ჯანდაცვა იემენში

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
საავადმყოფო სანაში

ჯანდაცვა იემენში—მთავრობის მცდელობის მიუხედავად, ჯანდაცვა განვითარების ძალიან დაბალ დონეზეა. 2002 წლის მონაცემებით, ქვეყნის მშპ-ს 3.7% გამოიყო ჯანმრთელობის დაცვაზე, ამასთან, ახლო და შუა აღმოსავლეთის სხვა ქვეყნებთან შედარებით, ერთ სულ მოსახლეზე უმნიშვნელო თანხაა გამოყოფილი: გაეროს მონაცემებით,  იგი უდრის 58 აშშ დოლარს ადამიანზე, ჯანმოს მიხედვით —23 დოლარი.  1995 წლიდან 2000 წლამდე, მსოფლიო ბანკის მონაცემებით, ქვეყანაში ექიმების რაოდენობა 7% -ით გაიზარდა, მაგრამ 2004 წლის მონაცემებით, 10 ათასი ადამიანიდან მხოლოდ 3 ექიმი იყო; 2003 წელს 1000 ადამიანზე მხოლოდ 0,6 საწოლი მოდიოდა.

სამედიცინო მომსახურება სოფლად კარგად არ არის განვითარებული : მხოლოდ 25% -ს შეადგენს ქალაქების 80%-თან შედარებით. არ არსებობს სასწრაფო სამედიცინო დახმარება და სისხლის გადასხმის სადგურები. [1]

მიმდინარე მდგომარეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მობილური კლინიკა იემენში

2019 წლის შეფასებით იემენში სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა 66.1 წელი იყო. ჯანმრთელობის განვითარების თვალსაზრისით 10 წლის განმავლობაში მნიშვნელოვანი პროგრესის მიუხედავად, იემენში ჯანმრთელობის საერთო განვითარება დაბალია. 2014 წელს ჯანმრთელობის დაცვის ხარჯებმა მშპ-ს 5.64% შეადგინა. იმავე წელს ერთ სულ მოსახლეზე ჯანმრთელობის დანახარჯმა 202 $  შეადგინა.[2][3]

1995 წლიდან 2000 წლამდე იემენში ექიმების რაოდენობა 7% -ზე მეტით გაიზარდა. 2014 წლის მონაცემებით, იყო 5,25 ექიმი და 7 საწოლი. სამედიცინო მომსახურების მიწოდება ცუდად არის განაწილებული სოფლად:  მხოლოდ 25% -ს შეადგენს, 80% -ს კი ურბანულ რეგიონში. ბავშვთა სიკვდილიანობა უფრო ხშირად გამოწვეულია დაავადებებით, რომელთა ვაქცინებიც არსებობს და რომელთა პრევენციაც ზოგადად შესაძლებელია. [4][5][6]

2009 წელს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ იემენის დედაქალაქ სანას  სასმელი წყლის გარეშე დარჩენის საფრთხის წინაშე დადგა.[7][8]

კრიზისის წინა მდგომარეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

შირლი ბარნსი პატარა პაციენტებთან ერთად იემენის რესპუბლიკურ საავადმყოფოსთან-1972 წ.

ჰუსიტების წინააღმდეგ შეიარაღებული კონფლიქტის დაწყებამდეც კი ჯანმრთელობის მდგომარეობა მძიმე იყო, ჯანმრთელობის არასაკმარისი ხარჯების გამო. 2000-იანი წლების შუა პერიოდში, ლიბერალიზაციის პოლიტიკის დაწყების შემდეგ, იემენმა სცადა ჯანდაცვის სისტემის განვითარებისათვის საბაზრო  მიდგომა დაენერგა. ამასთან, სამედიცინო მომსახურების მიღების კონსტიტუციური უფლების მიუხედავად, არ დაფიქსირებულა სათანადო გავლენა სოფლის მაცხოვრებლებსა და ღარიბ მოსახლეობაზე. მედიკამენტების ღირებულება შემცირდა. საავადმყოფოების უმეტესობა მხოლოდ ქალაქებში იყო განთავსებული. ზოგადად, იემენის ჯანმრთელობის დაცვის სისტემა მოიცავდა შემდეგ დაწესებულებებს:[9]

