მაგმური ქანები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
No edit summary |
მ Bot: 66 ენათაშორისი ბმული გადატანილია Wikidata-ზე, d:q42045 |
||
| ხაზი 28: | ხაზი 28: | ||
[[კატეგორია:ვულკანოლოგია]] |
[[კატეგორია:ვულკანოლოგია]] |
||
{{Link FA|sl}} |
{{Link FA|sl}} |
||
[[an:Roca ignia]] |
|||
[[ar:صخر ناري]] |
|||
[[be:Магматычныя горныя пароды]] |
|||
[[be-x-old:Магматычныя горныя пароды]] |
|||
[[bg:Магмени скали]] |
|||
[[bn:আগ্নেয় শিলা]] |
|||
[[bs:Magmatske stijene]] |
|||
[[ca:Roca ígnia]] |
|||
[[cs:Magmatická hornina]] |
|||
[[cy:Craig igneaidd]] |
|||
[[da:Magmatiske bjergarter]] |
|||
[[de:Magmatisches Gestein]] |
|||
[[el:Εκρηξιγενές πέτρωμα]] |
|||
[[en:Igneous rock]] |
|||
[[eo:Magmorokaĵo]] |
|||
[[es:Roca ígnea]] |
|||
[[et:Tardkivim]] |
|||
[[eu:Arroka igneo]] |
|||
[[fa:سنگ آذرین]] |
|||
[[fi:Magmakivi]] |
|||
[[fr:Roche magmatique]] |
|||
[[gd:Clach theinnteach]] |
|||
[[gl:Rocha magmática]] |
|||
[[he:סלע יסוד]] |
|||
[[hi:आग्नेय चट्टान]] |
|||
[[hr:Magmatske stijene]] |
|||
[[ht:Wòch igne]] |
|||
[[hu:Magmás kőzetek]] |
|||
[[id:Batuan beku]] |
|||
[[is:Storkuberg]] |
|||
[[it:Roccia magmatica]] |
|||
[[ja:火成岩]] |
|||
[[jbo:dujro'i]] |
|||
[[jv:Watu Igneus]] |
|||
[[kk:Магмалық тау жыныстары]] |
|||
[[ko:화성암]] |
|||
[[la:Saxum igneum]] |
|||
[[lt:Magminė uoliena]] |
|||
[[lv:Magmatiskie ieži]] |
|||
[[mk:Магматска карпа]] |
|||
[[ml:ആഗ്നേയ ശില]] |
|||
[[mn:Магмын чулуулаг]] |
|||
[[ms:Batuan igneus]] |
|||
[[my:မီးသင့်ကျောက်]] |
|||
[[nds:Magmatit]] |
|||
[[nl:Stollingsgesteente]] |
|||
[[nn:Magmatisk bergart]] |
|||
[[no:Magmatisk bergart]] |
|||
[[pl:Skały magmowe]] |
|||
[[pnb:اگ پڑی]] |
|||
[[pt:Rocha ígnea]] |
|||
[[ro:Rocă magmatică]] |
|||
[[ru:Магматические горные породы]] |
|||
[[sh:Magmatske stene]] |
|||
[[simple:Igneous rock]] |
|||
[[sk:Vyvretá hornina]] |
|||
[[sl:Magmatska kamnina]] |
|||
[[sr:Магматске стене]] |
|||
[[su:Batu igneus]] |
|||
[[sv:Magmatisk bergart]] |
|||
[[ta:தீப்பாறை]] |
|||
[[th:หินอัคนี]] |
|||
[[tr:Magmatik kayaçlar]] |
|||
[[uk:Магматичні гірські породи]] |
|||
[[vi:Đá mácma]] |
|||
[[zh:火成岩]] |
|||
21:09, 15 მარტი 2013-ის ვერსია
მაგმური ქანები — მაგმის გაცივებისა და დაკრისტალების შედეგად წარმოქმნილი ქანები. მაგმის გაცივების პირობების მიხედვით არჩევენ მაგმური ქანების ორ ძირითად ტიპს:
- ეფუზიურს (ვულკანურს, ამონთხეულს), როდესაც ლავის სახით ამონთხეული მაგმა დედამიწის ზედაპირზე ცივდება;
- ინტრუზიულს (სიღრმულს), როდესაც მაგმა დედამიწის ქერქის სიღრმეში ცივდება.
ვულკანური ქანები ლავის სწრაფი გაცივების გამო წვრილკრისტალურია, ხშირ შემთხვევაში ჭარბად შეიცავს მინას. ინტრუზიული ქანები დედამიწის ქერქის სიღრმეში მაგმის ნელი გაცივების გამო სრულკრისტალური და მსხვილმარცვლოვანია.
მაგმური ქანები, ჩვეულებრივ, სილიკატური შედგენილობისაა, მათი მთავარი კომპონენტის — SiO2-ის შემცველობის მიხედვით განარჩევენ ულტრაფუძე ქანებს, ფუძე ქანებს, საშუალო მჟავიანობის ქანებს, მჟავა ქანებს; ზოგი მკვლევარი გამოჰყობს აგრეთვე ულტრამჟავა ქანებს, რომლებიც შეიცავენ 75 % მეტ SiO2-ს.
ტუტე ელემენტების (Na,K) შემცველობის მიხედვით, ქანების ჩამოთვლილ ჯგუფებში, განასხვავებენ ნორმალური და ტუტე რიგის მაგმურ ქანებს. მაგმურ ქანებთან დაკავშირებულია სხვადასხვაგვარი სასარგებლო წიაღისეული. მაგალითად: მჟავა ქანებთან გვხვდება კალა, ვოლფრამი, ოქრო; ფუძესთან — სპილენძი, ტიტანი; ულტრაფუძესთან — პლატინა, ნიკელი, ქრომი; ტუტესთან — აპატიტი, იშვიათად მიწათა ელემენტები და სხვა.
იხილეთ აგრეთვე
რესურსები ინტერნეტში
ლიტერატურა
- შენგელია დ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 325.
- Заварицкий А. Н., Изверженные горные породы, М., 1955.