ნიკოლაი სკლიფოსოვსკი
| ნიკოლაი სკლიფოსოვსკი | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 25 მარტი (6 აპრილი), 1836 |
| დაბ. ადგილი | ძერჟინსკოე (მოლდავეთი) |
| გარდ. თარიღი | 30 ნოემბერი (13 დეკემბერი), 1904 (68 წლის) |
| გარდ. ადგილი | იაკივცი |
| დასაფლავებულია | პოლტავა |
| მოქალაქეობა | რუსეთის იმპერია |
| საქმიანობა | ქირურგი, ფიზიოლოგი და უნივერსიტეტის პროფესორი |
| მუშაობის ადგილი | წმინდა ვლადიმერის საიმპერატორო უნივერსიტეტი, საიმპერატორო მედიკო-ქირურგიული აკადემია, მოსკოვის საიმპერატორო უნივერსიტეტი, სანქტ-პეტერბურგის სახელმწიფო სამედიცინო აკადემია და მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |
| ალმა-მატერი | მოსკოვის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი და სეჩენოვის სახელობის მოსკოვის პირველი სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი |
| განთქმული მოსწავლეები | კონსტანტინე იანკოვსკი[1] |
| სამეცნიერო ხარისხი | მეცნიერების დოქტორი |
| ჯილდოები | წმინდა ვლადიმერის 1-ლი ხარისხის ორდენი |
ნიკოლაი სკლიფოსოვსკი (1836-1904) — ქირურგი, სამხედრო ექიმი, მეცნიერი-ნოვატორი, მედიცინის დოქტორი ( 1863), პეტერბურგის დიდი ჰერცოგინია ელენა პავლოვნას სახელობის საიმპერატორო კლინიკური ინსტიტუტის დირექტორი (1893), შრომების ავტორი სამხედრო-საველე ქირურგიის და მუცლის ღრუს ქირურგიის შესახებ. [2]
მან მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სამამულო ქირურგიულ პრაქტიკაში ანტისეპტიკური და ასეპტიკური მკურნალობის მეთოდების შესწავლაში, გავრცელებასა და დანერგვაში, რამაც ხელი შეუწყო რუსეთში პოსტოპერაციული ლატალური შემთხვევების მნიშვნელოვნად შემცირებას.
ის იყო ლონდონის სამედიცინო საზოგადოების, პრაღის ჩეხ ექიმთა საზოგადოების, პარიზის და ბუდაპეშტის ექიმ-ქირურგთა საზოგადოების, რუსეთის რამდენიმე უნივერსიტეტის და რუსეთის ექიმთა 20 სხვადასხვა საზოგადოების საპატიო წევრი.
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ნიკოლაი სკლიფოსოვსკი დაიბადა 25 მარტს [6 აპრილი] სოფელ კარანტინში (ახლანდელი სოფელი ძრჟინსკოე) სამხრეთით ორ კილომეტრში ქალაქ დუბოსარიდან, (ტირასპოლის რაიონი, ხერსონის პროვინცია), [3] დიდგვაროვანის მსახურის მრავალშვილიან ოჯახში.
