კოალიცია

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

ტერმინი „კოალიცია“ ჯგუფის აღმნიშვნელი სახელწოდებაა, როდესაც ორი ან მეტი ადამიანი, ფრაქცია, სახელმწიფო, პოლიტიკური პარტიები, სამხედროები და ა.შ. თანხმდებიან დროებით იმუშავონ, საერთო მიზნის მისაღწევად. სიტყვა კოალიცია გულისხმობს მიზნის მისაღწევად ერთად შეკრებას.[1] [2]

ფორმირება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ეროვნული დემოკრატიული ინსტიტუტისა და ოსლოს მშვიდობისა და ადამიანის უფლებების ცენტრის მიერ გამოქვეყნებული პოლიტიკური პარტიების სახელმძღვანელოს თანახმად, კოალიციის შექმნის ხუთი ეტაპი არსებობს: [3]

  1. პარტიის სტრატეგიის შემუშავება: კოალიციის შექმნის პირველი ნაბიჯი გულისხმობს პარტიის სტრატეგიის შემუშავებას, რომელიც საფუძველს უმზადებს წარმატებული მოლაპარაკებების წარმოებისთვის. რაც უფრო მეტი ძალისხმევა აქვთ მხარეებს ამ ნაბიჯზე, მით უფრო სავარაუდოა, რომ ისინი იდენტიფიცირებენ სტრატეგიულ პარტნიორებს, მოლაპარაკებას კარგი შეთანხმების მიღწევასა და კოალიციის მშენებლობასთან დაკავშირებული რამდენიმე საერთო პრობლემის თავიდან ასაცილებლად.
  2. კოალიციის მოლაპარაკება: სტრატეგიის საფუძველზე, რომელიც თითოეულმა მხარემ მოამზადა, მე-2 ნაბიჯში მხარეები იკრიბებიან მოლაპარაკებაზე და სავარაუდოდ შეთანხმდებიან კოალიციის პირობებზე. კოალიციის კონტექსტიდან და მიზნებიდან გამომდინარე, ეს მოლაპარაკებები შეიძლება იყოს მთლიანად ფარული ან ნაწილობრივ საჯარო. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთ საკითხთან დაკავშირებით შეიძლება შეთანხმდნენ მარტივად, ზოგი შეიძლება უფრო სადავო იყოს და კომპრომისის მისაღწევად განსხვავებული მიდგომები დასჭირდეს.
  3. დასაწყისი: მოლაპარაკების დაწყებისთანავე, პოლიტიკურ პარტიებს შორის შეთანხმება ოფიციალურად უნდა გაფორმდეს. ეს მოითხოვს წერილობითი ხელშეკრულების გაფორმებას, კოალიციის წევრ პარტიათა შესაბამისი სტრუქტურებისგან გარიგების ოფიციალურ დამტკიცებას და ფართო საზოგადოებისთვის კოალიციის დეტალების გამოცხადებას.
  4. კოალიციაზე მუშაობა: როგორც კოალიციის პარტნიორები დაიწყებენ მუშაობას თავიანთი შეთანხმების განსახორციელებლად, მათ უნდა მოაწყონ კარგი ურთიერთობა წევრ მხარეებს შორის ნდობისა და კომუნიკაციის გასაგრძელებლად. თითოეულ მხარეს ასევე უნდა დაეხმაროს წონასწორობა კოალიციის მიმართ ვალდებულებების შესრულებასა და მისი ინდივიდუალური იდენტურობის შენარჩუნებისთვის.
  5. მიღებული გაკვეთილების დახატვა: მიუხედავად იმისა, აპირებს თუ არა მარტო წინსვლას, ან სხვა კოალიციაში შესვლას, თითოეული მხარისთვის მნიშვნელოვანია გადახედოს და დაასაბუთოს გაკვეთილები თითოეული კოალიციის მშენებლობის გამოცდილებას. ამით შესაძლებელი გახდება კოალიციის მშენებლობის პოზიტიურ და ნეგატიურ გავლენის აღქმა, პარტიის შესახებ უფრო ნათელი სურათის მოპოვება და მიღებული გაკვეთილების იდენტიფიცირება, რომელთა საშუალებითაც შესაძლებელია აცნობოთ კოალიციის შექმნის მომავალი მცდელობები.

