ევგენია ბუგოსლავსკაია
| ევგენია ბუგოსლავსკაია | |
|---|---|
| დაბ. თარიღი | 21 დეკემბერი, 1899 |
| დაბ. ადგილი | მოსკოვი |
| გარდ. თარიღი | 30 მაისი, 1960 (60 წლის) |
| გარდ. ადგილი | მოსკოვი |
| დასაფლავებულია | ვაგანკოვოს სასაფლაო |
| მოქალაქეობა |
.svg){kind=small} სსრკ |
| საქმიანობა | ასტრონომი |
| მუშაობის ადგილი | Sternberg Astronomical Institute და მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |
| ალმა-მატერი | მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |
ევგენია ბუგოსლავსკაია (ასევე ბოგუსლავსკაია ; დ. 21 დეკემბერი, 1899 — გ. 30 მაისი, 1960 ) — საბჭოთა ასტრონომი, ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი.[1]
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დაიბადა 1899 წლის 21 დეკემბერს მოსკოვში. მშობლები: მამა — იაკობ ბუგოსლავსკი (1865-1957); დედა — ნადეჟდა ბუგოსლავსკაია (1868-1959), უფროსი და — ნატალია ბუგოსლავსკაია (1898-1958).
დებმა დაწყებითი განათლება სახლში მიიღეს დედის ხელმძღვანელობით; მათ ასტრონომიის შესწავლა ადრეული ასაკიდან დაიწყეს მამის გავლენით, რომელიც დიდ ინტერესს იჩენდა საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების და კერძოდ ასტრონომიის მიმართ. ევგენია ბუგოსლავსკაია აწარმოებდა დაკვირვებებს მზის ლაქებზე, რაც იმ დროს უკვე შედიოდა მზის აქტივობის დაკვირვების საერთაშორისო ანგარიშებში. 1918 წლიდან დები იყვნენ მოსკოვის ასტრონომიის მოყვარულთა საზოგადოების წევრები. მოგვიანებით მუშაობდნენ ამ საზოგადოებასთან არსებულ დამკვირვებელთა კოლექტივში (KONLAB).
1924 წელს ევგენია ბუგოსლავსკაიამ წარჩინებით დაამთავრა მოსკოვის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის ასტრონომიული განყოფილება, რომელიც მისმა დამ ნატალიამ დაამთავრა ერთი წლით ადრე (ასევე წარჩინებით). როგორც მე-2 კურსის სტუდენტი, მან დაიწყო მუშაობა კურსკის მაგნიტური ანომალიის შემსწავლელ სპეციალურ კომისიაში გამომთვლელად, ერთი წლის შემდეგ იგი გადავიდა სამუშაოდ მოსკოვის ასტრონომიის მოყვარულთა საზოგადოების გამოთვლით ბიუროში კვლევითი ჯგუფის ხელმძღვანელად, რომელიც შეიქმნა პლანეტების აშკარა მოძრაობის რუქების შედგენისა და მცირე პლანეტების ეფემერიდების, მთვარის ფიზიკური კოორდინატების გამოსათვლელად. ეს მონაცემები აუცილებელი იყო იმ წლებში ნიჟნი ნოვგოროდის ფიზიკისა და ასტრონომიის მოყვარულთა წრის მიერ გამოქვეყნებული "რუსული ასტრონომიული კალენდრისთვის".
1925-1928 წლებში იყო მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასტრონომია-გეოდეზიის ინსტიტუტის ასპირანტი. 1928-1932 წლებში მუშაობდა წითელი არმიის სამხედრო ტოპოგრაფიულ სამმართველოში ინჟინერ-გეოდეზისტად.[2]
1932 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია "ასტრო-ტესარ ცეისის ობიექტივის კვლევა ფართოკუთხიანი ფირფიტების დამუშავების თვალსაზრისით" და გახდა პ.შტემბერგის სახელობის სახელმწიფო ასტრონომიული ინსტიტუტის თანამშრომელი, ხოლო 1934 წლიდან ასწავლიდა ფოტოგრაფიულ ასტრომეტრიას მექანიკა-მათემატიკის ფაკულტეტზე მოასკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. 1939 წლის იანვარში იგი გადავიდა ასტრონომიის განყოფილებაში ნ. ჟუკოვსკის სახელობის საჰაერო ძალების საინჟინრო აკადემიაში, სადაც მალევე მიიღო ასოცირეული პროფესორის აკადემიური წოდება. 1940 წელს იგი დაბრუნდა მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, მაგრამ დიდი სამამულო ომის დროს იგი მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტისა და სახელმწიფო ინსპექციის სამეცნიერო გუნდებთან ერთად ევაკუირებული იქნა სვერდლოვსკში.
