შირლი ენ ჯექსონი

შირლი ენ ჯექსონი (დაიბადა 1946წლის 5 აგვისტოს) არის ამერიკელი ფიზიკოსი და რენსელერის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის მეთვრამეტე პრეზიდენტი(გახდა პირველი ქალი და პირველი აფროამერიკელი, რომელმაც ეს თანამდებობა დაიკავა). ის არის პირველი აფროამერიკელი ქალი, რომელმაც მიიღო დოქტორის ხარისხი მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტში (MIT). ის ასევე არის მეორე აფროამერიკელი ქალი შეერთებულ შტატებში, რომელმაც დოქტორის ხარისხი მიიღო ფიზიკაში.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჯექსონი დაიბადა ვაშინგტონში და სწავლობდა რუზველტის საშუალო სკოლაში. 1964 წელს სკოლის დამთავრების შემდეგ, იგი ჩაირიცხა MIT-ში თეორიული ფიზიკის შესასწავლად, რის შედეგადაც მიიღო ბაკალავრის ხარისხი 1968 წელს. ჯექსონი აირჩიეს MIT-ში სადოქტორო მუშაობისთვის და მიიღო ბირთვული ფიზიკის დოქტორის ხარისხი 1973 წელს, რითაც გახდა პირველი აფრო-ამერიკელი ქალი, რომელმაც მიიღო დოქტორის ხარისხი MIT-ში. მის კვლევას ხელმძღვანელობდა ჯეიმზ იანგი, მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტის თეორიული ფიზიკის ცენტრის პროფესორი. იგი წარმოდგენილი იყო PBS შოუში "Finding Your Roots" მე-6 სეზონში, ეპიზოდ 7-ში, სადაც ის მოიხსენიეს, როგორც ერთ-ერთი წამყვანი გლობალური პიონერი მეცნიერი. 2002 წელს ჟურნალმა Discover-მა იგი მეცნიერების 50 ყველაზე მნიშვნელოვან ქალს შორის დაასახელა.

AT&T Bell ლაბორატორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჯექსონი შეუერთდა თეორიული ფიზიკის კვლევის დეპარტამენტს 1976 წელს, შეისწავლა სხვადასხვა მასალის ფუნდამენტური თვისებები. მან დაიწყო თავისი საქმიანობა Bell Labs-ში ნახევრადგამტარების ინდუსტრიაში გამოსაყენებელი მასალების შესწავლით. იგი მუშაობდა გაფანტვისა და დაბალი ენერგიის ფიზიკის კვლევის დეპარტამენტში 1978 წლიდან და გადავიდა მყარი სხეულების და კვანტური ფიზიკის კვლევის დეპარტამენტში 1988 წელს. Bell Labs-ში ჯექსონი იკვლევდა ორგანზომილებიანი და კვაზი ორგანზომილებიანი სისტემების ოპტიკურ და ელექტრონულ თვისებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი წყარო ირწმუნება, ჯექსონმა ჩაატარა სამეცნიერო კვლევა Bell Laboratories-ში მუშაობისას, რამაც სხვებს საშუალება მისცა გამოეგონათ პორტატული ფაქსი, სენსორული ტელეფონი, მზის უჯრედები, ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელები და აბონენტის ID და ზარის მოლოდინის ტექნოლოგია, თავად ჯექსონი ამას არ ადასტურებს. უფრო მეტიც, ეს სატელეკომუნიკაციო წინსვლა მნიშვნელოვნად უსწრებდა მის ჩამოსვლას Bell Labs-ში, სადაც ეს ექვსი რამ გამოგონებულ იქნა სხვა მეცნიერების მიერ 1954-დან 1970 წლამდე პერიოდში.