მთელი ოჯახი კარანტინის ფერმის ტერიტორიაზე ცხოვრობდა. ფერმის სახელწოდება მომდინარეობს საკარანტინო სადგურიდან, რომელიც შეიქმნა განსაკუთრებით საშიში ინფექციური დაავადებების გავრცელების თავიდან ასაცილებლად, ხერსონის პროვინციაში საზღვარგარეთიდან ჩამოსული მცენარეული და ცხოველური წარმოშობის პროდუქტების შესამოწმებლად და დეზინფექციისთვის. ასევე კარანტინის მეურნეობის ტერიტორიაზე იყო უკანა ჰოსპიტალი რუსეთის საიმპერატორო არმიის სამხედრო მოსამსახურეებისთვის, რომლებიც იტანჯებოდნენ ინფექციური დაავადებებით, გამოჩენილი რუსი მეთაურის გრაფი ალექსანდრე ვასილიევიჩ სუვოროვ-რიმნიკსკის (1789) მეთაურობით. [4]
სკლიფოსოვსკის ბაბუის გვარი მამის მხრიდან იყო სკლიფასი (Sclifаs). გვარი შეცვალა ნიკოლაის მამამ, ვასილიმ, მას შემდეგ, რაც ქალაქ დუბოსარის რუსეთის მართლმადიდებლურ ეკლესიაში დაბადებისთანავე ოჯახის მეცხრე შვილის ნიკოლაი სკლიფასოვსკის ნათლობაზე დასტური მიიღო. მეუღლის გარდაცვალების შემდეგ, ვასილი სკლიფოსოვსკი, რომელიც იყო დუბოსარიის პოლიციის დაბალშემოსავლიანი მოხელე (გათანაბრებული კაპიტნის რანგთან ), დუბოსარში მძვინვარე ქოლერის ეპიდემიის პერიოდში, იძულებული გახდა 12 შვილიდან უმცროსი გაეგზავნა ოდესის თავშესაფარში. მალე თავადაც ავად გახდა და რამდენიმე წლის შემდეგ გარდაიცვალა. სკლიფოსოვსკის მამა დაკრძალეს ქალაქ დუბოსარის ლუნგას მიკრორაიონის სასაფლაოზე. სკლიფოსოვსკის მამისა და მერიის სხვა მუშაკების მიერ მომავალი ექიმის ნიკოლაი სკლიფოსოვსკის დაბადების წელს დარგული მუხის ხეები დუბოსარიის ძველ საავადმყოფოსთან ახლოს ნაკადულთან ერთად დღემდე შემორჩა. სკლიფოსოვსკის მშობლების სახლი არ გადარჩა, ის დაიწვა 1917-1922 წლების სამოქალაქო ომის დროს. [5]
ნიკოლაიმ სასუალო განათლება მიიღო ქალაქ ოდესის #2 მამაკაცთა გიმნაზიაში, რომელიც დაამთავრა ვერცხლის მედლით 1854 წელს. [4] სწავლისას ფულს კერძო გაკვეთილებით შოულობდა. შესაძლოა, დედისა და მამის ბედმა წინასწარ განსაზღვრა სკლიფოსოვსკის პროფესიის მომავალი არჩევანი. [6]
ჩაირიცხა მოსკოვის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტზე (1855). თავი გაჰქონდა მცირე სტიპენდიით, რომელიც მიიღო ოდესის საზოგადოებრივი ქველმოქმედების ორდენიდან. ის იყო სამედიცინო ფაკულტეტის ერთ-ერთი საუკეთესო სტუდენტი. განსაკუთრებით ქირურგიით დაინტერესდა. [7] როდესაც წარჩინებით დაასრულა საუნივერსიტეტო კურსი და დიპლომი აიღო (1859 წ.), დაბრუნდა ოდესაში, სადაც რეზიდენტად დაიწყო მუშაობა ქალაქის საავადმყოფოს ქირურგიულ განყოფილებაში. [4] რამდენიმე წლის შემდეგ სკლიფოსოვსკის შესთავაზეს მთავარი ექიმის თანამდებობა, მაგრამ მან უარი განაცხადა და პრაქტიკული საქმიანობა ამჯობინა. დუბოსარიში გავლისას, დუბოსარიის საავადმყოფოს მთავარი ექიმის ავადმყოფობის გამო, იძულებული გახდა შეესრულებინა თავისი მოვალეობა.
1863 წელს მიიღო მედიცინის დოქტორის ხარისხი ხარკოვის საიმპერატორო უნივერსიტეტში, სადაც დაიცვა დისერტაცია "სისხლის მიმოქცევის სიმსივნის შესახებ". მომდევნო წელს ის საზღვარგარეთ გაგზავნეს, სადაც ორ წელზე მეტი გაატარა.
1866 - 1867 წლებში მუშაობდა გერმანიაში პროფესორ რუდოლფ ვირხოვის პათოლოგანატომიის ინსტიტუტში და პროფესორ ბერნჰარდ ფონ ლანგენბეკის ს ქირურგიულ კლინიკაში ; პრუსიის არმიაში მუშაობდა გადასახვევ სადგურებზე და სამხედრო ჰოსპიტალში . შემდეგ მუშაობდა საფრანგეთში კლომარტთან და ნელატონის კლინიკაში, ხოლო ინგლისსა და შოტლანდიაში —სიმფსონთან.