1946 წელს აირჩიეს ცენტრალური საბჭოს სამეცნიერო მდივნად, 1955 წელს — ვიცე-პრეზიდენტად, შემდეგ — საკავშირო ასტრონომიულ-გეოდეზიური საზოგადოების თავმჯდომარედ. 1948 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია „მზის კორონის სტრუქტურა“, ხოლო 1949 წელს დაინიშნა მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მექანიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის პროფესორის თანამდებობაზე.
1955 წელს, ბეღურას ბორცვებზე მდებარე პ.შტემბერგის სახელობის სახელმწიფო ასტრონომიული ინსტიტუტის ახალ ობსერვატორიაში დაიწყო ახალი ინსტრუმენტების დაყენება და რეგულირება, მათ შორის იყო ფართოკუთხიანი ასტროგრაფი AFP-1, რომელიც შეიქმნა ე. ბუგოსლავსკაიას მიერ.[3]
ევგენია ბუგოსლავსკაიამ ძირითადი სამუშაოები ჩაატარა ფოტოგრაფიული ასტრომეტრიისა და მზის კვლევის სფეროში. მან დაადგინა ვარსკვლავების სწორი მოძრაობა კურო-პერსევსის ბნელი ნისლეულისა და ორიონის ნისლეულის აღმოსავლეთ განშტოების რეგიონში (1936-1937). იგი აკვირდებოდა ორმაგ ვარსკვლავებს 38 სანტიმეტრიან ასტროგრაფზე. შეისწავლა ტელესკოპების შეცდომები და შეიმუშავა მათთან მუშაობის მეთოდები ურბანულ გარემოში, სადაც მთავარ დაბრკოლებას ცის განათება წარმოადგენდა.
ევგენია ბუგოსლავსკაია იყო კომპლექსური ექსპედიციის ერთ-ერთი ლიდერი სსრკ-ს სხვადასხვა წერტილში მზის გვირგვინზე დაკვირვების საწარმოებლად 1936 წლის 19 ივნისს მზის სრული დაბნელების დროს. მონაწილეობა მიიღო მიღებული მასალების დამუშავებაში. ბუგოსლავსკაიამ სერგეი ვსეხსვიატკისთან ერთად დაადგინა გვირგვინის სტრუქტურული ფორმები და დაადგინა მისი ბრუნვა, რაც დადასტურდა შემდეგი დაბნელების დაკვირვებისას, 1941 წელს.
ევგენია ბუგოსლავსკაია იყო 1941, 1945, 1952 და 1954 წლების სრული მზის დაბნელების დროს დაკვირვებების ერთ-ერთი ლიდერი და მონაწილეობდა მიღებული მასალების დამუშავებაში. მან შეისწავლა მზის გვირგვინის მშვენიერი სტრუქტურა და მასში შინაგანი მოძრაობები 1887-1941 წლების დაბნელების მასალების გამოყენებით, კორონალური ნაკადების დახრილობის დამოკიდებულება მზის აქტივობების ფაზაზე და ჰელიოგრაფიულ განედზე. მეცნიერის ინტერესის ერთ-ერთ სფეროს წარმოადგენდა ღამის ღრუბლებზე დაკვირვება.მან შეიმუშავა მათი სურათების ასტრომეტრული დამუშავების ტექნიკა.
იგი გარდაიცვალა 1960 წლის 30 მაისს მძიმე და ხანგრძლივი ავადმყოფობის შემდეგ. დაკრძალეს მოსკოვში, ვაგანკოვსკოეს სასაფლაოზე (ადგილი No54), მშობლებისა და უფროსი დის გვერდით.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Bronshten, Vitali A., and Mikhail M. Dagaev. Evgeniia Iakovlevna Bugoslavskaia. In Vsesoiuznoe astronomo-geodezicheskoe obshchestvo. Biulleten', no. 29 (36), 1961: 57–59. port. QB1.V752, no. 29 (36)
- Bugoslavskaia, Evgeniia Iakovlevna. In Kolchinskii, Il'ia G., Alla A. Korsun', and Modest G. Rodriges. Astronomy; biograficheskii spravochnik. Izd. 2, dop. i perer. Kiev, Naukova dumka, 1986. p. 58–59. port. QB35.K58 1986
- Evgeniia Iakovlevna Bugoslavskaia (1899–1960). In Astronomicheskii kalendar'. Peremennaia ch. vyp. 64; 1961. Moskva, Gos. izd-vo fiziko – matematicheskoi literatury, 1960. p. 317–318. port. QB9.A75, 1961
- Reports on Astronomy edited by Jacqueline Bergeron, Springer Science & Business Media, 2012 . Springer Science & Business Media, 2012. ISBN 9401111006
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ IG Kolchinsky. Astronomers. – Kiev, Naukova Dumka, 1986
- ↑ "B – Women in Astronomy: A Comprehensive Bibliography (Science Reference Services, Library of Congress)". www.loc.gov. Retrieved 2016-03-05.
- ↑ OBITUARY: Evgenia Y. Bugoslavskaya , Journal: Irish Astronomical Journal, Vol. 9, p. 163