ჯექსონმა თავისი ინტერესები ასე აღწერა:[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მე მაინტერესებს ახალი ნახევარგამტარული სისტემების ელექტრონული, ოპტიკური, მაგნიტური და სატრანსპორტო თვისებები. განსაკუთრებულ ინტერესს წარმოადგენს მაგნიტური პოლარონების ქცევა ნახევრადმაგნიტურ და განზავებულ მაგნიტურ ნახევარგამტარებში და ნახევარგამტარული კვანტური ჭაბურღილების და ზელატიკების ოპტიკური რეაგირების თვისებები. ჩემი ინტერესები ასევე მოიცავს კვანტურ წერტილებს, მეზოსკოპურ სისტემებს და ანტიფერომაგნიტური რყევების როლს დაკავშირებულ 2D ელექტრონულ სისტემებში.

ჯილდოები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1990-იანი წლების დასაწყისში, მაშინდელმა ნიუ ჯერსის გუბერნატორმა ჯეიმზ ფლორიომ ჯექსონს მიანიჭა თომას ალვა ედისონის სამეცნიერო ჯილდო ფიზიკაში შეტანილი წვლილისთვის და მეცნიერების პოპულარიზაციისთვის.
2001 წელს მან მიიღო რიჩმაიერის მემორიალური ჯილდო, რომელსაც ყოველწლიურად ანიჭებდა ამერიკის ფიზიკის მასწავლებელთა ასოციაცია. მას ასევე მიღებული აქვს მრავალი საპატიო დოქტორის წოდება
ჯექსონმა მიიღო ჯილდოები 1976 და 1981 წლებში, როგორც ამერიკის ერთ-ერთი გამორჩეული ახალგაზრდა ქალმა. იგი შეყვანილი იქნა ქალთა დიდების დარბაზში 1998 წელს "მისი მნიშვნელოვანი წვლილისთვის, როგორც გამორჩეული მეცნიერისა და განათლების, მეცნიერების და საჯარო პოლიტიკის დამცველი".
2007 წლის გაზაფხულზე მას მიენიჭა ვანევარ ბუშის ჯილდო
2007 წელს ჯექსონმა ასევე მიიღო ამერიკის მიღწევების აკადემიის ოქროს ფირფიტის ჯილდო, რომელიც გადასცა ჯილდოების საბჭოს წევრმა დოქტორ ბენ კარსონმა.
ჯექსონი აგრძელებს ჩართულობას პოლიტიკასა და საჯარო პოლიტიკაში. 2008 წელს იგი გახდა უნივერსიტეტის ვიცე-თავმჯდომარე აშშ-ის საბჭოს კონკურენტუნარიანობის შესახებ, (დაფუძნებულია ვაშინგტონში 2009 წელს). პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ დანიშნა ჯექსონი მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების საკითხებში პრეზიდენტის მრჩეველთა საბჭოში, 20-კაციან საკონსულტაციო ჯგუფში, რომელიც ეძღვნება საჯარო პოლიტიკას.
2021 წლის იანვარში, ფიზიკის მასწავლებელთა ამერიკულმა ასოციაციამ იგი გამოაცხადა ჰანს ქრისტიან ერსტედის ჯილდოს მიმღებად.

პირადი ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

შირლი ჯექსონი დაქორწინებულია მორის ა. ვაშინგტონზე, რენსელერის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ფიზიკის პროფესორზე და ჰყავს ერთი ვაჟი, ალანი, დარტმუთის კოლეჯის კურსდამთავრებული. ის არის დელტა სიგმა თეტას გაერთიანების წევრი.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

Official Profile from Rensselaer Polytechnic Institute
Shirley Ann Jackson at IWasWondering.com
June, Audrey (June 5, 2007). „Shirley Ann Jackson Sticks to the Plan“ (PDF). The Chronicle of Higher Education.
Article and profile დაარქივებული 2007-10-09 საიტზე Wayback Machine. from the Chronicle of Higher Education
Biography of Jackson from IEEE
Discussion with Charlie Rose
C-SPAN Q&A interview with Jackson, January 2, 2005