ენერგიის მუდმივობის კანონი
ენერგიის მუდმივობისა და გარდაქმნის კანონი[1] ან მოკლედ ენერგიის მუდმივობის კანონი,[კ 1][კ 2][კ 3] ენერგიის შენახვის კანონი, ენერგიის შენარჩუნების კანონი — ბუნების ზოგადი კანონი, რომლის თანახმად ნებისმიერი ჩაკეტილი მატერიალური სისტემის სრული ენერგია სისტემაში მიმდინარე ყველა პროცესის დროს უცვლელი რჩება (ინახება); იგი მხოლოდ გარდაიქმნება ერთი ფორმიდან მეორე ფორმად (მატერიალური სისტემა შეიძლება განვიხილოთ როგორც ჩაკეტილი სისტემა, იმ შემთხვევაში, თუ შეიძლება გარემომცველ სამყაროსთან მისი ურთიერთქმედების უგულებელყოფა). თუ მატერიალური სისტემა განიცდის გარეშე ზემოქმედებას, რის შედეგადაც იგი ერთი მდგომარეობიდან მეორეში გადადის, მაშინ მისი ენერგიის ნაზრდი (დანაკლისი) უდრის მასთან ურთიერთქმედი სხეულებისა და ველების ენერგიის დანაკლისს (ნაზრდს).
სისტემაში მიმდინარე ნებისმიერი პროცესის დროს ენერგიის შენახვა აუცილებლად დაკავშირებულია იმასთან, რომ ენერგიის ცვლილება, რომელსაც ადგილი აქვს სისტემის საწყისი მდგომარეობიდან ბოლო მდგომარეობაში გადასვლისას, დამოკიდებულია მხოლოდ ამ მდგომარეობებზე და არა გადასვლის გზებზე (საშუალებებზე). სხვა სიტყვებით, ენერგია სისტემის მდგომარეობის ცალსახა ფუნქციაა. ეს დებულება შეიძლება განვიხილოთ როგორც ენერგიის მუდმივობის კანონის სხვანაირი ფორმულირება. თერმოდინამიკაში ენერგიის მუდმივობის კანონს თერმოდინამიკის პირველ კანონს უწოდებენ.
ენერგიის მუდმივობის კანონი აღმოაჩინეს რ. მაიერმა და მისგან დამოუკიდებლად ჯ. ჯოულმა და ჰ. ჰელმჰოლცმა XIX საუკუნის 40-იან წლებში. ეს კანონი ნაკლები განზოგადებით ჩამოაყალიბეს დანიელმა ინჟინერმა ლ. კოლდინგმა და სხვებმა. ენერგიის მუდმივობის კანონის ძირითადი იდეა წამოაყენეს ჯერ კიდევ XIX საუკუნის 20-30-იან წლებში ს. კარნომ და მ. ფარადეიმ.
კომენტარი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ „უმუხტო ნაწილაკების ბუნების დადგენა ხდება ენერგიის, იმპულსის და სხვა მუდმივობის კანონების საფუძველზე“. იქვე „ეს პროცესები მიმდინარეობს მუდმივობის კანონების (ენერგია იმპულსის, იმპულსის მომენტის, ელექტრული მუხტის, ლეპტონური და ბარიონული რიცხვებისა და სხვ.) დაცვით“. ( ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. 618.)
- ↑ „ამათგან ინტეგრალებს აქვს იმპულსის და ენერგიის მუდმივობის კანონების შინაარსი იმ გარემოსთვის, რომელსაც აღწერს ეს განტოლება“. ( ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 4, თბ., 2018. — გვ. 420.)
- ↑ „სისტემაში მეორეულ ენ-თა რაოდენობა და ტიპი X შეიძლება იყოს ნებისმიერი, რაც კი ნებადართულია ენერგიის, იმპულსის, ელექტრული მუხტის და სხვა ტიპის კვანტური რიცხვების მუდმივობის კანონებით“. ( ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 4, თბ., 2018. — გვ. 285.)
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 156.
