ჰიპერრეალიზმი
ჰიპერრეალიზმი (ბერძ. ὑπέρ - ზემოთ, მიღმა; ლათ. realis - მატერიალური) — ხელოვნების მიმართულება, რომელიც 1970-იანი წლების ევროპელი ფოტორეალისტების შემოქმედებასთან ასოცირდება. ამ მოძრაობამ უფრო ფართო მნიშვნელობა შეიძინა, როდესაც იგი გამოდგა კონცეპტუალურად გაძლიერებული და სხვადასხვა თანამედროვე ხელოვნების ფორმებში გავრცელდა, მათ შორის ფერწერაში, ქანდაკებასა და კინემატოგრაფიაში, განსაკუთრებით 20-ე საუკუნის ბოლოს და 21-ე საუკუნის დასაწყისში[1].
ტერმინი „ჰიპერრეალიზმი“ 1973 წელს გამოიგონა იზი ბრაშომ, როგორც ფრანგული სიტყვის „ფოტორეალიზმის“ სინონიმი[2]. 1973 წელს ბრიუსელში გამართულ გამოფენაზე წარმოდგენილი იყო ამერიკელი ფოტორეალისტების ნამუშევრები, მათ შორის რალფ გოინგისა და ჩაკ კლოუზის. გამოფენა „ჰიპერრეალიზმის“ ცნების პოპულარიზაციის საფუძველი გახდა[3].
XXI საუკუნის დასაწყისში ჰიპერრეალიზმი ეფუძნება ფოტორეალიზმის პრინციპებს, თუმცა მისი განსხვავება იმაში მდგომარეობს, რომ ის ქმნის რეალობის ილუზიას, რომელსაც ემოციური კომპონენტი ახლავს. მხატვრები და მოქანდაკეები იყენებენ მაღალი რეზოლუციის ფოტოგრაფიას, რათა შექმნან დეტალური, მკაფიო გამოსახულებები[3].
ჰიპერრეალიზმი არ წარმოადგენს სიურეალიზმს, რადგან მისი ილუზია დამაჯერებელი რეალობის ასახვაა.
სტილი და მეთოდები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ჰიპერრეალისტური ნამუშევრები განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს დეტალებს, მაგრამ არ წარმოადგენს ფოტოების მკაცრ ინტერპრეტაციას. მხატვრები იყენებენ დახვეწილ ფერწერულ ელემენტებს რეალობის ილუზიის შესაქმნელად, რომელიც შესაძლოა არ არსებობდეს ან არ იყოს ხილული. ნამუშევრებში ემოციურ, სოციალურ, კულტურულ და პოლიტიკურ თემებს იყენებენ.
ჰიპერრეალისტები ხშირად იყენებენ მექანიკურ საშუალებებს, როგორიცაა წინასწარი ესკიზები, ფოტოგრაფიული სლაიდები და ბადეები სიზუსტის შესანარჩუნებლად. ტექნიკური უნარი და ვირტუოზულობა აუცილებელია რეალობის ილუზიის შესაქმნელად. ზოგიერთი მხატვარი, როგორიცაა ჩაკ კლოუზი და დენის პეტერსონი, იყენებს ციფრული სურათების ანომალიებს, რათა ხაზგასმით აღნიშნონ ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენება[4].
ჰიპერრეალისტური ნახატების თემები მოიცავს პორტრეტებს, ფიგურულ ნახატებს, ნატურმორტებს, პეიზაჟებსა და სიუჟეტურ სცენებს, რომელთა ნაწილი სოციალური, კულტურული და პოლიტიკური საკითხების ილუსტრაციაა. ფოტორეალისტებისგან განსხვავებით, ჰიპერრეალისტები ფოტოსურათებს დამატებით ზუსტ, ემოციურ და კონტექსტუალურ ელემენტებს სძენენ.
მხატვრები, როგორიცაა დენის პეტერსონი და გოტფრიდ ჰელნვეინი, ხშირად ეხებიან გენოციდის, ლტოლვილთა და პოლიტიკური დიქტატურების თემებს. მათი ნამუშევრები ასახავს სოციალური და კულტურული პრობლემების მძიმე ასპექტებს, როგორიცაა ჰოლოკოსტისა და სამხედრო რეჟიმების შედეგები[5].
ჰიპერრეალისტური ნახატები და ქანდაკებები დიდ ყურადღებას უთმობს სინათლისა და ჩრდილის ეფექტებს, რაც ქმნის რეალობის ილუზიას. ზოგიერთი ნახატი წარმოდგენილია უფრო დიდ მასშტაბზე, როგორც ეს ჩანს რონ მუეკის სკულპტურებში. ბერტ მონროის ციფრული ნამუშევრები მთლიანად კომპიუტერზეა შექმნილი, რაც რეალობის განცდას ამძაფრებს.