აიეიარვადის რეგიონი
| რეგიონი | |||
|---|---|---|---|
|
აიეიარვადის რეგიონი ბირმ. ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး | |||
| |||
| ქვეყანა |
 მიანმარი | ||
| ადმ. ცენტრი | Pathein | ||
| კოორდინატები | 16°50′00″ ჩ. გ. 95°10′00″ ა. გ. / 16.83333° ჩ. გ. 95.16667° ა. გ. | ||
| ფართობი | 35 140 კმ² | ||
| მოსახლეობა | 6 184 829 კაცი (2014) | ||
| სიმჭიდროვე | 180 კაცი/კმ² | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+06:30 | ||
| ოფიციალური საიტი | ayeyarwady.gov.mm | ||
 | |||
აიეიერვადის რეგიონი (ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး) — მიანმარის რეგიონი, რომელიც მოიცავს მდინარე ირავადის დელტას რეგიონს. მას ჩრდილოეთით ესაზღვრება ბაგოს რეგიონი, აღმოსავლეთით ბაგოსა და იანგონის რეგიონი და სამხრეთით და დასავლეთით ბენგალის ყურე. რეგიონის ჩრდილო-დასავლეთით რახინის შტატი მდებარეობს.
რეგიონი მდებარეობს ჩრდილოეთ დაახლოებით განედის 15 ° 40 'და 18 ° 30' და აღმოსავლეთ გრძედის 94 ° 15 'და 96 ° 15' შორის. მისი ფართობია 35 140 კვადრატული კილომეტრი. მოსახლეობა 6,5 მილიონზე მეტია, რაც მიანმარის შტატებსა და რეგიონებში ყველაზე დიდ რაოდენობას წარმოადგენს. 2014 წლის მიანმარის ეროვნული აღწერის მონაცემებით, აიეიარვადის რეგიონის მოსახლეობა 6 184 829 ადამიანი იყო.
აიეიარვადის სამმართველოს დედაქალაქია პათეინი .
ჩაუნგთასა და ნგვესაუნგის სანაპიროები პოპულარული კურორტებია როგორც უცხოელებისთვის, ასევე ბირმელი ხალხისთვის. ისინი დასავლეთ აიეიარვადის რეგიონის დასავლეთ ნაწილში მდებარეობენ, ქალაქ პათეინიდან ერთი საათის, ხოლო იანგონიდან ოთხი საათის სავალ გზაზე.
დემოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბამარები და კარებენი მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს წარმოადგენენ. რეგიონის დასავლეთ სანაპირო რაიონებში ცხოვრობენ რახინებიც. ხალხის უმრავლესობა ბუდისტია, უმცირესობებს შორისაა: ქრისტიანები, მაჰმადიანები, ინდუისტები და ბაჰაელები. რეგიონის მთავარ ენას ბირმული წარმოადგენს.
1983 წლის აღწერასთან შედარებით, რეგიონის მოსახლეობა 2 მილიონზე მეტით, 23%-ითაა გაზრდილი.[1]
ეკონომიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აიეიარვადის რეგიონის უდიდესი ნაწილი ტყითაა დაფარული და ხის პროდუქტები ეკონომიკის მნიშვნელოვანი კომპონენტია. აიეიარვადიის რეგიონის ძირითადი კულტურაა ბრინჯი, რომელსაც ასევე უწოდებენ ,,ბირმის მარცვლეულს". ბრინჯის გარდა, სხვა კულტურებში შედის სიმინდი, სეზამი, მიწისთხილი, მზესუმზირა და ლობიო. თევზაობა ასევე მნიშვნელოვანია; აიეიარვადის მხარე აწარმოებს თევზს, კრევეტს, თევზის პასტას, მშრალ თევზს, მშრალ კრევეტს და თევზის სოუსს.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აიეიარვადის დელტის რეგიონი ტრადიციულად მონის სამეფოს ნაწილი იყო. XI საუკუნიდან ეს ტერიტორია ბირმული (და ზოგჯერ რახინის ) მმართველობაში გადავიდა. ტერიტორია ამ დროის შემდეგ ბირმის შემადგენლობაში შედის.
უძველესი სახმელეთო წინა-ტანური სავაჭრო გზა სეჩუანიდან (თანამედროვე იუნანის პროვინცია ) ბენგალამდე იყო გავრცელებული, რომელიც ასევე გადიოდა აიეიარვადში. [2]
ციკლონი ნარგისი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ციკოლონმა ნარგისმა 2008 წელს აიეიარვადის რეგიონს დიდი ზიანი მიაყენა.
