ბოვილიას ტბა
| ბოვილიას ტბა | |
|---|---|
| Ujëmbledhësi i Bovillës (language?) | |
 ბოვილის წყალსაცავი | |
| კოორდინატები: 41°26′43″N 19°52′0″E | |
| მდებარეობა | ალბანია |
| ფართობი | 4,6 კვადრატული კილომეტრი (1,8 კვადრატული მილი) კმ² |
ბოვილიას წყალსაცავი (ალბ. Ujëmbledhësi i Bovillës) არის 4.6 კვადრატური კილომეტრი (1.8 წყალსაცავი ალბანეთში, დაახლოებით 9 მილი (14 კმ) ტირანის ჩრდილო-აღმოსავლეთით და კრუჯას სამხრეთ-აღმოსავლეთით, მთა დაიტის ეროვნული პარკის ფარგლებში. ის ამარაგებს ტირანას სასმელი წყლის უმეტეს ნაწილს. [1]
გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
წყალსაცავი წარმოიქმნება მდინარე ტერკუზის კაშხლით, რომელიც იშმის შენაკადია. ტერკუზას სათავე აქვს სანაპირო ქედის გარე ჯაჭვის აღმოსავლეთით, გადის ღრმა შკალლა ე ბოვილის კანიონს მაჯა ე გომტიტიტის (1268 მეტრი) და მალი ი ბჟეშიტის (1239 მეტრი) შორის. კაშხალი დგას ამ კანიონის შესასვლელთან და დამზადებულია ადგილობრივი კონგლომერატისგან, ხრეშისა და ქვიშისგან. მისი სიმაღლეა 91 მეტრია და სიგრძე 130 მეტრი. [2]
სამშენებლო სამუშაოები თავდაპირველად 1988 წელს დაიწყო, მაგრამ კომუნიზმის დაშლის შემდეგ შეჩერდა.1993 წლის ოქტომბერში მუშაობა განახლდა იტალიის სახელმწიფოს მხარდაჭერის წყალობით.1996 წელს მშენებლობის დასრულების შემდეგ, ტბას 1998 წლამდე დასჭირდა ავსება და მისი დანიშნულების შესრულება. [2]
წყლის დონე წელიწადის განმავლობაში იცვლება 7-10 მეტრით, წყლის მაღალ ნიშნულზე მიიღწევა წვიმიანი ზამთრის თვეებში. 2006 წლიდან 2008 წლამდე გაზომვებმა აჩვენა, რომ ყველაზე დიდი სიღრმე იყო დაახლოებით 45 მეტრი. 53 მეტრის საწყისი სიღრმედან განსხვავება მდინარის მიერ ზემოდან ჩამოტანილი ნალექით უნდა იყოს გამოწვეული. [2]
ტერკუზა წელიწადში დაახლოებით 105 000 000 მეტრი 3 წყალს აწვდის დაახლოებით 98 წყალშემკრები ზონიდან. . წყლის წლიური მოხმარება დაახლოებით 78 000 000-ს შეადგენს მეტრი 3 - დაახლოებით წყალსაცავის ზომა. [2] დაახლოებით 1800 ლიტრი წყალი გადამამუშავებელ ქარხანაში მიეწოდება რეზერვუარიდან წამში ფოლადის მილით (დაახლოებით 50-დან 57 მლნ მეტრი 3 წელიწადში). [2] [3] ამ ზედაპირული წყლის გარდა, ტირანას სასმელი წყლის მარაგს ემატება ბუნებრივი მიწისქვეშა ჭები და არტეზიული ჭები, რათა დააკმაყოფილოს საჭირო მოთხოვნილება 2.8 მეტრი 3 წამში (2009 წლის შეფასებით). [2] ფოლადის მილსადენი, რომელიც აკავშირებს რეზერვუარს გადამამუშავებელ ქარხანასთან კოდრა კუკეში, ტირანის ჩრდილოეთით, არის დაახლოებით 90 სმ დიამეტრით. [2] წყალსაცავში არსებული წყლის ნაწილი სარწყავადაც გამოიყენება. [4]
ბუნების დაცვა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
წყალსაცავი მდებარეობს დაიტის მთის ეროვნულ პარკში,სტრეინის უღელტეხილი ეროვნული პარკის სამხრეთით. კლდეები კანიონის ირგვლივ და კაშხალი გვთავაზობენ ასვლის კარგ პერსპექტივას. [5] წყალსაცავში ბანაობა აკრძალულია. [5] ტბაში მხოლოდ რამდენიმე სახეობის თევზი იყო: ყველაზე გავრცელებული იყო შნაიდერი ( Alburnoides bipunctatus ) და ბარბუს კობრი. მეთევზეებმა დიდი რაოდენობით ბალახის კობრი დაიჭირეს. ვერცხლის კობრი ( Hypophthalmichthys molitrix ) არაერთხელ იქნა დანერგილი წყლის ხარისხის გასაუმჯობესებლად. [6]
ცხრა შორეული სოფელი ხუთ ათასზე მეტი მოსახლეობით არის მიმოფანტული წყალსაცავის გარშემო მთებში. მოსახლეობა საარსებო წყაროს ძირითადად სოფლის მეურნეობიდან იღებს. წყალსაცავის შესაქმნელად 400-მდე ოჯახი უნდა განსახლებულიყო. [2] მათ მიიღეს კომპენსაცია მიწის ნაკვეთისთვის, მაგრამ მოძრაობა მაინც სასტიკი წინააღმდეგი იყო. [7]
2001 წლის სექტემბერში, წყალში პირველად შენიშნეს ცუდი სუნი და გემო. შემდგომში, საფუძვლიანმა გამოძიებამ დაადგინა, რომ წყლის ხარისხი ძირითადად კარგი იყო. სუნის წყაროს ვარაუდობენ ჟანგბადზე დამოკიდებული აქტინობაქტერიები და სტრეპტომიცები . ექსპერტებმა შემოგვთავაზეს ზომები წყლის სიმღვრივის შესამცირებლად: ტყეების აღდგენა ეროზიის შესამცირებლად, წყალსაცავის სანაპიროზე დაცული ტერიტორიის და მიმდებარე დასახლებებისა და მეურნეობების ჩამდინარე წყლების გადამუშავება. [3]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Heppner, Harald (1994). Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft. Böhlau Verlag Wien, გვ. 146. ISBN 978-3-205-98255-5.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 Aleko Miho. Bovilla (Albania) – Limnological Study. Julvin 2. ISBN 978-99956-14-29-4. დაარქივებული 2011-12-25 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ 3.0 3.1 (2009) „Parathënie/Preface“, რედ. Aleko Miho: Bovilla (Albania) – Limnological Study. Julvin 2. ISBN 978-99956-14-29-4. დაარქივებული 2016-08-02 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Migena Zagonjolli (2007). Dam Break Modelling, Risk Assessment and Uncertainty Analysis for Flood Mitigation. Taylor & Francis Group. ISBN 978-0-415-45594-7. დაარქივებული 2018-12-11 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ 5.0 5.1 Albanien Geoquest-Kletterführer.
- ↑ Spase Shumka. Bovilla (Albania) – Limnological Study. Julvin 2. ISBN 978-99956-14-29-4. დაარქივებული 2011-12-25 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Steve Iatrou. 28 Albanians arrested in fight over dam.
ბიბლიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Aleko Miho, Alqiviadh Çullaj, Reinhard Bachofen (რედ.), Bovilla (Albania) – Limnological Study / Studim Limnologjik . Julvin 2, ტირანა 2009 წელი,ISBN 978-99956-14-29-4 ( researchgate.net ).