დენუდაცია: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

16:49, 28 მარტი 2020-ის ვერსია

დენუდაცია (ლათ. denudatio — გაშიშვლება) — დედამიწის ზედაპირის ხანგრძლივი ფიზიკურ-ქიმიური პროცესი, რომელსაც როგორც წესი, მოჰყვება ხმელეთის ამა თუ იმ მონაკვეთის მეტნაკლებად მოსწორება. დენუდაცია ქანების გამოფიტვის პროდუქტების ჩამორეცხვა და გადაადგილებაა წყლის, ქარის, ყინულის ან უშუალოდ სიმძიმის ძალის ზეგავლენით, დედამიწის ზედაპირის დადაბლებული ადგილებისაკენ. მის ტემპსა და ხასიათზე დიდ გავლენას ახდენს ტექტონიკური მოძრაობა.

დენუდაციის პროცესზე გავლენას ახდენს აგრეთვე დედამიწის ზედაპირის ძალებიც — ეგზოგენური პროცესები. სიმძიმის ძალის ზემოქმედების შედეგად, მთის ციცაბო კალთებიდან ცვივა მცირე ზომის ნატეხი ქანები, რომელსაც ხშირად ერთვის ზვავი. შემდეგ მყინვარებს გადააქვთ ნატეხები ზემოდან ქვემოთ.

ზღვისა და ტბის ტალღებიც ხშირად ახდენენ სანაპიროს წარეცხვას. დედამიწის უსწორმასწოროებანი განიცდის ასევე მუდმივი ან დროებითი ნაკადების გავლენას, ხოლო წვიმის წყლები აწარმოებენ მთის ფერდობების წარეცხვას, ამ პროცესს ეროზია ჰქვია. ყოველივეს შედეგად მთის ნაწილები დაბლდება, ხოლო დადაბლებები ივსება. ფართო გაგებით ყველა ამ პროცესს დენუდაცია ეწოდება. მაგ., დენუდაცია დაფიქსირებულია დიდი ბალხანის მთებში (აზია).

ვიწრო გაგებით, დენუდაცია გამოფიტული მასალის ზედაპირული წარეცხვაა. ხანგრძლივი დენუდაციის შედეგად მთიანი მხარეები შესაძლოა გადაიქცეს ტალღოვან დენუდაციურ ვაკედ (პენეპლენად).

იხილეთ აგრეთვე

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 472.
В.Б.Караулов, М.Н. Никитина, Геология. Основные понятия и термины, М, 2005.

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
-[[ფაილი:Canisteo valley 1453.JPG|მინი|300პქ|[[პენეპლენი]], რომელმაც მეოთხეულში გამყინვარება განიცადა და საბოლოოდ დაბალმთიან [[პლატო]]დ გადაიქცა]]
+[[ფაილი:Canisteo valley 1453.JPG|მინი|[[პენეპლენი]], რომელმაც მეოთხეულში გამყინვარება განიცადა და საბოლოოდ დაბალმთიან [[პლატო]]დ გადაიქცა]]
 '''დენუდაცია''' ({{lang-la|denudatio — გაშიშვლება}}) — [[ხმელეთი|დედამიწის ზედაპირის]] ხანგრძლივი ფიზიკურ-ქიმიური პროცესი, რომელსაც როგორც წესი, მოჰყვება ხმელეთის ამა თუ იმ მონაკვეთის მეტნაკლებად მოსწორება. დენუდაცია [[ქანი (გეოლოგია)|ქანების]] გამოფიტვის პროდუქტების ჩამორეცხვა და გადაადგილებაა [[წყალი|წყლის]], [[ქარი]]ს, [[ყინული]]ს ან უშუალოდ [[გრავიტაცია|სიმძიმის ძალის]] ზეგავლენით, დედამიწის ზედაპირის დადაბლებული ადგილებისაკენ. მის ტემპსა და ხასიათზე დიდ გავლენას ახდენს [[ტექტონიკა|ტექტონიკური]] მოძრაობა.
-დენუდაციის პროცესზე გავლენას ახდენს აგრეთვე დედამიწის ზედაპირის ძალებიც ([[ეგზოგენური პროცესები]]). სიმძიმის ძალის ზემოქმედების შედეგად მთის ციცაბო კალთებიდან ცვივა მცირე ზომის ნატეხი [[ქანი (გეოლოგია)|ქანები]], რომელსაც ხშირად ერთვის [[ზვავი]]. შემდეგ [[მყინვარი|მყინვარებს]] გადააქვთ ნატეხები ზემოდან ქვემოთ.
+დენუდაციის პროცესზე გავლენას ახდენს აგრეთვე დედამიწის ზედაპირის ძალებიც  — [[ეგზოგენური პროცესები]]. სიმძიმის ძალის ზემოქმედების შედეგად, მთის ციცაბო კალთებიდან ცვივა მცირე ზომის ნატეხი [[ქანი (გეოლოგია)|ქანები]], რომელსაც ხშირად ერთვის [[ზვავი]]. შემდეგ [[მყინვარი|მყინვარებს]] გადააქვთ ნატეხები ზემოდან ქვემოთ.
-[[ზღვა|ზღვისა]] და [[ტბა|ტბის]] ტალღებიც ხშირად ახდენენ სანაპიროს წარეცხვას ([[აბრაზია]]). დედამიწის უსწორმასწოროებანი განიცდის ასევე მუდმივი ან დროებითი ნაკადების გავლენას, ხოლო წვიმის წყლები აწარმოებენ მთის ფერდობების წარეცხვას, ამ პროცესს [[ეროზია (გეოლოგია)|ეროზია]] ჰქვია. ყოველივეს შედეგად მთის ნაწილები დაბლდება, ხოლო დადაბლებები ივსება. ფართო გაგებით ყველა ამ პროცესს დენუდაცია ეწოდება. მაგ., დენუდაცია დაფიქსირებულია დიდი ბალხანის მთებში ([[აზია]]).
+[[ზღვა|ზღვისა]] და [[ტბა|ტბის]] ტალღებიც ხშირად ახდენენ [[აბრაზია|სანაპიროს წარეცხვას]]. დედამიწის უსწორმასწოროებანი განიცდის ასევე მუდმივი ან დროებითი ნაკადების გავლენას, ხოლო წვიმის წყლები აწარმოებენ მთის ფერდობების წარეცხვას, ამ პროცესს [[ეროზია (გეოლოგია)|ეროზია]] ჰქვია. ყოველივეს შედეგად მთის ნაწილები დაბლდება, ხოლო დადაბლებები ივსება. ფართო გაგებით ყველა ამ პროცესს დენუდაცია ეწოდება. მაგ., დენუდაცია დაფიქსირებულია დიდი ბალხანის მთებში ([[აზია]]).
 ვიწრო გაგებით, დენუდაცია გამოფიტული მასალის ზედაპირული წარეცხვაა. ხანგრძლივი დენუდაციის შედეგად მთიანი მხარეები შესაძლოა გადაიქცეს ტალღოვან დენუდაციურ ვაკედ ([[პენეპლენი|პენეპლენად]]).