ბირმას სახელმწიფო კონტროლირებადმა საინფორმაციო საშუალებებმა განაცხადეს, რომ ნარგისმა 2 მაისს ირრავადის დელტის რეგიონს უდიდესი დარტყმა მიაყენა, რომლის შედეგადაც 66 000 ადამიანზე მეტი დაიღუპა ან დაიკარგა. უცხოელმა დახმარების ოფიციალურმა წარმომადგენლებმა და დიპლომატებმა განაცხადეს, რომ დაღუპულთა რიცხვმა შეიძლება 100 000-ს გადააჭარბოს. [3]
ადმინისტრაციული დაყოფა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აიეიარვადის მხარე შედგება ექვსი რაიონისგან:
პატეინის რაიონი
ჰინთადას რაიონი
მიანგმიას ოლქი
მაუბინის რაიონი
პიაპონის რაიონი
ლაბუტას რაიონი
ლაბუტას ოლქი ჩამოყალიბდა 2008 წლის აგვისტოში, ციკლონი ნაგისის რეგიონში მოხვედრიდან სამი თვის შემდეგ.
პატეინი არის მთავარი ქალაქი და დედაქალაქი. რეგიონი შედგება 26 დაბისა და 29 ქალაქისგან. დაბებში არის 219 პალატა, 1912 სოფლის ჯგუფი და 11651 სოფელი.
Განათლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მიანმარში საგანმანათლებლო შესაძლებლობები ძალზე შეზღუდულია იანგონისა და მანდალაის მთავარი ქალაქების გარეთ. ოფიციალური სტატისტიკის თანახმად, დაწყებითი კლასების მოსწავლეთა 10% -ზე ნაკლები მიდის საშუალო სკოლაში სწავლის გასაგრძელებლად. [4]
| აიეიარვადი 2002–2003 წწ | დაწყებითი | საბაზო | საშუალო |
|---|---|---|---|
| სკოლები | 5623 წ | 270 | 102 |
| Მასწავლებლები | 17 600 | 5700 | 1800 |
| სტუდენტები | 708 000 | 181 000 | 61000 |
ჯანდაცვა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მიანმარში ჯანდაცვის ზოგადი მდგომარეობა ცუდია. სამხედრო მთავრობა ხარჯავს ქვეყნის მშპ – ს 0,5% –დან 3% –მდე ჯანმრთელობის დაცვაზე, რაც მუდმივად წარმოადგენს მსოფლიოში ყველაზე დაბალ მაჩვენებლებს. [5][6]მიუხედავად იმისა, რომ ჯანდაცვა ნომინალურად უფასოა, სინამდვილეში, პაციენტებს სამედიცინო და მკურნალობის საფასურის გადახდა უწევთ, თუნდაც საზოგადოებრივ კლინიკებსა და საავადმყოფოებში. საჯარო საავადმყოფოებს მრავალი ძირითადი საშუალება და მოწყობილობა არ აქვთ. უფრო მეტიც, ჯანგონისა და მანდალაის გარეთ ჯანდაცვის ინფრასტრუქტურა ძალიან ცუდია. მაგალითად, 2003 წელს აიეიარვადის რეგიონში საავადმყოფოს საწოლების მეოთხედზე ნაკლები იყო, ვიდრე იანგონის რეგიონში, როდესაც აიეიარვადის რეგიონში უფრო მეტი ადამიანი ცხოვრობს. [7]
| 2002–2003 წწ | # საავადმყოფოები | # საწოლები |
|---|---|---|
| სპეციალიზებული საავადმყოფოები | 0 | 0 |
| ზოგადი საავადმყოფოები სპეციალური მომსახურებით | 2 | 450 |
| ზოგადი საავადმყოფოები | 24 | 910 |
| ჯანმრთელობის კლინიკები | 45 | 720 |
| სულ | 71 | 2080 |
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Census Report. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. 2. Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population. May 2015. p. 17.
- ↑ Schafer, Edward H. (1963) The Golden Peaches of Samarkand: A Study of Tang Exotics. University of California Press, გვ. 14. ISBN 978-0-520-05462-2.
- ↑ Burma Rejects Large Scale Relief Effort
- ↑ "Education statistics by level and by State and Division". Myanmar Central Statistical Organization. Archived from the original on 2011-07-10. Retrieved 2009-04-09.
- ↑ "PPI: Almost Half of All World Health Spending is in the United States". 2007-01-17. Archived from the original on 2011-04-27.
- ↑ Yasmin Anwar (2007-06-28) "Burma junta faulted for rampant diseases" . UC Berkeley News.
- ↑ Hospitals and Dispensaries by State and Division. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-04-30. ციტირების თარიღი: 2020-11-28.