იხილეთ წყარო გვერდისთვის ფრენსის არნოლდი

{{ინფოდაფა მეცნიერი
|სურათი = Frances_Arnold_EM1B5928_(32361895088).jpg
| სურათის ზომა = 220პქ
|ჯილდოები = [[ნობელის პრემია]]
| საიტი = [http://www.cce.caltech.edu/academics/graduate-programs/graduate-program-in-chemical-engineering/faculty-research პროფილი]
}}
'''ფრენსის არნოლდი''' ({{lang-en|Frances Hamilton Arnold}}; დ. [[25 ივლისი]], [[1956]])<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.nae.edu/115564.aspx|title=Frances H. Arnold|website=NAE Website|access-date=2018-10-03}}</ref> — ამერიკელი ქიმიკოსი ინჟინერი და ნობელის პრემიის ლაურეატი. [[კალიფორნიის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ს ქიმიური ინჟინერიის, ბიოინჟინერიისა და ბიოქიმიის პროფესორი. [[2018]] წელს მიენიჭა ნობელის პრემია ქიმიის დარგში [[ფერმენტები]]ს ინჟინერიაში მიმართული ევოლუციის გამოყენების პიონერობისათვის.

==ადრეული წლები და განათლება==
ფრენსის არნოლდი ჯოზეფნა ინმენისა და ბირთვული ფიზიკოსის, უილიამ ჰაუარდ არნოლდის ქალიშვილი და ლეიტენანტ-გენერალ უილიამ ჰაუარდ არნოლდის შვილიშვილია.<ref>{{Cite book|url=https://www.nap.edu/read/24773/chapter/4|title=Memorial Tributes|date=September 26, 2017|publisher=National Academies Press|doi=10.17226/24773|isbn=978-0-309-45928-0}}</ref> ის პიტსბურგის გარეუბან ედჯვუდსა და შეიდისაიდისა და სქუირელ ჰილის მახლობლად გაიზარდა. 1974 წელს ტეილორ ოლდერდისის სკოლა დაამთავრა.<ref>{{cite news |last1=Guarino |first1=Ben |title='Her work is incredible': Pittsburgh native Frances Arnold shares Nobel Prize in chemistry |url=http://www.post-gazette.com/news/science/2018/10/03/Nobel-Prize-chemistry-scientists-frances-arnold-pittsburgh-evolution/stories/201810030120 |work=Pittsburgh Post-Gazette |date=October 3, 2018}}</ref> სკოლაში ყოფნისას ავტოსტოპით [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] [[ვიეტნამის ომი]]ს საპროტესტო აქციაზე გაემგზავრა, რის შემდეგაც კოქტეილის მიმტანად და ადგილობრივი ჯაზ-კლუბის მძღოლად მუშაობდა.<ref>{{cite news|last=Kharif|first=Olga|title=Frances Arnold's Directed Evolution|url=http://www.businessweek.com/articles/2012-03-15/frances-arnolds-directed-evolution|accessdate=September 1, 2012|newspaper=Bloomberg Businessweek|date=March 15, 2012}}</ref>

==პირადი ცხოვრება==
არნოლდი [[კალიფორნია]]ში, ლა კანადა ფლინტრიჯში ცხოვრობს. დაქორწინებული იყო ბიოქიმიური ინჟნერიის პიონერ ჯეი ედუარდ ბეილიზე, რომლისგანაც ერთი ვაჟი, ჯეიმსი შეეძინა. ქმარი 2001 წელს კიბოსგან გარდაიცვალა.<ref name=Clarke>D. S. Clarke (2002) ''Biotechnology and Bioengineering'' vol 79, no 5, page 483 "In Appreciation:James E. Bailey, 1944–2001"</ref><ref name=":5" /> [[2005]] წელს არნოლდს მკერდის კიბოს დიაგნოზი დაუსვეს და 18 თვის განმავლობაში მკურნალობდა.<ref>{{cite news|last=Hamilton|first=Walter|title=Frances Arnold: Career path of a Caltech scientist|url=http://articles.latimes.com/2011/jul/03/business/la-fi-himi-arnold-20110703|accessdate=September 1, 2012|newspaper=Los Angeles Times|date=July 3, 2011}}</ref><ref name=":7">{{Cite news|url=http://articles.latimes.com/2011/jul/03/business/la-fi-himi-arnold-20110703|title=Frances Arnold: Career path of a Caltech scientist|last=Hamilton|first=Walter|date=2011-07-03|work=Los Angeles Times|access-date=2018-10-05|language=en-US|issn=0458-3035}}</ref>

