ალესანდრო ვოლტა

ალესანდრო ვოლტა
დაბ. თარიღი	18 თებერვალი, 1745
დაბ. ადგილი	კომო
გარდ. თარიღი	5 მარტი, 1827 (82 წლის)
გარდ. ადგილი	კომო
დასაფლავებულია	tomb of Alessandro Volta
მოქალაქეობა	მილანის საჰერცოგო; Cisalpine Republic; Kingdom of Italy; ლომბარდო-ვენეციის სამეფო
საქმიანობა	ფიზიოლოგია
მუშაობის ადგილი	პავიის უნივერსიტეტი
მეუღლე	Teresa Peregrini
შვილ(ებ)ი	Zanino Volta
ჯილდოები	საპატიო ლეგიონის ორდენის კავალერი, სამეფო საზოგადოების წევრი და კოპლის მედალი
	ალესანდრო ვოლტა ვიკისაწყობში

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ვოლტა (მრავალმნიშვნელოვანი).

გრაფი ალესანდრო ვოლტა (იტალ. Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta; დ. 18 თებერვალი, 1745 — გ. 5 მარტი, 1827) — იტალიელი ფიზიკოსი და ქიმიკოსი,^[15]^[16] რომელსაც მიაწერენ პირველი ელექტრული ფიჭის (ბატარეის პროტოტიპი) შექმნას.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ალესანდრო დაიბადა 1745 წელს მილანთან ახლოს მდებარე ქალაქ კომოში, შეძლებული ფილიპ ვოლტას ოჯახში. იგი ოცი წლისა გიმნაზიაში ფიზიკას ასწავლიდა, ხოლო 25 წლისა პავიის უნივერსიტეტის პროფესორი გახდა.

დამსახურებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ვოლტას ბატარეა

ვოლტა იყო პირველი მეცნიერი, ვინც ელექტროდენი აღმოაჩინა და გამოიკვლია. გალვანის ცდა დაეხმარა ვოლტას პირველი დენის წყაროს შექმნაში. ამ წყაროს „ვოლტას სვეტს“ (ნახ. 1) უწოდებენ. ვოლტას სვეტი ქიმიური დენის წყაროების წარმომადგენელია. იგი არის გალვანური ელემენტების შეერთება ანუ ბატარეა. ბატარეის ბოლოების შეერთებით მიიღებოდა კონტური, რომელსაც შემდგომში ელექტრული წრედი უწოდეს.

ვოლტამ აიღო რამდენიმე დუჟინი (12 ცალი) ერთი დუიმის (2,54 სმ.) დიამეტრის მრგვალი სპილენძის ფირფიტა, ამდენივე კალისა. შემდეგ ფოროვანი მასალის (მუყაო, ტყავი) რგოლები გამოჭრა. ყველა ეს ფირფიტა ერთმანეთზე მონაცვლეობით სვეტებად განალაგა და ყოველ წყვილს შორის მჟავაში დასველებული მუყაოს რგოლი ჩაუდო. როცა შეეხო ერთი ხელით ზედა ფირფიტას, ხოლო მეორეთი ქვედას, იგრძნო, რომ ელექტროობამ დაარტყა. ეს მოხდა 1800 წელს. ასე შეიქმნა პირველი ქიმიური დენის წყარო „ვოლტას სვეტი“.

ალექსანდრო ვოლტის პატივსაცემად ძაბვის ერთეულს ვოლტი უწოდეს.

ვოლტას ცხოვრებამ ბედნიერად და უშფოთველად ჩაიარა. ბედმა დაასაჩუქრა სახელითა და დიდებით, გაათავისუფლა მატერიალური საზრუნავისაგან.

ალექსანდრო ვოლტა გარდაიცვალა 1827 წლის 5 მარტს კომოში, სადაც გაატარა მთელი მისი ახალგაზრდობა.

პუბლიკაციები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

De vi attractiva ignis electrici (1769) (On the attractive force of electric fire)

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

Volta and the "Pile" დაარქივებული 2012-07-16 საიტზე Wayback Machine.
Alessandro Volta Google Doodle
Alessandro Volta
Count Alessandro Volta დაარქივებული 2016-03-04 საიტზე Wayback Machine.
Alessandro Volta (1745-1827)
Electrical units history.
References to Volta in European historic newspapers

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ ^1.0 ^1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ Léonore database — ministère de la Culture.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2886420"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q384602"></a>
↑ ^3.0 ^3.1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ ^4.0 ^4.1 KNAW Past Members
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21491701"></a>
↑ ^5.0 ^5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^6.0 ^6.1 Dr. Constant v. Wurzbach Volta, Alexander Graf // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — ტ. 51. — S. 280.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90893840"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a>
↑ ^7.0 ^7.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>
↑ ^8.0 ^8.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ. — ISBN 978-953-6036-31-8
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1264934"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q429032"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18446"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1789619"></a>
↑ ^9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 www.accademiadellescienze.it
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>
↑ ^10.0 ^10.1 Annuaire prosopographique : la France savante
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a>
↑ ^11.0 ^11.1 Base biographique
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q105958830"></a>
↑ ^12.0 ^12.1 Вольта Алессандро // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 5 : Вешин — Газли. — С. 341.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>
↑ Award winners
↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123885"></a>
↑ Giuliano Pancaldi, "Volta: Science and culture in the age of enlightenment", Princeton University Press, 2003.
↑ Alberto Gigli Berzolari, "Volta's Teaching in Como and Pavia" - Nuova voltiana