კოალიციები ვლინდება სხვადასხვა ფორმით, ტიპებით და ხანგრძლივობით: [4]

  • კამპანიის კოალიციები მაღალი ინტენსივობით და გრძელვადიანი თანამშრომლობით
  • ფედერაციები, ხასიათდება შედარებით დაბალი ჩარევით, ინტენსივობით და მონაწილეობით, რაც მოიცავს ხანგრძლივ თანამშრომლობას, მაგრამ წევრების ძირითადი ვალდებულება რჩება საკუთარ პირებთან
  • ინსტრუმენტული კოალიციები, რომლებიც მოიცავს დაბალი ინტენსივობის მონაწილეობას კონფლიქტის შუამავლობის გარეშე
  • ღონისძიებაზე დაფუძნებული კოალიციები, რომლებსაც აქვთ მაღალი ჩართულობის დონე და მომავალი თანამშრომლობის პოტენციალი.

ალიანსებისგან განსხვავებით, კოალიციები არის ის, რასაც შეიძლება ვუწოდოთ „უთანასწორობის პარტნიორობა“, რადგან შედარებითი პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამხედრო ძალა, ან განსაკუთრებით ის, თუ რამდენად მზადდება ერი ჩადენილი, გააკეთოს კარნახით ვინ უხელმძღვანელებს, ვინ არის შინაგანი წრე, და ვის ექნება გავლენა [5] ზოგადად, კოალიციები წარმოიშობა, როგორც დაუგეგმავი პასუხი სიტუაციებზე საშიშროების, გაურკვევლობის ან ზებუნებრივი მოვლენების დროს. ის ასევე წარმოადგენს არაერთ მუდმივ ინტეგრაციას, რომლიც მიმართულია შუალედური მიზნებისკენ. მონაწილეობის თვალსაზრისით, კოალიციები მათი ბუნებით უფრო მეტია „მოდი, როგორც ხარ, აცვიათ ის, რაც სურთ, დატოვეთ, როდესაც გსურთ წვეულება“.

ფუნქცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კოალიციები განაწილებულია ორ გაფართოებულ კატეგორიაში: შიდა კოალიციები და გარე კოალიციები.

შიდა კოალიციები შედგება იმ ადამიანებისგან, რომლებიც უკვე იმყოფებიან ორგანიზაციაში, როგორიც არის სამუშაო ადგილი. [6] მაგალითად, პროფკავშირული ორგანიზაცია წარმოადგენს კოალიციის სახეობას, რომელიც შეიქმნა თანამშრომლების ხელფასების, შეღავათებისა და სამუშაო პირობების დასადგენად. თანამშრომლებს შორის ამ ერთიანობის გარეშე, მუშები ექვემდებარებოდნენ უხეში სამუშაო გარემოს და დაბალი ანაზღაურებას პრაქტიკული რეგულაციებს. ხშირად, ორგანიზაციებს ურჩევნიათ თავიანთი შიდა კოალიციების წევრებთან საბჭოონ, სანამ სამუშაო ადგილას ცვლილებებს განახორციელებენ, რათა უზრუნველყონ მხარდაჭერა.

