იხილეთ წყარო გვერდისთვის ხერსონი

{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი                  = ქალაქი
|პანორამა = {{ფოტომონტაჟი|
|color   = #ffffff
|photo1a=Будинок колишньої Херсонської міської думи (мур.).jpg
|photo2a=Катерининський собор (Херсон) 1.jpg
|photo2b=Морехідне училище (мур.).jpg
|photo3a=Херсонський окружний суд 1.jpg
|position = centre
|spacing = 2
|border  = 0
|size    = 276
}}
|წარწერა = ''(ზემოდან-ქვემოთ და მარცხნიდან-მარჯვნივ)'': {{hlist|
*ხერსონის სამხატვრო მუზეუმი
*წმინდა ეკატერინეს ტაძარი 
*საზღვაო სკოლა
*ხერსონის რაიონული სასამართლო
}}
|რეგიონის ტიპი             = ოლქი
|რეგიონი                  = ხერსონის ოლქი	 
|სიმჭიდროვე              = 2,651
}}
'''ხერსონი''' ({{lang-uk|Херсон}}) — ქალაქი [[უკრაინა]]ში. მდებარეობს ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში და წარმოადგენს [[ხერსონის ოლქი]]ს ადმინისტრაციულ ცენტრს. არის უკრაინის ერთ-ერთი მთავარი ეკონომიკური ცენტრი. ხერსონში განთავსებულია [[დნეპრი]]სა და [[შავი ზღვა|შავი ზღვის]] მნიშვნელოვანი პორტი, ასევე მთავარი გემთმშენებელი საწარმო. [[2020]] წლის [[17 ივლისი]]დან ქალაქი არის [[ხერსონის რაიონი]]ს ცენტრი და განთავსებულია ხერსონის თემის ადმინისტრაცია.<ref name="admreform_2020_kherson_city">{{cite web |title=Херсонская громада |url=https://gromada.info/ru/obschina/herson/ |publisher=Портал об'єднаних громад України |language=ru |access-date=26 September 2021 |archive-date=27 August 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827064736/https://gromada.info/ru/obschina/herson/ |url-status=live }}</ref> წარმოადგენს მნიშვნელოვანი სარკინიგზო კვანძის ([[მიკოლაივი]]-[[სნიჰურივკა]]-[[ჯანკოი]]) ნაწილს. დედაქალაქ [[კიევი]]დან სარკინიგზო ხაზით დაშორებულია 648 კილომეტრით. 

[[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ]], [[2022]] წლის მარტიდან ნოემბრამდე ქალაქი რუსეთის საოკუპაციო ძალების კონტროლქვეშ იმყოფებოდა.<ref>{{cite web|url=https://kyivindependent.com/uncategorized/kherson-regional-administration-captured-by-russia/|title=Kherson regional administration captured by Russia|date=3 March 2022}}</ref> რუსეთის ძალების მიერ მდინარე დნეპრის მარჯვენა ნაპირის დატოვების შემდეგ, 2022 წლის 11 თებერვალს ქალაქში უკრაინის შეიარაღებული ძალები შევიდა.<ref>{{Cite news |date=11 November 2022 |title=Ukraine says its forces entering Kherson after Russian retreat |language=en |work=RTÉ News |url=https://www.rte.ie/news/ukraine/2022/1111/1335474-ukraine-russia/ |access-date=11 November 2022 |archive-date=11 November 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221111152920/https://www.rte.ie/news/ukraine/2022/1111/1335474-ukraine-russia/ |url-status=live }}</ref> პრეზიდენტ [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]]ს განკარგულებით ხერსონს უკრაინის გმირი-ქალაქის წოდება მიენიჭა.<ref>{{cite web |url=https://report.az/ru/v-regione/zelenskij-prisvoil-zvaniya-goroda-geroya-pyati-gorodam-ukrainy/ |title=Зеленский присвоил звания города-героя шести городам Украины |date=2022-03-07 |publisher=[[Report]] |archiveurl= |archivedate=}}</ref><ref>{{Cite web|lang=uk|url=https://www.pravda.com.ua/news/2022/03/6/7328949/|title=В Україні з’явилися нові міста-герої|website=Українська правда|date=2022-03-06}}</ref>

