლებულ გენერალს "ვეფხვის გენერალს" უწოდებენ, მამაც ჯარისკაცს "ვეფხვის მეომარს".
ჩინურ ხალხურ ზღაპრებში ვეფხვები კლავენ ბოროტ ადამიანებს და იცავენ კარგ ადამიანებს. ვეფხვის კულონი გამოიყენება დაავადებისა და ბოროტების თავიდან ასაცილებლად, ბავშვებს კი დაცვის მიზნით ჩუქნიან ფერად ნაქარგ ვეფხვის ფეხსაცმელს. ვეფხვის გამოსახულებები ხშირად ამშვენებს ბავშვთა ტანსაცმელს. ითვლება, რომ "ვეფხვის კლანჭის" (hu chao) ამულეტი აცილებს მოულოდნელ შიშს და აძლევს მფლობელს ვეფხვის გამბედაობას. იმის გამო, რომ ვეფხვი იცავს კატასტროფებისგან, ის პოპულარულია, როგორც ცხრა ღმერთიდან ერთ-ერთი, რომელსაც თაყვანს სცემენ საახალწლო ფესტივალზე. ვეფხვის გამოსახულებები დახატულია სახლებისა და ტაძრების კედლებზე, რათა თავიდან აიცილონ ბოროტი სულები. დრაკონ-ვეფხვის მთა არის დაოსიზმის მემკვიდრეობითი მეთაურის სასახლის სახელი, რომელიც მდებარეობს ძიანგსის პროვინციის დრაკონის ვეფხვის მთებში, დედაქალაქ ნანჩანის აღმოსავლეთით. ჩანგ ტაო-ლინგი, "ზეცის პირველი ოსტატი" დაოისტურ რელიგიაში, გამოსახულია ვეფხვზე ამხედრებული და დემონების გამფანტველი მახვილით ატარებს მიცვალებულებს საბოლოო დანიშნულების ადგილამდე. დაოსისტური ლეგენდა მოგვითხრობს ორ ძმაზე, რომლებმაც აიღეს ადამიანების დაცვის როლი დემონების დაჭერით და ეს გადასცეს ვეფხვებს.
როგორც ბოროტი სულების მტრები ვეფხვები გამოკვეთილია სამარხებსა და ძეგლებზე. ვეფხვი მესამე ცხოველია 12 წლიანი ცხოველის ზოდიაქოს შორის. ძველ ჩინელებს სჯეროდათ, რომ ვეფხვის სიკვდილის შემდეგ მისი სული დედამიწაზე შემოვიდოდა და ქარვისფერი გახდებოდა, ამ არქაულმა რწმენამ შთააგონა ქარვის ორიგინალური ჩინური ტერმინი, რომელიც იყო "ვეფხის სული".[2]
ჩინური მითების მიხედვით, ვეფხვის ხუთი ტიპი აბალანსებს ენერგიას კოსმოსში და აფერხებს სამყაროს ქაოსისგან: შავი ვეფხვი მართავს წყლის ელემენტს და მართავს ზამთრის სეზონზე; ლურჯი ვეფხვი, მართავს დედამიწის ელემენტს გაზაფხულზე; წითელი ვეფხვი, მართავს ცეცხლის ელემენტს ზაფხულში; თეთრი ვეფხვი, მართავს ლითონის ელემენტს შემოდგომაზე; და ყვითელი ვეფხვი, მართავს ყველა სხვა ვეფხვს და განასახიერებს მზეს.[3] ვეფხვი ისტორიულად ჩინეთის კულტურული სიმბოლოა. მან შთააგონა მათ მოთხრობები, ნახატები და პოეზია. ყველაზე ადრეული ვეფხვის ქანდაკება ნეოლითურ პერიოდში ჩინეთში 7000 წლის წინ აღმოაჩინეს.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Tigers In Culture And Folklore. en. Amelia Meyer (Tigers – The most majestic cats in the world). (2013). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 ივლისი 2018. ციტირების თარიღი: 3 July 2018.
- ↑ Chinese Tiger in Painting and Its Symbolic Meaning. en. CNArtGallery at the Chinese Paintings Blog (Artisoo Paintings – Bring Chinese culture to the world). (13 March 2013). ციტირების თარიღი: 3 July 2018.
- ↑ What Do Tiger Tattoos Symbolize in Eastern Cultures? en-US (2020-07-15). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-07-17. ციტირების თარიღი: 2020-07-16