მას შემდეგ რაც დაბრუნდა საზღვარგარეთის მივლინებიდან ოდესაში, დაინიშნა ქალაქის საავადმყოფოს ქირურგიული განყოფილების უფროსად. ოდესაში მან მოიპოვა ნიჭიერი ქირურგის რეპუტაცია. მისი სტატიები იბეჭდებოდა სამეცნიერო ჟურნალებში. მან გამოაქვეყნა ნაშრომების მთელი სერია (მათი სია მოცემულია კ.ე. ლოპატოს დისერტაციაში, „საიმპერატორო სამხედრო სამედიცინო აკადემიის ქირურგიული პათოლოგიის განყოფილება“, 1898 წ. ), რომლის წყალობითაც 1870 წლის დასაწყისში, ნ.ი. პიროგოვის რეკომენდაციით მიიწვიეს კიევის საიმპერატორო უნივერსიტეტის ქირურგიულ განყოფილებაში. [7] იმავე წელს დაჯილდოვდა წმინდა ანას მესამე ხარისხის პირველი ორდენით.
1871 წელს სკლიფოსოვსკი გადაიყვანეს საიმპერატორო სამედიცინო-ქირურგიული აკადემიის ქირურგიული პათოლოგიის განყოფილებაში, სადაც ეწეოდა პედაგოგიურ საქმიანობას და ატარებდა ოპერაციებს. ამ პერიოდში მან გამოაქვეყნა არაერთი სამეცნიერო ნაშრომი: „ორივე ყბის რეზექცია“ („სამხედრო სამედიცინო ჟურნალი“, 1873 წ .), „მუხლზე სახსრის უმოძრაობის ქირურგიული მკურნალობა“ („რუს ექიმთა საზოგადოების პროტოკოლები“, 1873 წ. -1874 ), "ჩიყვის ამოჭრა", "საკვერცხის პაპილარული ნეოპლაზმა (პაპილომა). მისი ამოკვეთა“ ( 1876 ) და სხვ. იმავე წელს ოთხი თვის განმავლობაში მუშაობდა რუსეთის წითელი ჯვრის სამხედრო ჰოსპიტალებში მონტენეგროში, შემდეგ კი დუნაის ნაპირზე. 1874 წელს დაჯილდოვდა წმ. ანას მე-2 ხარისხის ორდენით.
სკლიფოსოვსკიმ მონაწილეობა მიიღო რამდენიმე სამხედრო კამპანიაში. მათ შორის ავსტრო-პრუსიის ომში (1866-1868), პრუსიის მოქმედი არმიის შემადგენლობაში როგორც პოლკის ექიმმა საზღვარგარეთ სტაჟირების დროს, საფრანგეთ-პრუსიის ომში (1870-1871), ქირურგის რანგში. სამხედრო ჰოსპიტალებში, სერბეთ-მონტენეგრო-თურქეთის ომში (1876) და რუსეთ-თურქეთის ომში (1877-1878) იმყოფებოდა სამხედრო საველე ქირურგად, ასევე იყო კონსულტანტი ქირურგი საავადმყოფოებში, რუსეთის საიმპერატორო არმიის წამყვანი ქირურგი. ოთხ სისხლიან ომში დაგროვილმა პროფესიულმა გამოცდილებამ საშუალება მისცა მედიცინის დოქტორ სკლიფოსოვსკის მნიშვნელოვნად გაეუმჯობესებინა ჭრილობებისა და მოტეხილობების ქირურგიული მკურნალობის სასუალებები და მეთოდები, რამაც გავლენა მოახდინა მისი პროფესიული უნარებისა და ხელოვნების შემდგომ განვითარებასა და მის ავტორიტეტზე მსოფლიო სამეცნიერო წრეებში. იგი გახდა თავისი დროის მთავარი სამხედრო-საველე ქირურგი. [4] .სამხედრო მედიცინაში შეტანილი წვლილისთვის 1876 წელს დაჯილდოვდა თავად დანილო I-ის (ჩერნოგორია) ორდენით ხოლო 1877 წელს წმინდა ვლადიმირის მესამე ხარისხის ორდენით ხმლებთან ერთად.
1878 წელს სკლიფოსოვსკი გადავიდა აკადემიური ქირურგიული კლინიკის განყოფილებაში.