ამის საპირისპიროდ, საგარეო კოალიციები შედგება სხვადასხვა ორგანიზაციის წევრებისაგან, რომლებიც თანამშრომლობენ თავიანთი ძალისხმევით საერთო მიზნის მისაღწევად.[7] მაგალითად, იარაღის ძალადობის თავიდან ასაცილებლად და იარაღის კონტროლის დამკვიდრების მიზნით, რამდენიმე ჯგუფმა, პროფკავშირმა და არაკომერციულმა ორგანიზაციებმა შექმნეს კოალიცია, რათა შეჩერდნენ იარაღის ძალადობა. გარე კოალიციები ნდობის მოპოვებას ეყრდნობა იმ ნაკლებად სავარაუდო პარტნიორების მოწვევისათვის, რომელთაც სურთ ერთი და იგივე მიზნის მიღწევა, მაგრამ ამ მიზნების მისაღწევისთვის განსხვავებული მიზეზები ამოძრავებთ.

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მთავრობა და პოლიტიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კოალიციის მთავრობა წარმოადგენს მაჟორიტარული მმართველობის ალტერნატიულ მოდელს, ეს უკანასკნელი ხასიათდება გამარჯვებული იღებს ყველაფერს „პირველი წარსულით“ საარჩევნო სისტემებით, რაც ხელს უწყობს მკაფიო განსხვავებებს გამარჯვებულებსა და დამარცხებულებს შორის. [8] საკანონმდებლო ჯგუფების კოალიციებმა არა მხოლოდ ქმნიან მთავრობას საპარლამენტო სისტემებში, არამედ მათ შეუძლიათ ძალაუფლების დანაწევრებაც. პოლიტიკაში კოალიციების ყველაზე ჩვეულებრივი ანალიზი ეხება საპარლამენტო რეჟიმებში მრავალპარტიული კაბინეტების ფორმირებას. [9] მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ გერმანიაში ყველა ადმინისტრაცია წარმოადგენს მრავალპარტიულ კოალიციას, რაც წარმოადგენს საპარლამენტო მთავრობაში კოალიციური მთავრობის შექმნის მაგალითს. როდესაც პარლამენტში შეიძლება შეიქმნას სხვადასხვა მომგებიანი კოალიციები, მთავრობის პარტიის შემადგენლობა შეიძლება დამოკიდებული იყოს თითოეული მხარის შეთანხმებაზე და დომინანტი პარტიის ყოფნაზე, თუ არა.

კემბრიჯის ლექსიკონი კოალიციას განსაზღვრავს, როგორც „სხვადასხვა პოლიტიკური პარტიებისა თუ ჯგუფების გაერთიანებას კონკრეტული მიზნისთვის, ჩვეულებრივ, შეზღუდული ვადით, ან მთავრობაში, რომელიც ჩამოყალიბებულია ამ გზით“. [10]

საერთაშორისო ურთიერთობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დიაგრამის საფუძველზე შექმნილი რამდენიმე საერთაშორისო კოალიცია ბმული=|საზღვარი ბრაზილიის დროშა Brazil , ბმული=|საზღვარი ჩინეთის დროშა China , ბმული=|საზღვარი ინდოეთის დროშა India , ბმული=|საზღვარი მექსიკის დროშა Mexico , ბმული=|საზღვარი რუსეთის დროშა Russia და ბმული=|საზღვარი სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის დროშა South Africa  : BASIC, BRICS, G5 და IBAS / IBSA .

