მარშალიანეს კოდექსი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ფრაგმენტი ეზ.5:12-17
ფრაგმენტი ეზ. 1:28:2:6
დან.1-9 ტიშენდორფის გამოცემა (1869)

მარშალიანეს კოდექსი (Codex Marchalianus), რომელიც აღინიშნება Q ასო-ნიშნით — VI საუკუნის  ბერძნული ხელნაწერი, სეპტუაგინტას ასლი, რომელიც თავის მხრივ ითარგმნა ებრაული ბიბლიიდან (თანახი ან ძველი აღთქმა). ტექსტი დაწერილია ტყავის ეტრატზე უნციალური ბერძნულით. სიძველის მიხედვით იგი განეკუთვნება მე-6 საუკუნის ხელნაწერს.[1]

ხელნაწერის სახელწოდება დაკავშირებულია მისი ყოფილი მფლობელის - რენე მარშალის სახელთან.[2]

აღწერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ხელნაწერი არის საბეჭდი თაბახის 1/4 ზომის მოცულობით, რომელიც აწყობილია ხუთი ან 10 გვერდისაგან ისევე, როგორც ვატიკანის  ან როსანენსის კოდექსები. იგი შეიცავს 12 წინასწარმეტყველის ტექსტს: ესაიას, იერემიას წიგნს, ბარუქის, გოდებისა და ეპისტოლეების წიგნებთან ერთად, ეზეკიელის წიგნს, დანიელის წიგნს, სუსანა და ბელთან ერთად. 12 წინასწარმეტყველთა  წიგნების თანმიმდევრობა უჩვეულოა: ოსია, ამოსი, მიქია, იოელი, აბდია, იონა, ნაუმი, აბაკუმი, სოფონია, ანგია, ზაქარია და მალაქია. ამ წიგნთა თანმიმდევრობა წარმოდგენილია იმავე თანმიმდევრობით, როგორც ეს ვატიკანურ კოდექსშია.[3]

რეალურად ხელნაწერი შედგება 416 ეტრატის ფურცლისაგან, მაგრამ პირველი თორმეტი გვერდი შეიცავს პატრისტიკულ საკითხებს და არ წარმოადგენენ ორიგინალური ხელნაწერის ნაწილს. გვერდების ზომა არის 11 x 7 ინჩი (29 x 18 სმ). თითოეულ გვერდზე ნაწერი წარმოდგენილია ერთ სვეტად, თითო სვეტზე 29 ხაზია და თითო ხაზზე 24-30 ასო-ნიშანია.[4][5] იგი დაწერილია მუქი უნციალური ბერძნულით, ე.წ კოპტური სტილით.[2]

XIX საუკუნის პირველ ნახევარში იგი მიჩნეული იყო, როგორც სეპტუაგინტის ერთ-ერთი ყველაზე ძველი ხელნაწერი. საზოგადოდ აღიარებულია, რომ მარშალიანეს კოდექსი ეკუთვნის კარგად განსაზღვრულ ტექსტური ოჯახს ჰისექიას მახასიათებლებით, შესაბამისად მისი ტექსტი არის ჰისექიას რედაქციის შედეგი ( A, 26, 86, 106, 198, 233 ხელნაწერებთან ერთად).[6][7]

შენიშვნები მინდვრებზე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ეზეკიელისა და გოდების წიგნებში დაახლოებით სამოცდაათამდე ონომასტიკური სახელებია დატანილი აშიებზე.[2]. ასევე აშიებზე დამატებულია ჰეგზაპლარული იკითხვისები.[8]

ტეტრაგრამატონი მარშალიანეს კოდექსში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ესაია წინასწარმეტყველის წიგნის 45:18, სადაც სეპტუაგინტის ბერძენმა მთარგმნელმა "მე ვარ იჰვჰ"  (אני יהוה) თარგმნა, როგორც εγω ειμι, მოგვიანებით შესწორებულ იქნა ფრაზით "მე ვარ უფალი".[9]

ხელნაწერი გამოიყენებოდა ტეტრაგრამატონთან დაკავშირებული დისკუსიის დროს.[10] მარშალიანეს კოდექსი ღმერთის სახელი აღმნიშვნელად იყენებს ბერძნულ ტრანსლიტერაციას ΙΑΟ,[11][12][13] ანდა გარკვეული წიგნების შიდა აშიებზე ტეტრაგრამატონს, ბერძნული წანაწერით (ΠΙΠΙ).[2]

