ანა შტერბა-ბოჰმი
| ანა შტერბა-ბოჰმი | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 9 ივნისი, 1885 |
| დაბ. ადგილი | ლიუბლიანა, Duchy of Carniola, ავსტრია-უნგრეთის იმპერია |
| გარდ. თარიღი | 22 ივლისი, 1936[1] (51 წლის) |
| გარდ. ადგილი | პრაღა, ჩეხოსლოვაკია |
| დასაფლავებულია | Vinohrady Cemetery |
| მოქალაქეობა |
იუგოსლავიის სამეფო ავსტრია-უნგრეთის იმპერია ჩეხოსლოვაკია |
| საქმიანობა | ქიმიკოსი |
| ალმა-მატერი | კარლის უნივერსიტეტი |
| მეუღლე | Jan Stanislav Štěrba-Böhm |
ანა შტერბა-ბოჰმი ( დ. 9 ივნისი, 1885, ჯენკო- 22 ივლისი, 1936) — სლოვენი ქიმიკოსი, რომელიც ცნობილია როგორც პირველი ქალი სლოვენიური მიწებიდან, რომელმაც მიიღო დოქტორის ხარისხი ქიმიაში. [2]
ადრეული ცხოვრება და განათლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ანა ჯენკო დაიბადა ლიუბლიანაში, მაშინდელი ავსტრია-უნგრეთის ნაწილი, უაღრესად განათლებულ ოჯახში. მისი მამა იყო ექიმი ლუდვიკ ჯენკო და დედამისი ტერეზია ჯენკო (დ. ლენჩე), რომელიც ასევე განათლებული ქალი იყო, სწავლობდა ურსულინებთან ლიუბლიანასა და ბავარიაში, ასევე ერთი წელი გაატარა მოსკოვში . იგი ეხმარებოდა ქმარს პრაქტიკულ საქმიანობაში და წყვილი აქტიურად მონაწილეობდა სლოვენიის კულტურულ ცხოვრებაში, როგორც პანსლავიზმის პროპაგანდისტები. მათ ოთხი შვილი შეეძინათ. ყველამ მიიღო უმაღლესი განათლება. ანას და, ელეონორა, გახდა პირველი სლოვენიელი ქალი ექიმი.[2]
ანას ადრეული განათლება გაურკვეველია. როგორც ამბობენ, ის სწავლობდა ლიუბლიანას პირველ გიმნაზიაში, როგორც კერძო სტუდენტი, რაც იყო ერთადერთი გზა უნივერსიტეტში პირდაპირი ჩარიცხვისთვის, რადგან იმ დროს გოგონებს არ უშვებდნენ ჩვეულებრივ სტუდენტებად გიმნაზიაში. სკოლის დამთავრების შემდეგ, 1906 წელს ჩაირიცხა პრაღაში ჩარლზ-ფერდინანდის უნივერსიტეტის ფილოსოფიურ ფაკულტეტზე, სადაც ჩარიცხვის ფორმაში განაცხადა, რომ მანამდე დაესწრო სანქტ-პეტერბურგის უნივერსიტეტის ქალთა უმაღლეს კურსებს. [3]
ხუთი სემესტრი სწავლობდა ქიმიას, როგორც დამსწრე სტუდენტი, შემდეგ უკვე როგორც ჩვეულებრივი სტუდენტი. მის მასწავლებლებს შორის იყვნენ ბოჰუსლავ ბრაუნერი (თეორიული და ფიზიკური ქიმია), ბოჰუმილ კუჟმა (ანორგანული ქიმია) და მომავალში მისი ქმარი იან სტანისლავ შტერბა-ბოჰმი (ქიმიის ისტორია). [2][3][4] ასევე კურსები გაიარა მინერალოგიაში, ექსპერიმენტულ ფიზიკაში, მათემატიკაში, ჩეხეთის ფილოსოფიის ისტორიაში და გერმანული ენა ჩაწერილი იყო მის სასწავლო გეგმაში. 1911 წლის ზაფხულის სემესტრი გაატარა სადოქტორო დისერტაციის მომზადებაში სამი ორგანული მჟავების განსაზღვრისა და გამოყოფის თემაზე: სუქცინის, ვაშლის და ღვინის მჟავების . [4]
1911 წლის 22 ივლისს მიიღო დოქტორის ხარისხი კარლ-ფერდინანდის უნივერსიტეტის ფილოსოფიურ ფაკულტეტზე პრაღაში (ჩეხეთის ფილიალი) ქიმიისა და ფიზიკის ძირითადი ზეპირი გამოცდის შემდეგ და ფილოსოფიაში, დისერტაციით Studie o stanovení a dělení kyselin: jablečné a vinné . ეს აღნიშნა რამდენიმე თანამედროვე სლოვენიურმა გაზეთმა და ხაზს უსვამდნენ იმ ფაქტს, რომ ანა იყო პირველი სლოვენიელი ქალი, რომელმაც მიიღო მეცნიერებაში დოქტორის ხარისხი. [3]