ორი ან მეტი ცალკეული მხარის დროებითი თანამშრომლობა დასახული მიზნისა და საერთო მიზნის მიღებასთან დაკავშირებით, საერთაშორისო ურთიერთობებში შეიძლება მივიჩნიოთ კოალიციად. [11] კოალიციის კონკურსები წარმოდგენილია საერთაშორისო პოლიტიკურ დინამიკაში. [12] საერთაშორისო ურთიერთობებში კოალიცია შეიძლება იყოს ერების დროებითი დაჯგუფება, რომლებიც გაერთიანებულია კონკრეტული მიზნებისათვის. [13] მიუხედავად იმისა, რომ პირები და ჯგუფები ქმნიან კოალიციებს მრავალი და მრავალფეროვანი მიზეზის გამო, ყველაზე გავრცელებული მიზანი არის საერთო საფრთხის წინააღმდეგ ბრძოლა ან გარკვეული შესაძლებლობის გამოყენება, რის შედეგადაც კოალიციები ხშირად დროებითი ხასიათს ატარებს. საერთო საფრთხე ან შესაძლებლობის არსებობა არის ის, რაც კოალიციას ქმნის და მის არსებობას საშუალებას აძლევს, რადგან ყველა მონაწილე მხარე ხედავს სარგებელს თანამშრომლობის პროცესში. ამგვარი კოლაბორაციული პროცესები კოალიციის მსახიობებს საშუალებას აძლევს წინ მიიწიონ თავიანთი საერთო მიზნისკენ, ან მიაღწიონ ამოცანას, რომლის გარშემო შეიქმნა კოალიცია. [14] საერთაშორისო ურთიერთობებში კოალიციების ქცევა და დინამიკა იქმნება ერთობლივი ჯგუფებისა და ჯგუფების შიგნით არსებული განსხვავებებით. რაციონალობა, ჯგუფური დინამიკა და სქესი საერთაშორისო უსაფრთხოების ჩარჩოებში კოალიციური ქცევის ხელშემწყობი ფაქტორებია. [15]

ეკონომიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ეკონომიკურ აგენტებს შეუძლიათ შექმნან კოალიციები. [16] როდესაც კოალიცია იქმნება ეკონომიკური მიზნების გარშემო, მსჯელობა ფინანსურია. ეკონომიკაში, როდესაც ორი დაპირისპირებული სექტორი, როგორიცაა მყიდველი და გამყიდველი, ან ორი გამყიდველი, ერთად ხვდებიან, იგი შეიძლება კოალიციურად მივიჩნიოთ, დენოტიური მნიშვნელობით, რადგან ეს ორი ჯგუფი დროებით ერთად ხვდება მიზნის მისაღწევად. [17] ერთი მაგალითი იქნება 1997 წლის გარიგება Microsoft-სა და Apple-ს შორის. გარიგება შედგებოდა, რომ მაიკროსოფტმა გადაარჩინა მაშინდელი მოქმედი Apple-ის ინვესტიცია 150 მილიონი აშშ დოლარი. [18] პროფკავშირებად შეიძლება ჩაითვალოს მუშათა კოალიციები (ჩვეულებრივ, იგივე სამრეწველო სექტორის). როდესაც განხილული აგენტები არიან ქვეყნები, საერთაშორისო ხელშეკრულების შექმნა (მაგალითად, სავაჭრო ხელშეკრულებები ან საერთაშორისო გარემოსდაცვითი ხელშეკრულებები) ასევე შეიძლება ჩაითვალოს, როგორც კოალიცია. ეკონომიკაში კოალიციის ფორმირებას და მის სტაბილურობას ძირითადად თამაშის თეორიის საშუალებით იყენებენ.

სამოქალაქო საზოგადოება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სამოქალაქო საზოგადოებაში „კოალიცია“ უკავშირებს ჯგუფურ ძალისხმევას ან იმ ხალხს, რომლებსაც მტკიცედ სწამთ თავიანთი საქმეს. ტერმინი ასევე აღწერს ალიანსებს სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებს შორის, როგორიცაა შრომის პროფკავშირები, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები და რელიგიური ინსტიტუტები. მაგალითად, საფრანგეთში, სხვადასხვა სექტორისა და პროფკავშირების წარმომადგენლები მუშაობენ ერთმანეთის დასახმარებლად. პროფკავშირების ეს კოალიცია ხშირად ძალზე ეფექტიანა, რადგან ეს იწვევს ქვეყნის მასობრივ დისკომფორტს. [19] ისეთი კოალიციების ფორმირება, როგორიცაა საზოგადოება-შრომითი კოალიცია, მრავალრიცხოვან კონტექსტში წარმოადგენს სოციალურ ცვლილებების მნიშვნელოვან სტრატეგიას. [20] სოციალურ ჯგუფებში, კოალიცია ხშირად იქმნება კერძო მოქალაქეებისგან, რომლებიც ერთიანდებიან საერთო მიზნის ან მიზნის მიღმა. ამ კერძო მოქალაქეთა მრავალი ჯგუფი ქმნის უშიშროების ორგანიზაციებს, მაგალითად, ქრისტიანული კოალიცია, რომელიც არის ყველაზე მასშტაბური პოლიტიკური ჯგუფი ჯგუფში ამერიკაში. [21] სამოქალაქო საზოგადოებაში აქტიური ჯგუფები ასევე განიხილებიან, როგორც კოალიცია მათი მიზნისთვის. ამ აქტივისტებს უერთდებათ თავიანთი რწმენა იმის შესახებ, რისი მიღწევის იმედიც აქვთ.