1.2929 პოლიკლინიკა და სამედიცინო პოსტი

2. 184 რაიონის საავადმყოფო

3. 53 ზოგადი საავადმყოფო

4. 2 სპეციალიზებული საავადმყოფო

ამ დაწესებულებების მუშაობას ხელს უშლიდა ქვეყანაში  ჯანმრთელობისათვის გამოყოფილი ძალიან მცირე ბიუჯეტი და პერსონალის სიმცირე. ამ პრობლემის გადასაჭრელად, იემენმა 2002 წელს შექმნა რაიონული ჯანდაცვის სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს სამედიცინო დაწესებულებების ჯანდაცვის მომსახურებას, მაგრამ პროექტი დაიხურა ცუდი შედეგების გამო 2012 წლისთვის, კერძო კლინიკების რაოდენობა 2002 წლის 167-დან 746-მდე გაიზარდა.

ომის პერიოდი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამად მოქმედებს იემენის სამედიცინო დაწესებულებების მხოლოდ 45%: 2014 წლიდან საომარი მოქმედებების შედეგად სამოქალაქო ომის დროს განადგურდა და დაზიანდა 247 სამედიცინო დაწესებულება. ამასთან, მოქმედ საავადმყოფოებსა და კლინიკებში მწვავე რესურსისა და პერსონალის დეფიციტია საჭირო ხარისხის მომსახურების უზრუნველსაყოფად: მუდმივი ბრძოლების, დაბომბვებისა და საჰაერო თავდასხმების გამო, ჰუმანიტარული დახმარება დროულად არ მოდის, ხოლო ჰუმანიტარული მუშაკებისთვის ზოგჯერ შეიძლება დანიშნულების ადგილზე გადასვლა ფატალური შედეგით დასრულდეს .ბევრ საავადმყოფოში და კლინიკაში არ არის წამლები და ძირითადი აღჭურვილობა. 2015 წლის მარტის მონაცემებით, 7 600-ზე მეტი ადამიანი გახდა კონფლიქტის მსხვერპლი, დაახლოებით 42,000 დაშავდა ან მძიმედ დაავადდა. 2017 წელს გაერომ განაცხადა, რომ იემენში 2016 წლის სექტემბრიდან  ექიმებს ხელფასები არ მიუღიათ და ჯანდაცვა არ იქნა სათანადოდ დაფინანსებული, რამაც გამოიწვია მედპერსონალის მე მასიური წასვლა სამსახურიდან. პაციენტებს ასევე არ შეუძლიათ გადაიხადონ სამედიცინო მომსახურების საფასური, მიუხედავად მომსახურების სიიაფისა: საერთო ჯამში, ქვეყანაში 14.8 მილიონ ადამიანს სჭირდება გადაუდებელი სამედიცინო დახმარება, ხოლო 22 მილიონი ადამიანი დაზარალდა ჰუმანიტარული კატასტროფის შედეგად. ამის შედეგად, ქვეყანამ დაიწყო ექიმების მომზადება მოხალისეებისა და სტუდენტებისგან.[10][11]

დაავადებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, 5 წლამდე 1,8 მილიონზე მეტი ბავშვი  არასრულფასოვნად იკვებება, 500 ათას 5 წლამდე ასაკის ბავშვებში ეს პრობლემა განსაკუთრებით მწვავედ დგას. მსოფლიოში 5 წლამდე მშიერი ბავშვების წილი საშუალოდ 2013 წლიდან 2016 წლამდე 12.5% ​​-ით გაიზარდა. იემენში, მშიერი ქალების (15-დან 49 წლამდე) წილი შემცირდა იმავე წლებში 11.4-დან 1.6% -მდე. გაეროს შეფასებით, იემენში 4,5 მილიონი ადამიანი არასრულფასოვნად იკვებება.

ქოლერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საბრძოლო მოქმედებების დროს ქვეყანაში ცუდი ინფრასტრუქტურის გამო დაიწყო ქოლერის ეპიდემია, რაც გაამწვავა მტკნარი წყლის ნაკლებობამ, ასევე წყლის საშიში ბაქტერიებისა და მიკროორგანიზმებისგან განწმენდის შეუძლებლობამ. ადგილობრივი მოსახლეობა იძულებული გახდა მდინარეებიდან, ტბებიდან და ჭებიდან გაუფილტრავი წყალი აეღო. სამოქალაქო ომის სამი წლის განმავლობაში დაფიქსირდა ქოლერით 815 ათასი შემთხვევა, მსხვერპლთა 60% -ს ბავშვები შეადგენდნენ. იემენში ქოლერას ეპიდემიის აფეთქების შედეგებმა გამოიწვია ის ფაქტი, რომ 2018 წელს, ჯანმოს მონაცემებით, ყოველკვირეულად 10 ათასი ახალი ინფექცია ფიქსირდება. სიტუაციას ამძიმებს ის ფაქტი, რომ 19.3 მილიონ იემენელს, ჯანმოს მონაცემებით, არ აქვს სუფთა სასმელი წყალი და შენობები არ აკმაყოფილებს სანიტარული უსაფრთხოების პირობებს. [12][13]

ბავშვთა სიკვდილიანობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1950 წელს იემენში ბავშვთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი იყო 370 ბავშვი 1000 ახალშობილზე. 2015 წლისთვის ეს მაჩვენებელი 58.6-მდე იყო შემცირებული, მაგრამ ქოლერას აფეთქებამ კვლავ გამოიწვია სიკვდილიანობის სწრაფი ზრდა: 2018 წლისთვის 9 მილიონი ბავშვი სასწრაფოდ საჭიროებდა ჰუმანიტარულ დახმარებას (20 მილიონი ადამიანიდან) ჟურნალ Globalization and Health-ის თანახმად, ახალშობილთა სიკვდილიანობა 53 პირიდან 1000 ახალშობილზე 2013 წელს გაიზარდა 56,8 პირამდე 1000 ახალშობილზე; დედათა სიკვდილიანობამ 2016 წელს 100 ათას ახალშობილზე 213,4 შემთხვევა შეადგინა (ზრდა 1,3% -ით 2013 წელთან შედარებით). შიმშილი და არასწორი კვება ითვლება ბავშვთა სიკვდილიანობის მთავარ მიზეზად, რადგან 2 მილიონი ბავშვი განიცდიდა შიმშილს და არასაკმარის კვებას 2018 წლის სამოქალაქო ომის გამო. გაეროს ბავშვთა ფონდის (UNICEF) მონაცემებით, 462,000 ბავშვს ძალიან ჭირდება საკვები. ომის 3 წლის განმავლობაში, შიმშილისგან გარდაიცვალა არაუმეტეს 5 წლის 85 ათასი ბავშვი (იმ დროისთვის დაკარგული, ევაკუირებული ან მძიმედ დაავადებული ბავშვების გარდა) . როგორც ჰუსიტებს, ასევე სამთავრობო ძალებს ადანაშაულებენ ბავშვთა ძალადობაში: დაახლოებით 6 500 ბავშვი დაიღუპა საბრძოლო მოქმედებებში, ხოლო ზოგიერთი ცნობით, 800-მდე იძულებული გახდა მონაწილეობა მიეღო საბრძოლო მოქმედებებში. [14][15]

სხვა დაავადებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2018 წლის მარტის მონაცემებით, 1,300 ადამიანი დაინფიცირდა დიფტერიით (80% ბავშვი), 2018 წლის 21 თებერვლამდე 66 ადამიანი გარდაიცვალა. ასევე, 2013 წლიდან 2016 წლამდე, ვაქცინირებულ ბავშვთა რიცხვი შემცირდა: ყველაზე სერიოზული ვარდნა იყო ადენში 36,4%. დიარეის შემთხვევები გაიზარდა 5 წლამდე ასაკის ბავშვებში (წელიწადში 7 შემთხვევა ერთ ადამიანზე); ზომიერი და მძიმე ანემიით დაავადებულთა რიცხვი იცვლება 50.9% -დან (24.9 - 73.1) სანააში, 97.8% -მდე (94.1-99.2) შაბვაში 2016 წლის მდგომარეობით. რეპროდუქციული ასაკის ქალთა რიცხვი, რომლებიც არასრულფასოვნად იკვებებიან, მერყეობს სანაში 15,3% -იდან (8,1-24,6) - 32,1% -ით (24,1-39,7) ჰაჯაში, ქვეყნის საშუალო მაჩვენებელი 24,6% -ით (18,7-31,5%).