1880 წლიდან სკლიფოსოვსკიმ მუშაობა დაიწყო მოსკოვის უნივერსიტეტის ქირურგიული კლინიკის ფაკულტეტის განყოფილებაში ექსტრაორდინარი პროფესორის რანგში. 1882-1893 წლებში იყო ქირურგიული ფაკულტეტის კლინიკის განყოფილების რიგითი პროფესორი, 1882-1888 წლებში — მოსკოვის იმპერიული უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტის დეკანი. სკლიფოსოვსკიმ საუნივერსიტეტო კლინიკა ერთ-ერთ საუკეთესოდ აქცია რუსეთში, შემდეგ კი ევროპაში. მან ქვეყანაში შემოიტანა ანტისეპტიკები: ექიმებს და ოპერაციების დროს ყველა დამსწრე პერსონალს ავალდებულებდა ჩაეცვათ სუფთა ხალათები, კარგად დაებანათ ხელები და სამედიცინო ინსტრუმენტების დეზინფექცია გაეკეთებინათ, რაც მათ საშუალებას აძლევდა მინიმუმამდე დაეყვანათ იმ დროს გავრცელებული გართულებები ოპერაციისა და სისხლის მოწამვლის შემდეგ. საუნივერსიტეტო კლინიკის მაგალითმა დადებითი გავლენა მოახდინა მოსკოვის სხვა საავადმყოფოებში ანტისეპტიკების დანერგვაზე. [7]
1879 წელს ნ.ვ.სკლიფოსოვსკიმ ჩაატარა პირველი წარმატებული გასტროსტომია რუსეთში (დადებითი შედეგით) ადამიანზე — ოპერაცია გაუკეთა საყლაპავის კიბოთი დაავადებულ პაციენტს.
1870-იანი წლების ბოლოს და 1880-იანი წლების პირველ ნახევარში ნ.ვ. სკლიფოსოვსკიმ დიდი წვლილი შეიტანა ანტისეფსისის და ასეფსისის შესწავლაში, გავრცელებაში და სამამულო პრაქტიკაში დანერგვაში, რამაც ხელი შეუწყო ქვეყანაში პოსტოპერაციული ლეტალური შემთხვევების მნიშვნელოვნად შემცირებას. რუსეთში ანტისეპტიკების პიონერები იყვნენ ნიკოლოზ პიროგოვი, ე. ბერგმანი, კ. რეიერი, მაგრამ იმ დროს მათ ვერ შეძლეს ანტისეპტიკების დანერგვა, ვინაიდან ამას სამედიცინო საზოგადოების მხრიდან ძლიერი წინააღმდეგობა და კრიტიკა მოჰყვა. სკლიფოსოვსკიმ თავისი ავტორიტეტის წყალობით მოახერხა ამ წინააღმდეგობის გატეხვა ჯერ მოსკოვში, შემდეგ კი რუსეთის იმპერიაში. 1885 წელს რუსეთის საყოველთაო ექიმთა პიროგოვის პირველ კონგრესზე სკლიფასოვსკიმ ბრწყინვალე სიტყვა წარმოთქვა ჭრილობების მკურნალობის ანტისეპტიკური და ასეპტიკური მეთოდების დასაცავად.
1883 წელს მეცნიერი გახდა რუსეთის ქირურგიული საზოგადოების (პიროგოვის საზოგადოება) ერთ-ერთი დამაარსებელი, ხოლო 1883 წლიდან 1894 წლამდე იყო მისი თავმჯდომარე. [8] 1887 წელს დაჯილდოვდა წმ. Ანას ორდენით.
1891 წელს მან მიიღო პირადი მრჩევლის წოდება, რომელიც შეესაბამებოდა ჯარში გენერალ-ლეიტენანტის წოდებას. 1893 წელს სკლიფოსოვსკი ხელმძღვანელობდა დიდი ჰერცოგინია ელენა პავლოვნას საიმპერატორო კლინიკურ ინსტიტუტს სანკტ-პეტერბურგში. მან გამოსცა ჟურნალი "რუსული ქირურგიის ქრონიკები".
1896 წელს დაჯილდოვდა წმ. ვლადიმირის მე-2 ხარისხის ორდენით. 1899 წელს გახდა მოსკოვის უნივერსიტეტის საპატიო წევრი . 1900 წლის დასაწყისში სკლიფოსოვსკი იღებდა ხელფასს და პენსიას წელიწადში 6000 რუბლის ოდენობით.
