ასტრიდა ივასკა
| ასტრიდა ივასკა | |
|---|---|
| მშობლიური სახელი | ლატვ. Astrīde Ivaska |
| დაბადების თარიღი |
7 აგვისტო, 1926 რიგა, ლატვია |
| გარდაცვალების თარიღი |
24 მარტი, 2015 (88 წლის) რიგა, ლატვია |
| მოქალაქეობა |
 ლატვია |
| პროფესია | პორტი, მწერალი |
ასტრიდა ივასკა ( ლატვ. Astrīde Ivaska დაბად. ასტრიდ ჰელენა ჰარტმანე ( ლატვ. Astrīde Helēna Hartmane ); დ.7 აგვისტო, 1926 , რიგა — 24 მარტი, 2015, რიგა ) — ლატვიელი - ამერიკელი პოეტი მწერალი. პოეტ ივარ ივასკის ცოლი.
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ასტრიდა ივასკა დაიბადა 1926 წლის 7 აგვისტოს რიგაში . მამა — მარტინიშ ჰარტმანისი, ლატვიის არმიის გენერალი, დედა — ირმა მარია ჰარტმანი. ძმა — ინფორმატიკოსი იურის ჰარტმანისი . 1940 წელს ლატვიის საბჭოთა ოკუპაციის შემდეგ გენერალი მარტიშ ჰარტმანისი სსრკ- მ დააპატიმრა.[1] ის სიკვდილით დასაჯეს 1941 წელს, მაგრამ მისმა ოჯახმა მისი ბედის შესახებ მხოლოდ 1991 წელს სსრკ-ს დაშლის შემდეგ შეიტყო.
1944 წელს ივასკას დედამ და ძმამ დატოვეს ლტოლვილთა ბანაკი გერმანიაში . ასტრიდა ენებს სწავლობდა მარბურგის უნივერსიტეტში. მოგვიანებით მან დაწერა: „ მარბურგ დერ ლანში ჩემთვის გაიხსნა ევროპული ინტელექტუალური ცხოვრება. უნივერსიტეტში სამი წლის განმავლობაში ვმუშაობდი შვიდ უცხო ენაზე, მათგან ზოგი ცოცხალი, იყო ზოგი — დიდი ხნის მკვდარი და ჩართული ვიყავი ფინო-ურიკულ კულტურაში“.
1949 წელს მიიღო მაგისტრის ხარისხი. იმავე წელს იგი დაქორწინდა ესტონელ პოეტზე ივარ ივასკზე, რომელმაც მიიღო დოქტორის ხარისხი ლიტერატურისა და ხელოვნების ისტორიაში იმავე უნივერსიტეტში. წყვილი აშშ-ში გადავიდა საცხოვრებლად . აქ ივარ ივასკი წმინდა ოლაფის სახელობის კოლეჯში მოეწყო მასწავლებლად.მინესოტაში. [1] [2]
1967 წელს იგი ივართან ერთად გადავიდა ნორმანში, ოკლაჰომას შტატში სადაც გახდა თანამედროვე ენებისა და ლიტერატურის პროფესორი ოკლაჰომას უნივერსიტეტში . მუშაობდა დამხმარედ, ასწავლიდა რუსულ, გერმანულ და ფრანგულ ენებს.. ივარის ქმარი იყო საუნივერსიტეტო ლიტერატურული ჟურნალ World Literature Today-ის რედაქტორი . წყვილმა საკუთარ სახლებში უმასპინძლა ბევრ ავტორს და კრიტიკოსს და მონაწილეობდა მხატვრულინ კითხვის საღამოებსა და სხვა ლიტერატურულ ღონისძიებებში. [1]
1991 წელს წყვილი გადავიდა ირლანდიის კორკის ოლქში. თუმცა, ერთი წლის შემდეგ, 1992 წელს, ივარკ ივასკი გარდაიცვალა. ასტრიდს რიგაში დაბრუნება მოუწია 2001 წელს [1] .
თხზულებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ასტრიდა ივასკას პირველი პოეტური კრებული იყო "ტბის ნათლობა" ( ლატვ. Ezera kristības, 1966). ავტორის სხვა კოლექციებში შედის "ზამთრის სასამართლო" ( ლატვ. Ziemas tiesa, 1968), "ნაბიჯი ტყეში" ( ლატვ. Solis silos, 1973), "გრაგნილი ყურეები" ( ლატვ. Līču loki, 1981), "ანაბრის ზღვარზე " (ინგლ. At the Fallow’s Edge, 1981), "მსუბუქად დაჭრილი" ( ლატვ. Gaisma ievainoja, 1982). მისი ნამუშევრების უმეტესობა დაიწერა ლატვიურ ენაზე, მაგრამ ერთი კრებული , "ოკლაჰომას ლექსები :(ინგლ. Oklahoma Poems, 1990) დაიწერა ინგლისურ ენაზე. [1]
მისი სხვა ნამუშევრებია "სიურპრიზები და აღმოჩენები" ( ლატვ. Pārsteigumi un atklājumi, 1984), საბავშვო ლექსები და მოთხრობები, ასევე პოეტური სამოგზაურო ჩანახატების წიგნი "ყურეების მრუდები: ხედები და პეიზაჟები" ( ლატვ. Līču loki: Ainas un ainavas, 1981), ივარ ივასკის ილუსტრირებული ფოტოები . სხვა ნაწარმოებებს შორის აღსანიშნავია ლექსების კრებული „განცხადებები“ (ინგლ. Wordings ; 1987).
ჯილდოები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მას მიენიჭა ზინაიდა ლაზდას პრემია "ზამთრის სასამართლოსთვის" და ლატვიის კულტურის ფონდის პრიზი ლიტერატურისთვის "ნაბიჯი ტყეში". [3] მოგზაურობის ესკიზებისთვის პროზის დარგში მიიღო Jānis Jaunsudrabiņš- ის პრემია [4] . ნაშრომმა „სიურპრიზები და აღმოჩენები“ მიიღო გოპერსის პრიზი. კიდევ ერთმა ნამუშევარმა, „გრაგნილმა ყურეებმა“ მიიღო Janis Jaunsudrabins-ის პრემია პროზის დარგში. [2]
კულტურისა და ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი წვლილისთვის ასტრიდა ივასკა დაჯილდოვდა სამი ვარსკვლავის ორდენით (ლატვია), თეთრი ვარსკვლავის ორდენით (ესტონეთი) და ლატვიის მწერალთა კავშირის [1] ჯილდოთი.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 „A Tribute to Astrid Ivask: A Literary Light“. World Literature Today. April 2, 2015. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-07-05. ციტირების თარიღი: 2017-05-08.
- ↑ 2.0 2.1 Twentieth-Century Eastern European Writers: Third Series.
- ↑ An Encyclopedia of Continental Women Writers. დაარქივებული 2022-02-06 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Contemporary East European Poetry: An Anthology. დაარქივებული 2022-02-06 საიტზე Wayback Machine.