უცხოური დახმარება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გაეროს ბავშვთა ფონდმა იემენში (ბავშვების ჩათვლით) ვაქცინაციის ჩატარებით დიდი ძალისხმევა გაიღო  ქოლერის გავრცელების თავიდან ასაცილებლად. 2018 წლის 4 დეკემბრის მონაცემებით, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა 696 მილიონი აშშ დოლარი გამოყო სამოქალაქო ომის განმავლობაში ჰუმანიტარული დახმარების უზრუნველსაყოფად;  ქვეყანას დახმარებას უწევენ საუდის არაბეთი და არაბთა გაერთიანებული საამიროები  500 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების სურსათის ექსპორტით, რაც ჰიპოთეზურად შეიძლება დაეხმაროს 12 მილიონ იემენელს. 2018 წლის აპრილში რუსეთმა გაეროს სასურსათო პროგრამის (WFP) საშუალებით გამოყო 1 მილიონი დოლარი.

2016 წელს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ დააარსა ჯანმრთელობის დაწესებულებების ქსელი, რომელიც მოიცავს 414 სამედიცინო პუნქტს 145 რაიონში, ასევე 400-ზე მეტ მობილურ საავადმყოფოს და საკვების დახმარების ჯგუფს 266 რაიონში. ასევე, დაარსდა ქოლერას პრევენციის 26 ცენტრი; ჯანმო ასევე მიზნად ისახავს დაეხმაროს 4,5 მილიონ 5 წლამდე ასაკის ბავშვებსა და 3 მილიონ მოზრდილს (565 ტონა ვაქცინა და მიწოდებული მედიკამენტები). 2017 წელს ჯანმო-მ 219,2 მილიონი აშშ დოლარი გამოყო იემენის მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვისთვის, 430,4 მილიონი აშშ დოლარი კი იემენში ჯანმრთელობის განვითარებისათვის, რაც სავარაუდოდ ითვალისწინებდა 2.6 მილიონი ქალისა და 5.8 მილიონი ბავშვის დახმარებას.

2015 წელს, გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების აღმოჩენის მიზნით, წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტმა მოითხოვა ორივე მეომარი მხარისგან ზავის დადება ერთი დღით.[16]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Yemen country profile. Library of CongressFederal Research Division (December 2006). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  2. ↑ "Life expectancy". Our World in Data. Retrieved 2020-08-14.
  3. ↑ "Country Profile: Yemen, August 2008" (PDF). Library of Congress. August 2008. Retrieved 22 February 2013.
  4. ↑ "Healthcare expenditure[მკვდარი ბმული]". Our World in Data. Retrieved 2020-08-15.
  5. ↑ "Annual healthcare expenditure per capita". Our World in Data. Retrieved 2020-08-15.
  6. ↑ "Hospital beds (per 1,000 people) - Yemen, Rep. | Data". data.worldbank.org. Retrieved 2020-08-15.
  7. ↑ "Medical doctors (per 10 000 population)". www.who.int. Retrieved 2020-08-15.
  8. ↑ Sweetland Edwards, Haley (11 October 2009). "Yemen water crisis builds", Los Angeles Times.
  9. ↑ "WHO | Health system in Yemen close to collapse". WHO. Retrieved 2018-12-18.
  10. ↑ "Yemen's health system another victim of the conflict – UN health agency".[მკვდარი ბმული] UN News. 2017-02-23. Retrieved 2018-12-18.
  11. ↑ "Yemen: The human cost of war | | Al Jazeera". www.aljazeera.com. Retrieved 2018-12-18.
  12. ↑ "Yemen cholera outbreak accelerates to 10,000+ cases per week: WHO". Reuters. 2018-10-02. Retrieved 2018-12-18.
  13. ↑ Lyons, Kate (12 October 2017). "Yemen's cholera outbreak now the worst in history as millionth case looms" – via www.theguardian.com.
  14. ↑ "Child mortality". Our World in Data. Retrieved 2020-08-14.
  15. ↑ "Huge malnutrition toll on Yemen children". 21 November 2018 – via www.bbc.com.
  16. ↑ "WHO | Yemen Humanitarian Response Plan 2017". WHO.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჯანდაცვა_იემენში&oldid=4309296“-დან