ვასილ ლუკაშიკი
| ვასილ ლუკაშიკი | |
|---|---|
| დაბადების თარიღი |
11 აგვისტო 1911 სოკოლსკის ოლქი, გროდნოს პროვინცია, ლიტვის გენერალური--საგუბერნიო, რუსეთის იმპერია |
| გარდაცვალების თარიღი |
17 მარტი 1975 გუსტავსბერგი, შვედეთი |
| საქმიანობა | პოლიტიკოსი |
ვასილ ლუკაშიკი ( ბელარ. Васіль Лукашык ; დ.11 აგვისტო, 1911, სოკოლსკის ოლქი, გროდნოს პროვინცია, ლიტვის გენერალური--საგუბერნიო, რუსეთის იმპერია [1] — გ. 17 მარტი, 1975, გუსტავსბერგი, შვედეთი) — ბელორუსის პოლიტიკური და კულტურული მოღვაწე, გამომცემელი. მეორე მსოფლიო ომის დროს ბიალისტოკის ბურგომასტერი. შვედეთში ბელორუსის დიასპორის აქტიური წარმომადგენელი. [2]
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბავშვობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ვასილ ლუკაშიკი დაიბადა 1911 წლის 11 აგვისტოს [1] სოკოლის რაიონში ბიალისტოკის მახლობლად, ბელორუსი და რუსი მშობლების ოჯახში. იქვე დაამთავრა რუსული გიმნაზია. შემდეგ გადავიდა ვილნიუსში, სადაც აქტიურად მონაწილეობდა ბელორუსულ მოძრაობაში. ვილნიუსის უნვერსიტეტში პოლიტიკურ მეცნიერებებს ეუფლებოდა. იგი დაუმეგობრდა სტანისლავ ჰრინკევიჩს. იყო ბელორუსის გლეხთა და მუშათა საზოგადოების, ბელორუსის სასკოლო საზოგადოების აქტიური წევრი და ბელორუსის კულტურული და საგანმანათლებლო დაწესებულებების ორგანიზატორი. ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას: ასწავლიდა ისტორიას და ბელორუსული ენის გრამატიკას.
Მეორე მსოფლიო ომი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მეორე მსოფლიო ომის დაწყებისა და საბჭოთა ხელისუფლების მიერ ბიალისტოკის ოკუპაციის შემდეგ 1939 - 1941 წლებში ვასილ ლუკაშიკმა რეგიონში შექმნა ბელორუსული სკოლების ქსელი. იგი ბიალისტოკში ბავშვთა სახლის ხელმძღვანელად მუშაობდა, სადაც დროთა განმავლობაში თავი მოიყარეს ბელორუსი, პოლონელი, რუსი და კომუნისტების მიერ რეპრესირებული ებრაელების შვილებმა. 1941 წელს, გერმანული ოკუპაციის დაწყებისთანავე, გერმანელებმა დახურეს ბავშვთა სახლი.
1941 წლის შემოდგომაზე, ლუკაშიკმა სერხი ხმარასთან, ივან გელდაისთან, ვასილ ვირასთან და იური სტასევიჩთან ერთად მონაწილეობა მიიღო ბელორუსის გლეხთა და მუშათა თემის ომამდელ აქტივისტთა არალეგალურ კონფერენციაში, რომელიც მოაწყო BSRG-ს წევრმა იულიან საკოვიჩმა. ვასილ ლუკაშიკი, ჯულიან საკოვიჩი და ივან გელდაი გერმანელებთან პატიოსანი თანამშრომლობის ინიციატივით გამოდიოდნენ და იყენებენ ყველა შესაძლებლობას ეროვნული საჭიროებების რეალიზებისთვის, მაგრამ კონფერენციის სხვა მონაწილეები ასეთი „პარტნიორობის“ მოწინააღმდეგენი იყვნენ. კონფერენციის შედეგად შეიქმნა არალეგალური ბელორუსის სახალხო საზოგადოება. გერმანელებთან მოლაპარაკებების შემდეგ, ბელორუსებმა მოახერხეს გერმანიის საოკუპაციო ადმინისტრაციისგან ნებართვის მიღება ბელორუსის სამოქალაქო ადმინისტრაციის შესაქმნელად და ვასილ ლუკაშიკი ბიალისტოკის მერი გახდა.
