ორბიტალური პერიოდი
ორბიტალური პერიოდი, სინოდური პერიოდი — დრო, რომელიც ერთ ობიექტს სჭირდება ერთი სრული ბრუნის შესასრულებლად მეორე ობიექტის მიმართ.
როდესაც ახსნის გარეშეა ნახსენები ასტრონომიაში, ეს უკავშირდება ასტრონომიული ობიექტის ბრუნვის სიდერულ პერიოდს, რომელიც ვარსკვლავების შესაბამისად გამოითვლება.
არსებობს რამდენიმე ტიპის ორბიტალური პერიოდი მზის გარშემო მოძრავი ობიექტებისთვის (ან სხვა ციური სხეულებისთვის):
- სიდერული პერიოდი არის დროებითი ციკლი, რომელიც ობიექტს ერთი სრული ორბიტისთვის სჭირდება სხვა ვარსკვლავებთან მიმართ. ეს არის ორბიტალური პერიოდი ინერციულ (უძრავი) ათვლის სისტემაში.
- სინოდური პერიოდი არის დროებითი ინტერვალი, რომელიც ობიექტს ერთსა და იმავე ადგილას სხვა ორი ან მეტი ობიექტის მიმართ ხელახალი გამოჩენისთვის სჭირდება, მაგალითად: როდესაც დედამიწიდან დანახული მთვარე მზის მიმართ უბრუნდება განათების იმავე ფაზას. სინოდური პერიოდი არის დრო, რომელიც გადის ორ მომდევნო კავშირს შორს მზე-დედამიწის ხაზთან ერთად წრფივი განლაგებით. სინოდური პერიოდი განსხვავებდა სიდერული პერიოდისგან დედამიწის მზის გარშემო ბრუნვის გამო.
- დრაკონული პერიოდი არის დრო, რომელიც გადის ობიექტის ორ გზას შორის აღმავალი კვანძის მეშვეობით — ობიექტის ორბიტის წერტილი, სადაც ის კვეთს ეკლიპტიკას სამხრეთიდან ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს მიმართულებით. ეს პერიოდი სიდერული პერიოდისგან განსხვავდება, რადგან ობიექტის ორბიტალური სიბრტყე და ეკლიპტიკის სიბრტყე პრეცესიას აკეთებს უძრავი ვარსკვლავების შესაბამისად, ამიტომ მათი გადაკვეთა, კვანძების მონაკვეთები, ასევე პრეცესირებენ უძრავი ვარსკვალვების შესაბამისად. მიუხედავად იმისა, რომ ეკლიპტიკის სიბრტყე ხშირად უძრავია იმ პოზიციაზე, რომელიც მას უკავია სპეციფიკურ ეპოქაში, ობიექტის ორბიტალური სიბრტყე მაინც პრეცესირებს, რის გამოც დრაკონული პერიოდი სიდერულისაგან განსხვავდება.
- ანომალიური პერიოდი არის დრო, რომელიც გადის ობიექტის ორ გზას შორის მის პერიაფსისში (მზის სისტემის პლანეტების შემთხვევაში მას პერიჰელიუმი ეწოდება) — უახლოესი წერტილი მის დედავარსკვლავთან (ან პლანეტასთან თანამგზავრის შემთხვევაში). ის სიდერული პერიოდისგან განსხვავდება, რადგან ობიექტის დიდი ნახევარღერძი ჩვეულებრივ წინ იწევა ნელ-ნელა.
მზის სისტემის პლანეტების ორბიტალური პერიოდი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]| პლანეტა | სინოდალური თვე |
|---|---|
| მერკური | 87,97 დღე |
| ვენერა | 224,7 დღე |
| დედამიწა | 1 წელი ან 365,2564 დღე |
| მთვარე (დედამიწის გარშემო) |
27,322 დღე |
| მარსი | 1,88 წელი |
| ასტეროიდების სარტყელი (საშუალოდ) |
4,6 წელი |
| იუპიტერი | 11,86 წელი |
| სატურნი | 29,46 წელი |
| ურანი | 84,02 წელი |
| ნეპტუნი | 164,78 წელი |
| პლუტონი | 248,09 წელი |
| ჰაუმეა | 285 წელი |
| მაკემაკე | 309,88 წელი |
| ერიდა | 557 წელი |
| სედნა | 12 059 წელი |
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 373.