თეთრი კლიტოციბე
| თეთრი კლიტოციბე | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Leucocybe candicans (Pers.) Vizzini et al., 2015 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
თეთრი კლიტოციბე (ლათ. Leucocybe candicans) — სოკოს სახეობა ტრიქოლომასებრთა ოჯახისა.[1] 2015 წლამდე ეს სახეობა კლიტოციბეს გვარში ერთიანდებოდა.
ძლიერ შხამიანია. შეიცავს მუსკარინს. ფართოდაა გავრცელებული ევრაზიასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. იზრდება ფოთლოვან და შერეულ ტყეებში, ზაფხულ-შემოდგომით
სოკო პირველად აღწერა გერმანელმა მიკოლოგმა და ბოტანიკოსმა კრისტიან ჰენდრიკ პერსონმა 1801 წელს როგორც Agaricus candicans. მიმდინარე ბინომინალური სახელწოდება მიანიჭა იტალიელმა მიკოლოგმა ალფრედო ვიცინიმ 2015 წელს.
აღწერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ზრდასრული სოკოს ქუდის დიამეტრი 1-4 სმ-მდე აღწევს, ნორჩობაში ბრტყლად ამოზნექილი, შემდეგ ბრტყელი, ასაკთან ერთად ჩაზნექილი ხდება. ზედაპირი დაფარულია მოთეთრო ცვილისებრი ნაფიფქით, რომელიც ასაკთან ერთად ქვრება. ფერი — მკრთალ-მონაცრისფროდან მკრთალ-მოწითალომდე, კიდეებთან ახლოს თეთრი.
ფირფიტები ხშირია, ფეხთან შეზრდილი, თითქმის დაღმავალი, მოთეთრო ან მკრთალი კრემისფერი.
რბილობი — ჰიგროფანური, მონაცრისფრო-მოთეთრო, წყალწყალა, ახასიათებს პომიდვრის ფოთლების მსგავსი მძაფრი სუნი და უსიამოვნო მძაღე ან მომწარო გემო.
ფეხის სიგრძე — 2-4 სმ, სისქე — 0,2-0,4 სმ, ცილინდრული ან მოხრილი ძირით, მოვარდისფრო ან მონაცრისფრო-მოთეთრო, თითქმის ქუდისფერი, ძირში ზოგჯერ მუქია, თითქმის ტიტველი ან ბოჭკოვანი.
სპორების ფხვნილი თეთრი ფერისაა, სპორები 4,5-7×2,5-4 მკმ, ელიფსისებრი, გლუვი ზედაპირით. ბაზიდიუმი ოთხსპორიანი, 19-29×5-7 მკმ.
შხამიანობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
თეთრი კლიტოციბე გვარის ერთ-ერთი ყველაზე შხამიანი წარმომადგენელია, რომელიც შეიცავს მუსკარინს. იწვევს ნერვიული სისტემის დამბლას.[2]
მსგავსი სახეობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Clitocybe truncicola იზრდება ჯირკებსა და ხექცეულებზე. ასევე განსხვავდება ფართო ზომის სპორებითა და ფქვილის სუნით.
- Clitocybe dryadicola იზრდება მხოლოდ დრიადის ქვეშ სკანდინავიაში, უფრო მუქი შეფერილობის.
გავრცელება და ეკოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ფართოდაა გავრცელებული ევრაზიასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. იზრდება ნიადაგზე, ფოთლოვან (მუხა და წიფელი) და შერეულ ტყეებში, იშვიათად წიწვოვან ტყეებში, ასევე ბაღებსა და მდელოებზე.[3] ძირითადად დიდ ჯგუფებად.
სამეცნიერო სინონიმები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Agaricus candicans Pers., 1801 : Fr., 1821basionym
- Agaricus gallinaceus Scop., 1772
- Agaricus umbilicaris J.F.Gmel., 1792, nom. nov.
- Agaricus umbilicatus Bolton, 1788, nom. illeg.
- Clitocybe aberrans Velen., 1939
- Clitocybe alboumbilicata Murrill, 1915
- Clitocybe candens Murrill, 1916, nom. superfl.
- Clitocybe candicans (Pers.) P.Kumm., 1871
- Clitocybe gallinacea (Scop.) Gillet, 1874
- Clitocybe gossypina Velen., 1939
- Clitocybe tenuissima Romagn., 1954
- Omphalia candicans (Pers.) Gray, 1821
- Omphalia gallinacea (Scop.) Quél., 1886
გალერეა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
.JPG)
.JPG)
.jpg)
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Kuyper, T.W. (1995). Flora Agaricina Neerlandica, გვ. 49. ISBN 9-054-10616-6.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „თეთრი კლიტოციბე“ ვიკისაწყობში.- თეთრი კლიტოციბე MycoBank-ზე (ინგლისური)
- E. Garnweidner. Clitocybe candicans (Pers. : Fr.) P. Kumm.. Pilze am Ammersee. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-09-24. ციტირების თარიღი: 2014-07-27.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Taxonomy on Index Fungorum. ციტირების თარიღი: 2016-10-26.
- ↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 92, ISBN 99940-856-1-1.
- ↑ Wojewoda Władysław. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. ISBN 83-89648-09-1.