ალბატეგნიუსი (მთვარის კრატერი)

მთვარის კრატერი
	ალბატეგნიუსი
	Albategnius
მონაცემები
დიამეტრი	130.84 კმ
მოცულობა	3800 კმ³
უდიდესი სიღრმე	3200
ტიპი	დარტყმითი კრატერი
სახელწოდება
ეპონიმი	ალ-ბათანი
დამტკიცებულია	IAU (1935)
მდებარეობა
	11.14° ს. გ. 4.01° ა. გ. / 11.14° ს. გ. 4.01° ა. გ.
ციური სხეული	მთვარე
	ალბატეგნიუსი ვიკისაწყობში

ალბატეგნიუსი (ლათ. Albategnius) — დარტყმითი მეტეორიტული კრატერი მთვარეზე. მდებარეობს მთვარის ხილულ მხარის ცენტრალურ ნაწილში. სახელი ეწოდა შუა საუკუნეების არაბი ასტრონომისა და მათემატიკოსის ალ-ბათანის (ლათინიზებულად „ალბატეგნიუსი“) პატივსაცემად (დამტკიცებულ იქნა საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის მიერ 1935 წელს). კრატერის ჩამოყალიბება სავარაუდოდ ნექტარიანული პერიოდით თარიღდება.^[1]

კრატერის აღწერა

კრატერი მდებარეობს ალფონსუსისა და პტოლემეოსის კრატერების აღმოსავლეთით მთიან მხარეში. კრატერის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილს გადაფარავს კლეინის კრატერი; კრატერის ჩრდილოეთით არის კრატერები ჰიპარქეს, ჰალეის, ჰინდის, მიულერის; აღმოსავლეთით არის რიჩის კრატერი; სამხრეთ-აღმოსავლეთით არის ბერნემის კრატერი; სამხრეთით არის ვოგელის და პაროტის კრატერები^[2]. კრატერის ცენტრის სელენოგრაფიული კოორდინატებია 11°08′S 4°01′E / 11.14° ს. გ. 4.01° ა. გ. / -11.14; 4.01, დიამეტრი 130.84 კმ^[3], სიღრმე 3.2 კმ^[4].

კრატერის თასი შედარებით ბრტყელია, სავსეა ლავით, სავარაუდოდ იმბრიული ზემოქმედების შედეგად და აქვს ორმოცზე მეტი პატარა კრატერი. კრატერის ცენტრალური მწვერვალი (ალბატეგნიუსი α), დასავლეთით გადაადგილებულია კრატერის ცენტრიდან, აქვს სიგრძე დაახლოებით 20 კმ და სიგანე დაახლოებით 10 კმ, მწვერვალის სიმაღლე ფსკერზე მაღლა. კრატერის თასი არის დაახლოებით 1500 მ. მწვერვალზე არის პატარა, შედარებით სუფთა კრატერი. კრატერის რგოლი მასიურია, არარეგულარული მრავალკუთხა ფორმის, გატეხილი მრავალი რღვევითა და ხეობით, მრავალი მაღალი მწვერვალებით. ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში კრატერის ზვინულის სიმაღლე 4000 მ-ს აღწევს, კრატერის ზვინულის საშუალო სიმაღლე მიმდებარე ტერიტორიის ზემოთ 1560 მ, კრატერის მოცულობა დაახლოებით 13000 კმ³.

სატელიტური კრატერები


ალბატეგნიუსი^[1]	კოორდინატები	დიამეტრი, კმ
A	9°20′S 3°02′E / 9.34° ს. გ. 3.03° ა. გ. / -9.34; 3.03 (Аль-Баттани A)	6.8
B	10°04′S 4°02′E / 10.07° ს. გ. 4.03° ა. გ. / -10.07; 4.03 (Аль-Баттани B)	19.0
C	10°20′S 3°43′E / 10.33° ს. გ. 3.71° ა. გ. / -10.33; 3.71 (Аль-Баттани C)	5.7
D	11°22′S 7°08′E / 11.36° ს. გ. 7.14° ა. გ. / -11.36; 7.14 (Аль-Баттани D)	8.3
E	12°57′S 6°23′E / 12.95° ს. გ. 6.38° ა. გ. / -12.95; 6.38 (Аль-Баттани E)	12.7
G	9°28′S 1°53′E / 9.46° ს. გ. 1.89° ა. გ. / -9.46; 1.89 (Аль-Баттани G)	13.8
H	9°40′S 5°10′E / 9.66° ს. გ. 5.16° ა. გ. / -9.66; 5.16 (Аль-Баттани H)	11.8
J	11°08′S 6°11′E / 11.14° ს. გ. 6.19° ა. გ. / -11.14; 6.19 (Аль-Баттани J)	6.0
K	9°54′S 2°00′E / 9.90° ს. გ. 2.00° ა. გ. / -9.90; 2.00 (Аль-Баттани K)	10.3
L	12°05′S 6°19′E / 12.08° ს. გ. 6.31° ა. გ. / -12.08; 6.31 (Аль-Баттани L)	7.5
M	8°55′S 4°10′E / 8.92° ს. გ. 4.16° ა. გ. / -8.92; 4.16 (Аль-Баттани M)	8.1
N	9°53′S 4°32′E / 9.89° ს. გ. 4.54° ა. გ. / -9.89; 4.54 (Аль-Баттани N)	8.6
O	13°37′S 4°26′E / 13.62° ს. გ. 4.43° ა. გ. / -13.62; 4.43 (Аль-Баттани O)	4.5
P	13°01′S 4°29′E / 13.02° ს. გ. 4.49° ა. გ. / -13.02; 4.49 (Аль-Баттани P)	4.0
S	13°21′S 6°03′E / 13.35° ს. გ. 6.05° ა. გ. / -13.35; 6.05 (Аль-Баттани S)	5.9
T	12°40′S 6°04′E / 12.66° ს. გ. 6.06° ა. გ. / -12.66; 6.06 (Аль-Баттани T)	9.6