[[2021]] წლის მდგომარეობით ქალაქის მოსახლეობა 283 649 კაცს შეადგენდა, რომელთა უდიდესი ნაწილი ეთნიკური უკრაინელია.<ref>{{Cite web |title=2001{{!}}English version{{!}}Results{{!}}General results of the census{{!}}National composition of population: |url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/ |access-date=2022-07-25 |website=2001.ukrcensus.gov.ua}}</ref> უკრაინის ხელისუფლების შეფასებით, ოკუპანტების შეჭრის შემდეგ მოსახლეობის 45%-მა ქალაქი დატოვა.<ref name="France 24 2022">{{cite web | title=Locals 'apprehensive' in Moscow-run Ukraine region | website=France 24 | date=25 May 2022 | url=https://www.france24.com/en/live-news/20220525-locals-apprehensive-in-moscow-run-ukraine-region | access-date=25 May 2022}}</ref>

==ისტორია==
===ხერსონესი===
სიტყვა ხერსონესი [[ბერძნული ენა|ბერძნულად]] ნახევარკუნძულს ნიშნავს. ბერძნული ქალაქ-სახელმწიფო აქ [[ძვ. წ. V საუკუნე]]ში დაარსდა დორიული ქალაქ [[ჰერაკლეა]]დან გადმოსახლებული კოლონისტების მიერ. ის ერთადერთი დორიული კოლონია იყო შავი ზღვის სანაპიროზე. იგი შევიდა მითრიდატე ევპატორის მფარველობაში, როდესაც მან [[ბოსფორის სამეფო]] დააარსა, შემდეგ კი აქ ბატონობდნენ რომაელები. ბიზანტიის ბატონობის ეპოქაში ხერსონი იქცა იმპერატორის მიერ გადასახლებულთა თავშესაფრად. ასეთი იყო [[მარტინ I]], [[იუსტინიანე II (ბიზანტია)|იუსტინიანე II]].

== დემოგრაფია==
[[2001]] წლის აღწერით, ხერსონში ცხოვრობს შემდეგი ეთნიკური ჯგუფები:

* [[უკრაინელები]] — 76,6 %
* [[რუსები]] — 20 %
* სხვა — 3,4 %

{| align="сenter" class="wikitable"
|+
! |წელი
! |მოსახლეობა
|-----
| 1790
| 24 000
|-----
| 1926
| 58 000
|-----
| 1939
| 97 000
|-----
| 1959
| 158 000
|-----
| 1981
| 361 000
|-----
| 2004
| 354 000
|-----
| 2007
| 329 000
|+
|}