მეცნიერის სიცოცხლის ბოლო წლები ინსულტმა გააუფერულა. მან დატოვა პეტერბურგი და დასახლდა თავის მამულში იაკოვცში, პოლტავას მიდამოებში. ავადმყოფობისგან ცოტათი გამოჯანმრთელების შემდეგ, მეცნიერმა მებაღეობა დაიწყო. მაგრამ გაუმჯობესება ხანმოკლე აღმოჩნდა 1904 წლის 30 ნოემბერს (13 დეკემბერი), ნიკოლაი სკლიფოსოვსკი მოულოდნელად გარდაიცვალა 68 წლის ასაკში. გამოჩენილი მეცნიერი დაკრძალეს პოლტავას ცნობილი ბრძოლის ადგილიდან არც თუ ისე შორს.
ოჯახი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1900 წლის დასაწყისში, ოფიციალურ დირექტორიაში მითითებული იყო, რომ სკლიფოსოვსკის ჰყავდა ოთხი შვილი. [9]
- ძმა — - ტროფიმ სკლიფოსოვსკი, კოლეგიური შემფასებელი, ოდესის საქალაქო დუმის წევრი. [10]
- ძმა — ვასილი სკლიფოსოვსკი, რკინიგზის თანამშრომელი, მინსკის სადგურის პირველი უფროსი.
სამეცნიერო შრომები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ავტორია მედიცინაზე 70-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომის.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Аманжолова Д. А. СКЛИФОСОВСКИЙ Николай Васильевич // Императорский Московский университет: 1755—1917: энциклопедический словарь / составители А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2010. — С. 657—658. — 894 с. — 2000 экз. — ISBN 978-5-8243-1429-8.
- Ермолов А. С., Абакумов М. М., Богницкая Т. Н. Н. В. Склифосовский (к 100-летию со дня смерти). // «Хирургия. Журнал им. Н. И. Пирогова». — М.: «Медиа сфера», 2004. — № 11. — С. 70—71. — ISSN 0023-1207. დაარქივებულია 27 ივლისი 2014 .
- Кнопов М. Ш., Тарануха В. К. Н. В. Склифосовский — один из основоположников отечественной клинической медицины. // «Хирургия. Журнал им. Н. И. Пирогова». — М.: «Медиа сфера», 2012. — № 10. — С. 77—79. — ISSN 0023-1207.
- Кованов В. В. . Н. В. Склифосовский (1836—1904). / Рос. акад. мед. наук. — М.: НИО «Квартет», 1993. — 188 с. — (Выдающиеся деятели медицины). — 1000 экз. — ISBN 5-85573-011-5.
- Садовничий В. А. Николай Васильевич Склифосовский (1836—1904) // О людях Московского университета. — 3-е изд., дополненное. — М.: Издательство Московского университета, 2019. — С. 50—54. — 356 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-19-011397-6.
- Склифосовский, Николай Васильевич // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Янковский, Константин Владиславович // Русский биографический словарь — СПб: 1913. — Т. 25. — С. 140.
- ↑ Склифосовский Николай Васильевич (1836—1904). // «Советский энциклопедический словарь», редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. 4-е изд., М., «Советская энциклопедия», 1986, стр. 1219.
- ↑ В настоящее время — Приднестровская Молдавская Республика.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 {{{სათაური}}}, ISSN 0023-1207
- ↑ Г. Киселева.. (2012-10-05) Склифосовский Николай Васильевич. Биография. Официальный информационный сайт города Дубоссары и Дубоссарского района // dubossary.ru. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-06-26. ციტირების თარიღი: 2015-04-24.
- ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს.. დაარქივებულია [{{{url}}} ორიგინალიდან] — 2015-04-18.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 О людях Московского университета 2019.
- ↑ Склифосовский Николай Васильевич. Краткая биография. Сайт «Летопись Московского университета» // letopis.msu.ru. ციტირების თარიღი: 2017-09-29.
- ↑ «Список гражданским чинам военного ведомства первых шести классов по старшинству. Составлен по 1-е ноября 1900 года.». Издание Военной тип., 1900г., СПб., Россия. Стр.11. დაარქივებული 2022-08-09 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Адрес-календарь Одесского градоначальства на 1884 год.