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:საფრანგეთის_ეროვნული_ბიბლიოთეკა|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12486203t_BnF_authorities]:_პლატფორმა_ღია_მონაცემები<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1.0 ^1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q2886420">Léonore_database<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Ministère_de_la_Culture_(France)|ministère_de_la_Culture]].</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2886420"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q384602"></a></div>-2] Léonore database — ministère de la Culture.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2886420"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q384602"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-3] 3.0 ^3.1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q21491701">KNAW_Past_Members<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21491701"></a></div>-4] 4.0 ^4.1 KNAW Past Members
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21491701"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|ბროკჰაუზის_ენციკლოპედია]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_Hrsg.:_[[:ბროკჰაუზი|Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus]],_[[:de:Wissen_Media_Verlag|Wissen_Media_Verlag]]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-5] 5.0 ^5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q19389637"_data-entity-id="Q90893840"><i_class="wef_low_priority_links">[[:de:Constantin_von_Wurzbach|Dr._Constant_v._Wurzbach]]</i>_[[:de:s:BLKÖ:Volta,_Alexander_Graf|Volta,_Alexander_Graf]]_//_''[[:de:Biographisches_Lexikon_des_Kaiserthums_Oesterreich|Biographisches_Lexikon_des_Kaiserthums_Oesterreich]]'':_''enthaltend_die_Lebensskizzen_der_denkwürdigen_Personen,_welche_seit_1750_in_den_österreichischen_Kronländern_geboren_wurden_oder_darin_gelebt_und_gewirkt_haben''<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ვენა|Wien]]:_1856._—_ტ.&nbsp;51._—_S.&nbsp;280.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90893840"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a></div>-6] 6.0 ^6.1 Dr. Constant v. Wurzbach Volta, Alexander Graf // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — ტ. 51. — S. 280.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90893840"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q2664168">[http://www.enciclopedia.cat/enciclop%25C3%25A8dies/gran-enciclop%25C3%25A8dia-catalana/EC-GEC-0071562.xml_Gran_Enciclopèdia_Catalana]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ca:Grup_Enciclopèdia|Grup_Enciclopèdia]],_1968.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a></div>-7] 7.0 ^7.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q1789619"><i_class="wef_low_priority_links">[[:hr:Dalibor_Brozović|Brozović&nbsp;D.]],_[[:hr:Tomislav_Ladan|Ladan&nbsp;T.]]</i>_[[:ხორვატული_ენციკლოპედია|Hrvatska_enciklopedija]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:hr:Leksikografski_zavod_Miroslav_Krleža|LZMK]],_1999._—_9272&nbsp;გვრ._—_ISBN_978-953-6036-31-8</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1264934"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q429032"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18446"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1789619"></a></div>-8] 8.0 ^8.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ. — ISBN 978-953-6036-31-8
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1264934"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q429032"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18446"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1789619"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q107212659">www.accademiadellescienze.it<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a></div>-9] 9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 www.accademiadellescienze.it
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q55740543">[[:d:Q55740543|Annuaire_prosopographique_:_la_France_savante]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a></div>-10] 10.0 ^10.1 Annuaire prosopographique : la France savante
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q105958830">Base_biographique<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q105958830"></a></div>-11] 11.0 ^11.1 Base biographique
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q105958830"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q17378135">Вольта_Алессандро_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ალექსანდრე_პროხოროვი|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_[[:მოსკოვი|Москва]]:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1971._—_Т.&nbsp;5_:_Вешин_—_Газли._—_С.&nbsp;341.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a></div>-12] 12.0 ^12.1 Вольта Алессандро // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 5 : Вешин — Газли. — С. 341.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>

[[https://docs.google.com/spreadsheets/u/1/d/1dsunM9ukGLgaW3HdG9cvJ_QKd7pWjGI0qi_fCb1ROD4/pubhtml?gid=1336391689&single=true_Award_winners]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-13] Award winners

[[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1dsunM9ukGLgaW3HdG9cvJ_QKd7pWjGI0qi_fCb1ROD4/pubhtml?gid=1336391689&single=true_Award_winners_:_Copley_Medal]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ლონდონის_სამეფო_საზოგადოება|Royal_Society]].</span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123885"></a></div>-14] Award winners : Copley Medal — Royal Society.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123885"></a>

[wmnqsy-15] Giuliano Pancaldi, "Volta: Science and culture in the age of enlightenment", Princeton University Press, 2003.

[nxukip-16] Alberto Gigli Berzolari, "Volta's Teaching in Como and Pavia" - Nuova voltiana

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]