შემდგომი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მომავალ წელს, 1912 წლის 4 დეკემბერს, ანა ჯენკო დაქორწინდა თავის პროფესორ იან სტანისლავ შტერბა-ბოჰმზე და მიიღო მისი ორივე გვარი, ამიტომ მან დაიწყო სახელის ანა (ანნა) შტერბა-ბოჰმის გამოყენება. იან სტანისლავმა, რომელმაც დაასრულა სწავლა პარიზში, სორბონაში, ანრი მუასანის , პიერ კიურის და მარი კიურის მეთაურობით საუკუნის დასასრულს. სავარაუდოდ ქმარი დაეხმარა, ანას ესწავლა მარი კიურის ლაბორატორიაში. თუმცა, ანა შტერბა-ბოჰმს არ ჩაუტარებია დამოუკიდებელი კვლევა ქორწინების შემდეგ, მაგრამ მხარს უჭერდა ქმრის კვლევას სკანდიუმის თვისებების შესახებ. იგი არ იყო ხელმომწერი, როგორც თანაავტორი იმ ნაშრომისა, რომელიც იან სტანისლავმა გამოაქვეყნა 1914 წელს ჟურნალში Zeitschrift für Electrochemie und Angewandte Physikalische Chemie, რაც იმ დროს გავრცელებული პრაქტიკა იყო, მაგრამ მისი სამეცნიერო წვლილი დამოწმებულია მადლობის განყოფილებაში. [3]
1914 წელს მათ ვაჟი იან პეტერი შეეძინათ. იან პიტერ შტერბა-ბოჰმი ასევე გახდა ქიმიკოსი და დედამისის მსგავსად თანამშრომლობდა მამასთან ქიმიურ კვლევებში. 1937 წელს მიიღო დოქტორის ხარისხი ქიმიაში. ანა შტერბა-ბოჰმი გარდაიცვალა სიმსივნით 1936 წლის 22 ივლისს პრაღაში და დაკრძალულია იქ, ვინოჰრადის სასაფლაოზე . [3] ქმარი გარდაიცვალა 1938 წელს.[5]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Petrič I., Jareš J., Iglič A. Ana Jenko Šterba-Böhm (1885–1936), prva Slovenka z doktoratom iz kemije — Slovensko kemijsko društvo, 2015. — ISSN 1318-0207; 1580-3155
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Petrič, Iztok; Jereš, Jakub; Iglič, Aleš (2015-12-15). „Ana Jenko Šterba-Böhm (1885–1936), prva Slovenka z doktoratom iz kemije“. Acta Chimica Slovenica (სლოვენური): S140–S144. doi:10.17344/acsi.2015.1796.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Perdih, Franc (2018). „Ana Štěrba-Böhm, geb. Jenko (1885–1936), die erste slowenische Doktorin der Philosophie“, Frauen, die studieren, sind gefährlich : Ausgewählte Porträts slowenischer Frauen der Intelligenz (de). Znanstvena založba Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani, გვ. 39–55. ISBN 978-961-06-0112-8.
- ↑ 4.0 4.1 Smolej, Tone (2021-06-21). „Prvih deset slovenskih doktoric filozofije“, 57. seminar slovenskega jezika, literature in kulture: ustvarjalke v slovenskem jeziku, literaturi in kulturi (sl). Znanstvena založba Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani, გვ. 89–97. DOI:10.4312/ssjlk.57.89-97. ISBN 9789610604693.
- ↑ D., G. (January 1938). „Prof. J. S. Štěrba-Böhm“. Nature. 141 (3560): 149–149. doi:10.1038/141149a0.