==კლიმატი==
[[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციით]], ხერსონში [[მშრალი კონტინენტური კლიმატი]]ა.<ref name=Peel>{{cite journal |author=Peel, M. C. and Finlayson, B. L. and McMahon, T. A. |year=2007 |title=Updated world map of the Köppen&ndash;Geiger climate classification |journal=Hydrol. Earth Syst. Sci. |volume=11 |issue=5 |pages=1633–1644 |doi=10.5194/hess-11-1633-2007 |bibcode=2007HESS...11.1633P |url=http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.pdf |issn=1027-5606 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120203170339/http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.pdf |archive-date=3 February 2012 |df=dmy-all |doi-access=free}}</ref>
{{Weather box
|width=auto
|location=ხერსონი (1991–2020, ექსტრემალური პერიოდები 1955–დან)
|metric first=yes
|single line=yes
|Jan record high C=15.2
|Feb record high C=18.6
|Mar record high C=22.7
|Apr record high C=32.0
|May record high C=37.7
|Jun record high C=39.5
|Jul record high C=40.5
|Aug record high C=40.7
|Sep record high C=36.4
|Oct record high C=32.0
|Nov record high C=21.8
|Dec record high C=17.2
|year record high C=40.7
|Jan high C=1.4
|Feb high C=3.1
|Mar high C=8.8
|Apr high C=16.5
|May high C=22.9
|Jun high C=27.5
|Jul high C=30.3
|Aug high C=30.1
|Sep high C=23.7
|Oct high C=16.1
|Nov high C=8.4
|Dec high C=3.3
|year high C=16.0
|Jan mean C=-1.6
|Feb mean C=-0.6
|Mar mean C=4.1
|Apr mean C=10.6
|May mean C=16.7
|Jun mean C=21.2
|Jul mean C=23.8
|Aug mean C=23.3
|Sep mean C=17.5
|Oct mean C=10.9
|Nov mean C=4.7
|Dec mean C=0.4
|year mean C=10.9
|Jan low C=-4.4
|Feb low C=-3.8
|Mar low C=0.0
|Apr low C=5.0
|May low C=10.6
|Jun low C=15.3
|Jul low C=17.5
|Aug low C=16.7
|Sep low C=11.8
|Oct low C=6.3
|Nov low C=1.6
|Dec low C=-2.2
|year low C=6.2
|Jan record low C=-26.3
|Feb record low C=-24.4
|Mar record low C=-20.2
|Apr record low C=-7.9
|May record low C=-1.5
|Jun record low C=5.5
|Jul record low C=9.2
|Aug record low C=6.6
|Sep record low C=-5.0
|Oct record low C=-7.6
|Nov record low C=-16.2
|Dec record low C=-22.2
|year record low C=-26.3
|precipitation colour=green
|Jan precipitation mm=33
|Feb precipitation mm=28
|Mar precipitation mm=30
|Apr precipitation mm=32
|May precipitation mm=43
|Jun precipitation mm=59
|Jul precipitation mm=44
|Aug precipitation mm=29
|Sep precipitation mm=38
|Oct precipitation mm=36
|Nov precipitation mm=34
|Dec precipitation mm=38
|year precipitation mm=444
|Jan rain days=9
|Feb rain days=7
|Mar rain days=9
|Apr rain days=12
|May rain days=11
|Jun rain days=11
|Jul rain days=9
|Aug rain days=6
|Sep rain days=9
|Oct rain days=9
|Nov rain days=12
|Dec rain days=10
|year rain days=114
|Jan snow days=11
|Feb snow days=10
|Mar snow days=6
|Apr snow days=0
|May snow days=0
|Jun snow days=0
|Jul snow days=0
|Aug snow days=0
|Sep snow days=0
|Oct snow days=0.3
|Nov snow days=4
|Dec snow days=8
|year snow days=39
|Jan humidity=85.5
|Feb humidity=82.1
|Mar humidity=77.1
|Apr humidity=68.5
|May humidity=64.8
|Jun humidity=65.3
|Jul humidity=62.1
|Aug humidity=60.7
|Sep humidity=68.4
|Oct humidity=76.4
|Nov humidity=84.9
|Dec humidity=86.8
|year humidity=73.6
|Jan sun=63.7
|Feb sun=82.7
|Mar sun=134.2
|Apr sun=193.3
|May sun=275.8
|Jun sun=294.7
|Jul sun=318.5
|Aug sun=301.5
|Sep sun=228.4
|Oct sun=153.8
|Nov sun=77.6
|Dec sun=50.1
|year sun=2174.3
|source 1=Pogoda.ru.net<ref name="pogoda">{{cite web |url=http://www.pogodaiklimat.ru/climate/33902.htm |title=Pogoda.ru.net |access-date=8 November 2021 |language=ru |date=May 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191214010036/http://www.pogodaiklimat.ru/climate/33902.htm |archive-date=14 December 2019 |df=dmy-all}}</ref>
|source 2=[[მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია]] (ნალექები და მზე 1981–2010)<ref name=WMOCLINO>{{cite web |archive-url=https://web.archive.org/web/20210717143555/https://www.ncei.noaa.gov/pub/data/normals/WMO/1981-2010/RA-VI/Ukraine/12.6.%20WMO_Normals_Excel_Template%20%282%29.xls |archive-date=17 July 2021 |url=https://www.ncei.noaa.gov/pub/data/normals/WMO/1981-2010/RA-VI/Ukraine/12.6.%20WMO_Normals_Excel_Template%20(2).xls |title=World Meteorological Organization Climate Normals for 1981–2010 |publisher=World Meteorological Organization |access-date=17 July 2021}}</ref>
|date=April 2012}}


== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.city.kherson.ua/ ხერსონის ვებ-გვერდი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090331083355/http://www.city.kherson.ua/ |date=2009-03-31 }} {{uk icon}}
* [http://www.cun-kh.at.ua/ ხერსონის პატრიოტები] {{uk icon}}
* [http://www.4ppl.ks.ua/ ხერსონის ინფო&შოპინგი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130817131721/http://4ppl.ks.ua/ |date=2013-08-17 }} {{uk icon}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ხერსონის ოლქი}}
{{უკრაინის ადმინისტრაციული დაყოფა}}
{{უკრაინის გმირი ქალაქები}}

[[კატეგორია:ხერსონის ოლქის ქალაქები]]
[[კატეგორია:უკრაინის ადმინისტრაციული ცენტრები]]