ვასილ ლუკაშიკი გესტაპომ დააპატიმრა და ოსვენციმის საკონცენტრაციო ბანაკში გაგზავნა. ლუკაშიკი აუშვიციდან გაიქცა და ვარშავაში გადავიდა, სადაც მოიპოვა ყალბი საბუთები, თუმცა გერმანელების ოპერაციის დროს ყველაფერი გაირკვა და ლუკაშიკი ნორვეგიაში გაგზავნეს იძულებით შრომით ბანაკში. იქ საბჭოთა პატიმრებთან ერთად მძიმე ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ პირობებში იმყოფებოდა. დასავლეთ ბელორუსელებთან და პოლონელებთან ერთად მუშაობდა სტრატეგიული გზის მშენებლობაზე. იძულებითი შრომის ბანაკში ლუკაშიკმა შექმნა ბელორუსული ჯგუფი. 1944 წელს ჯგუფის წევრები ბანაკიდან გაიქცნენ. ვასილ ლუკაშიკი და ათიოდე ბელორუსი მთების გავლით შვედეთში გადავიდნენ. იქ მოახერხეს დაბინავება.
ემიგრაცია და საქმიანობა შვედეთში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1948 წელს ვასილ ლუკაშიკმა, როგორც ბელორუსების დელეგატმა შვედეთში, მიიღო მონაწილეობა ბელორუსის ომისშემდგომი ემიგრაციის პირველ მსოფლიო კონგრესში, რომელიც ჩატარდა 28 ნოემბრიდან 2 დეკემბრამდე პარიზში . კონგრესის გადაწყვეტილებით, ვასილ ლუკაშიკმა თავის მეგობარ იაზეპ ფედორჩუკთან ერთად შვედეთში ბელორუსული თემი შექმნა. თავდაუზოგავმა მუშაობამ უშედეგოდ არ ჩაირა. ვასილ ლუკაშიკმა და იაზეპ ფედორჩუკმა მოახერხეს იურიდიული რეგისტრაციის მოპოვება, საზოგადოების წესდების გამოცემა ბელორუსულ და შვედურ ენებზე. ამის შემდეგ 30 წლის განმავლობაში ორგანიზაცია 25 მარტს მართავდა თავისუფლების დღისადმი მიძღვნილ ყოველწლიურ სადილებს. რეგულარულად იკრიბებოდა და მონაწილეობდა ბელორუსული დიასპორის გაერთიანებაში. ბელორუსული საზოგადოება იღებდა და ავრცელებდა ბელორუსულ ჟურნალ-გაზეთებს, ინარჩუნებდა კონტაქტს ავსტრალიისა და აშშ-ს დიასპორასთან. ვასილ ლუკაშიკი თანამშრომლობდა აშშ-ში ბელორუსული დიასპორის გაზეთ "Bielarus-Belarus"-თან და მის მთავარ რედაქტორ სტანისლავ სტანკევიჩთან. ცნობილია, რომ ლუკაშიკი ასევე იყო „თავისუფალი ბელორუსის“ კომიტეტისა და ბელორუსი თავისუფალი ჟურნალისტების ფედერაციის წევრი.
Სიცოცხლის ბოლო წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1975 წლის 17 მარტს ვასილ ლუკაშიკი მოულოდნელად გარდაიცვალა გუსტავსბერგში ( შვედეთი ) [3] ბელორუსის სახალხო რესპუბლიკის მორიგი წლისთავის წინა დღეს.
ლუკაშიკის გარდაცვალების შემდეგ „ბელორუსულმა საზოგადოებამ “ ფაქტობრივად შეწყვიტა არსებობა. 1995 წელს შვედეთში დაიწყო მუშაობა ახალმა ბელორუსულმა გაერთიანება „ბელორუსმა“ (Sw. Vitrysland), რომელსაც ხელმძღვანელობდა ცნობილი შვედი ფოტოჟურნალისტი მარია სედერბერგი — ბელორუსული მოძრაობისა და ბელორუსული კულტურის აქტივისტი.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ცასოპისი (ბიალისტოკი). 1995 წ. No11;
- ანდრეი კატლიაჩუკი . შვედები ბელორუსების ისტორიასა და კულტურაში. მინსკი, 2002, 296 გვ. ISBN 985-6599-58-X .
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 Выява могілкі Васіля Лукашыка(შვედური)
- ↑ Кароткая біяграфія Васіля Лукашыка. ციტირების თარიღი: 8 травня 2021.
- ↑ Архівована копія. ციტირების თარიღი: 8 травня 2021.