ხელნაწერის ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ხელნაწერი  დაწერილია ეგვიპტეში, არა უგვიანეს VI საუკუნისა. როგორც ჩანს, იგი ეგვიპტეში დარჩა IX საუკუნის ბოლომდე,  რამდენადაც შესწორებებსა და შენიშვნებში, ასევე უშუალოდ ტექსტში წარმოდგენილი ასოებისთვის დამახასიათებელია ეგვიპტური ფორმები. XI საუკუნის ბოლოს ეგვიპტიდან იგი გადაიტანეს სამხრეთ იტალიაში, ხოლო შემდეგ – საფრანგეთში, სადაც იგი პარიზის ახლოს წმ.დენისის სააბატოს საკუთრება გახდა.[3] რენე მარშალმა (აქედან მომდინარეობს ხელნაწერის სახელწოდება) ხელნაწერი მოიპოცა წმ. დენისის სააბატოდან. მარშალის ბიბლიოთეკიდან იგი  კარდინალ ლა როშეფუკალდის ხელში გადავიდა, რომელმაც თავის მხრივ წამოადგინა კლერმონის კოლეჯში.[2] და ბოლოს, 1785 წელს, ხელნაწერი შეიძინა ვატიკანის ბიბლიოთეკამ, სადაც დღესაც ინახება[3][14]

ხელნაწერი ცნობილი იყო ბერნარ დე მონფაკონისა და ჯუზეპე ბიანჩინისათვის. ხელნაწერის ტექსტი გამოყენებულ იქნა ჯ. მორიუსის, ვეტშეინისა და მონფაკონის მიერ. იგი კრიტიკულად განიხილა ჯეიმზ პარსონმა და რედაქტირება გაუკეთა ტიშენდორფმა Nova Collectio-ს მეოთხე (1869), pp. 225–296,[14] და მეცხრე ტომში (1870), pp. 227–248. 1890 წელს ჯუზეპე კოზა-ლუზიმ  რედაქტირება გაუკეთა ხელნაწერის ტექსტს.[15]

1890 წელს სერიანის მიერ შემოთავაზებული იქნა მოსაზრება, რომ კოდექსი ასახავს ჰისექიანურ რედაქციას, თუმცა ჰეგზაპლარული ნიშნები თავისუფლად არის დამატებული , ხოლო არშიებზე უხვად არის გამოყენებული ამონაწერები აქვილას, სვიმაქოსის, თოდოტიონისა და სეპტუაგინტი ჰეგზაპლარული რედაქციებიდან.[4]

ხელნაწერი განთავსებულია ვატიკანის ბიბლიოთეკაში (Vat.Gr.2125)

იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • ადრეული ქრისტიანული ხელოვნება და არქიტექტურა

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Würthwein Ernst (1988). Der Text des Alten Testaments. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, გვ. 85. 
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Bruce M. Metzger (1981). Manuscripts of the Greek Bible: An Introduction to Palaeography. Oxford: Oxford University Press, გვ. 94. 
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Swete, Henry Barclay (1902). An Introduction to the Old Testament in Greek. Cambridge, გვ. 120. 
  4. ↑ 4.0 4.1 Alfred Rahlfs, Verzeichnis der griechischen Handschriften des Alten Testaments, für das Septuaginta-Unternehmen, Göttingen 1914, pp. 273-274.
  5. ↑ Swete, Henry Barclay (1902). An Introduction to the Old Testament in Greek. Cambridge, გვ. 121. 
  6. ↑ The Cambridge History of the Bible (Vol. 2 - The West From the Fathers to the Reformation), ed. by G. W. H. Lampe, Cambridge University Press 2006, p. 19
  7. ↑ Natalio Fernández Marcos, Wilfred G. E. Watson, The Septuagint in context: introduction to the Greek version of the Bible (Brill: Leiden 2000), p. 242
  8. ↑ Ernst Wurthwein. The Text of the Old Testament: An Introduction to the Biblia Hebraica. Wm. B. Eerdmans Publishing. 
  9. ↑ John T. Townsend, "The Gospel of John and the Jews: The Story of a Religious Divorce", in: Alan T. Davies, ed., Antisemitism and the Foundations of Christianity (Paulist Press, 1979): p. 77
  10. ↑ (2012) From God To Us Revised and Expanded: How We Got Our Bible. Moody Publishers. 
  11. ↑ David Edward Aune (2006). Apocalypticism, Prophecy and Magic in Early Christianity: Collected Essays. Mohr Siebeck, გვ. 363. ISBN 3-16-149020-7. 
  12. ↑ see Rahlfs, Verzeichnis der griechischen Handschriften des Alten Testaments, I.1 [2004], pp. 346-350
  13. ↑ G.Gertoux and the Name....
  14. ↑ 14.0 14.1 C. v.
  15. ↑ Giuseppe Cozza-Luzi, Prophetarum codex Graecus Vaticanus 2125 (Romae, 1890)

დამატებითი საკითხავი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=მარშალიანეს_კოდექსი&oldid=4297133“-დან