შემდეგში არნოლდი კალიფორნიის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის ასტროფიზიკოსზე, ენდრიუ ლანგეზე დაქორწინდა და ორი ვაჟი, უილიამი და ჯოზეფი შეეძინათ.<ref name="PAW">{{cite web |title=Andrew E. Lange '80 |url=https://paw.princeton.edu/memorial/andrew-e-lange-80 |publisher=Princeton Alumni Weekly |accessdate=October 3, 2018|date=2016-01-21 }}</ref> ლანგე [[2010]] წელს გარდაიცვალა, ხოლო მათი ერთ-ერთი ვაჟი, უილიამ ლანგე-არნოლდი [[2016]] წელს დაიღუპა.<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.nbcnews.com/health/health-news/nobel-winner-overcame-personal-loss-cancer-being-woman-n916391|title=This Nobel winner lost a son and two husbands and survived cancer|work=NBC News|access-date=2018-10-05|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.illumina.com/company/about-us/board-of-directors.html|title=Board of Directors|website=Illumina|language=en|access-date=2018-10-08}}</ref>

მეცნიერის ჰობებს შორისაა მოგზაურობა, სკუბა დაივინგი, თხილამურებით სრიალი და ლაშქრობა.<ref name=":7" />

==ჯილდოები==
არნოლდის კვლევები მრავალი საერთაშორისო ჯილდოთია აღიარებული, მათ შორის: 2018 წლის ნობელის პრემიით ქიმიის დარგში, ინჟინერიის ეროვნული სამეცნიერო აკადემიის დრეიპერის პრიზით 2011 წელს (არნოლდი გახდა პირველი ქალი, რომელმაც ეს პრიზი მიიღო) და ტექნოლოგიისა და ინოვაცის ეროვნული მედლით ასევე, 2011 წელს.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.caltech.edu/news/frances-arnold-wins-2018-nobel-prize-chemistry-83926|title=Frances Arnold Wins 2018 Nobel Prize in Chemistry {{!}} Caltech|work=The California Institute of Technology|access-date=2018-10-04|language=en}}</ref> 2011 წელს არნოლდი ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრად აირჩიეს, ხოლო [[2014]] წელს გამომგონებელთა ეროვნულ დიდების ხეივანში შეიყვანეს.<ref name=":3" /> არნოლდი გახდა პირველი ქალი, რომელიც ამერიკის შეერთებული შტატების სამივე ეროვნული აკადემიის: ინჟინერიის ეროვნული აკადემიის (2000), მედიცინის ეროვნული აკადემიისა (ადრე ცნობილი როგორც მედიცინის ინსტიტუტი; 2004) და მეცნიერების ეროვნული აკადემიის (2008) წევრად აირჩიეს.<ref name=":3" />

არნოლდი მეცნიერების წინსვლის ამერიკის ასოციაციის, მიკრობიოლოგიის ამერიკის აკადემიის, სამედიცინო და ბიოლოგიური ინჟინერიის ამერიკული ინსტიტუტისა და გაერთიანებული სამეფოს ინჟინერიის სამეფო აკადემიის საერთაშორისო წევრია.<ref>{{Cite web|url=http://arnoldlabreflections.caltech.edu/GuestOfHonor|title=Frances H. Arnold – Caltech Arnold Lab Reflections|website=arnoldlabreflections.caltech.edu|language=en|access-date=2018-10-04}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.raeng.org.uk/newfellows2018|title=50 engineering leaders become Fellows of the Royal Academy of Engineering|last=Pipa|first=Siobhan|date=September 18, 2018|work=Royal Academy of Engineering|access-date=October 4, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180921190904/https://www.raeng.org.uk/newfellows2018|archivedate=სექტემბერი 21, 2018}}</ref>

2016 წელს არნოლდი პირველი ქალი გახდა, რომელმაც ტექნოლოგიის ათასწლეულის პრიზი მიიღო მიმართული ევოლუციის პიონერობისთვის.