სამხედრო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მრავალრიცხოვანი სახელმწიფოებისა და მთავრობების მიერ ერთობლივი ძალაუფლების ქვეშ შეიძლება შეიქმნას სამხედრო კოალიციები. თავისუფლად ფლობენ წევრობას - ქვეყანას არა მხოლოდ ტრადიციული მოკავშირე უნდა ჰყავდეს კოალიციაში შესასვლელად, არამედ ქვეყნებს შეუძლიათ აგრეთვე შეუერთდნენ, შეცვალონ თავიანთი კონტრიბუტები და სიგნალები, გაიყვანონ და შეიცვალონ ახალი წევრებით, რადგან სიტუაცია იცვლება ან იცვლება ეროვნული დღის წესრიგი.[22] წევრი სახელმწიფოებისთვის ხელმისაწვდომი მოქმედებების გაფართოება კოალიციების მნიშვნელოვანი ატრიბუტია. მრავალი თვალსაზრისით, კოალიციის ბრძოლა ემსახურება მშვიდობის დამყარებას, ვიდრე თავად ომის მოგებას. [23] ასეთი კოალიციის მაგალითი მოხდა ვერსალის სამშვიდობო კონფერენციის დროს, 1919 წელს, როდესაც მოკავშირეთა ძალები ცდილობდნენ სამშვიდობო შეთანხმების მიღწევას.

სამხედრო კოალიციის მაგალითებია, ყურის ომის კოალიცია, როდესაც ჯორჯ ბუშმა დაამხო სადამ ჰუსეინის აგრესია შუა აღმოსავლეთში, 1991 წლის ყურის ომის ოპერაციის უდაბნოს შტორმის მონაწილეობით და ხელმძღვანელობით დაასრულა სამხედრო კოალიცია [24]. ბუშის ძალისხმევა „ნების კოალიციაში“, ფრაზა, რომელიც გამოიყენებოდა 2003 წლის ერაყში ომისთვის ჩატარებული კამპანიის განმავლობაში, რომელსაც შეერთებული შტატები და მისი მოკავშირეები ხელმძღვანელობდნენ. თანამედროვე მაგალითია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის კოალიცია, რომელიც ჩაერია 2011 წლის ლიბიის სამოქალაქო ომში მუამარ კადაფის წინააღმდეგ. იმისთვის, რომ კოალიციები პრინციპულად იყოს ეფექტიანი, რომ აღარაფერი ვთქვათ, მონაწილე სახელმწიფოები მიდრეკილნი არიან მოითხოვონ ერთი ზეგავლენის საფრთხე - შესაძლოა, თავისუფლება, ცხოვრების გზა ან გადამწყვეტი ეროვნული ინტერესი - ან არსებობდეს ერთი დესპოტური ფიგურა ან რეჟიმი. არსებობა განიხილება არა მხოლოდ ერების ზოგადობის საძაგელი, არამედ რეგიონის ან მსოფლიო წესრიგის დამანგრეველი. [25]

მათემატიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მათემატიკაში ტერმინი კოალიცია უკავშირდება განტოლებას, რომელიც იყენებს კოალიციის მოდელს მოსახლეობის ექსპონენციალური ზრდისთვის. ეს ანალიტიკური განტოლება პირველად გამოქვეყნდა მათემატიკოს პიერ ფრანსუა ვერჰულსტის მიერ 1838 წელს, რათა მოხდეს მოცემულ დროში მსოფლიოს მოსახლეობის რაოდენობის მიხვედრა, დიფერენციალური და ინტეგრალური ტექნიკის გამოყენებით. [26]

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • საარჩევნო ალიანსი
  • პოლიტიკური ალიანსი
  • თანამშრომლობითი ხელმძღვანელობა
  • მრავალპარტიული სისტემა
  • პოპულარული ფრონტი
  • სინდიკატი
  • გაერთიანებული ფრონტი
  • კოალიციური მთავრობების მქონე ქვეყნების სია
  • რობერტ აქსელროდის თანამშრომლობის ევოლუცია

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Coalition International Encyclopedia of the Social Sciences. Ed. William A. Darity, Jr. Vol. 1, 2nd ed. Detroit: Macmillan Reference USA, 2008. p. 586-587.
  2. ↑ შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს..
  3. ↑ Coalitions: A Guide for Political Parties (27 October 2015).
  4. ↑ Tarrow, Sidney (2005). The New Transnational Activism. 40 West 20th Street, New York, NY 10011-4211 USA: Cambridge University Press, გვ. 168. ISBN 9780521851305. 
  5. ↑ Graham, Andrew (2012). The Oxford Handbook of War. Great Clarendon Street, Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199562930. 
  6. ↑ Gallicano, McComas, Tiffany, Katherine (2013). Encyclopedia of Public Relations. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc., გვ. 126–129. 
  7. ↑ Gallicano, McComas, Tiffany, Katherine (2013). Encyclopedia of Public Relations. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc., გვ. 126–129. 
  8. ↑ Darity, William (2008). International Encyclopedia of the Social Sciences. USA: Macmillan Reference. ISBN 978-0028659657. 
  9. ↑ Colomer, Josep (2011). International Encyclopedia of Political Science. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. ISBN 9781412959636. 
  10. ↑ coalition Meaning in the Cambridge English Dictionary.
  11. ↑ Fogarty, Edward. Coalition POLITICS AND INTERNATIONAL RELATIONS.
  12. ↑ Lopez, Anthony C. „States in Mind: Evolution, Coalitional Psychology, and International Politics“: 48–83. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  13. ↑ Morin, Jean-Frédéric. Essential Concepts Of Global Environmental Governance. New York, NY, 10017: Routledge. ISBN 978-0-415-82246-6. 
  14. ↑ Meyer, David. „Social Movement Spillover“ (PDF): 277–298. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  15. ↑ Kazemi, S. „The Relationship between Organizational Culture Factors and Employees' Group Dynamics: Case Study of General Office of Education in Mazandaran Province“. Journal of Industrial Strategic Management: 35–48. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  16. ↑ The Endogenous Formation of economic coalitions. 
  17. ↑ What is a coalition? definition and meaning. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-04-29. ციტირების თარიღი: 2020-05-30.
  18. ↑ August 6, 1997: Apple Rescued — by Microsoft.
  19. ↑ „CNN Wire. June 2, 2016“.[მკვდარი ბმული]
  20. ↑ Community Labor Coalitions.
  21. ↑ About Us.
  22. ↑ Graham, Andrew. The Oxford Handbook of War. 
  23. ↑ Hardy, Travis. Encyclopedia of Military Science. 
  24. ↑ Atkin, Maurice (2007). Encyclopaedia Judaica. Detroit, Michigan, USA.: Macmillan Reference. ISBN 978-0-02-865928-2. 
  25. ↑ Graham, Andrew (2012). The Oxford Handbook of War. Great Clarendon Street, Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780199562930. 
  26. ↑ Smith, Moore, David, Lawrence. World Population Growth - The Coalition Model.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=კოალიცია&oldid=4433404“-დან