2018 წელს არნოლდს ნობელის პრემია გადაეცა ქიმიის დარგში. 117 წლის განმავლობაში ამ დარგში დაჯილდოებული მეცნიერებიდან არნოლდი მეხუთე ქალი და პირველი ქალი ამერიკელი ლაურეატია.<ref>{{Cite news|url=https://www.npr.org/2018/10/03/653915709/nobel-prize-in-chemistry-honors-the-power-of-evolution|title=Nobel Prize in Chemistry Honors Work That Demonstrates 'The Power of Evolution'|work=NPR.org|access-date=2018-10-04|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.huffingtonpost.com/entry/frances-arnold-nobel-prize-chemistry_us_5bb4d3d7e4b0876eda9a34ad|title=Frances Arnold Becomes First American Woman To Win Nobel Prize in Chemistry|last=Golgowski|first=Nina|date=2018-10-03|work=Huffington Post|access-date=2018-10-04|language=en-US}}</ref> არნოლდმა ჯილდო 2 მეცნიერთან, გრეგორი უინტერთან და ჯორჯ სმიტთან  გაიყო (ამ უკანასკნელთ პრემია ერთობლივად გადაეცათ).<ref name="TNP">{{cite web |title=The Nobel Prize in Chemistry 2018 |url=https://old.nobelprize.org/che-press.pdf?_ga=2.87232604.535716584.1538560295-715396971.1538560295 |publisher=The Royal Swedish Academy of Sciences |accessdate=October 3, 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181003141939/https://old.nobelprize.org/che-press.pdf?_ga=2.87232604.535716584.1538560295-715396971.1538560295 |archivedate=ოქტომბერი 3, 2018 }}</ref> არნოლდი [[პრინსტონის უნივერსიტეტი]]ს კურსდამთავრებული პირველი ქალია, რომელსაც ეს ჯილდო გადაეცა და ამ უნივერსიტეტის პირველი კურსდამთავრებული, რომელსაც ჯილდო საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების (ქიმია, ფიზიკა, ფსიქოლოგია და მედიცინა) დარგში გადაეცა.<ref name="auto">{{Cite news|url=https://www.princeton.edu/news/2018/10/03/princeton-engineering-alumna-frances-arnold-wins-nobel-prize-chemistry|title=Princeton engineering alumna Frances Arnold wins Nobel Prize in Chemistry|work=Princeton University|access-date=2018-10-04|language=en}}</ref>

==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://www.che.caltech.edu/faculty/arnold_f/index.html Chemical Eng, Caltech Faculty Page] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181005025354/http://www.che.caltech.edu/faculty/arnold_f/index.html |date=2018-10-05 }}
* [http://fhalab.caltech.edu/ Arnold Research Group]
* [http://www.youtube.com/watch?v=_JZzSDANMOA Video of Arnold talking about her work], from the National Science & Technology Medals Foundation

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ნობელის პრემია ქიმიაში}}
{{ნობელის პრემია 2018}}
{{იდენტიფიკატორები}} 

{{DEFAULTSORT:არნოლდი, ფრენსის}}
[[კატეგორია:დაბადებული 25 ივლისი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1956]]
[[კატეგორია:ამერიკელი ქიმიკოსები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ქიმიაში]]
[[კატეგორია:ამერიკელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ქალი ლაურეატები]]
[[კატეგორია:მედიცინის ეროვნული აკადემიის წევრები]]
[[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]]