ბოუნ-ლა-როლანდის ბრძოლა
| ბოუნ-ლა-როლანდის ბრძოლა | |||
|---|---|---|---|
| საფრანგეთ-პრუსიის ომის ნაწილი ნაწილი | |||
 ბრძოლის თითქმის თანამედროვე ასახვა | |||
| თარიღი | 28 ნოემბერი, 1870 | ||
| მდებარეობა | ბოუნ-ლა-როლანდი, საფრანგეთი | ||
| შედეგი | პრუსიელების გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| ძალები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
 ბოუნ-ლა-როლანდის ბრძოლა ვიკისაწყობში | |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ბოუნ-ლა-როლანდის ბრძოლა — ბრძოლა გაიმართა 1870 წლის 28 ნოემბერს, საფრანგეთ-პრუსიის ომის დროს, რომელიც მოიგო პრუსიამ. პარიზის ალყის განმუხტვის მცდელობისას, ფრანგი გენერლის, სახელად კრუზას XX კორპუსმა დაიწყო შეტევა ბოუნ-ლა-როლანდში პრუსიის სამ ბრიგადაზე. ეს ბრიგადები წარმოადგენდნენ პრუსიის X კორპუსს, რომელიც დეტალურად იყო შექმნილი პარიზის ალყაში მოქცეული ძალების ფლანგებისა და უკანა მხარის დასაცავად, ასევე ადრეული გაფრთხილებისთვის საფრანგეთის ნებისმიერი კონტრშეტევის შესახებ. ფრანგული ძალა შედგებოდა 60000 კაცისა და 140 ქვემეხისაგან, პრუსიელების 9000 კაცისა და 70 ქვემეხის წინააღმდეგ, მათ დიდ ნაწილს ქვეითი არმია წარმოადგენდა. მიუხედავად რიცხოვნობის აბსოლუტური უპირატესობისა, საფრანგეთის შეტევამ ვერ შეძლო სოფლის აღება და საბოლოოდ იძულებული გახდა უკან დაეხია პრუსიის გაძლიერების გამო.
პრუსიის დანაკარგები შეადგენდა 817 ჯარისკაცსა და 37 ოფიცერს, ფრანგებმა დაკარგეს დაახლოებით 8000 კაცი და 100 ტყვედ აიყვანეს. ფრანგულმა XX კორპუსმა შეცვალა თავდასხმის გეგმა, სოფლის გვერდის ავლით, მაგრამ ვერ შეძლო პარიზის ალყის მოხსნა, რომელიც დანებდა 1871 წლის 28 იანვარს და დასრულდა ომი. ბრძოლა აღსანიშნავია პრუსიელთა სუსტი არმიის ასეთი დემონსტრირების გამო, ისინი იდგნენ გამოცდილი ჯარის წინ, ამავდროულად ისინი რიცხობრივადაც ბევრად აღმატებულები იყვნენ, ასევე არმიაში იმყოფებოდნენ იმპრესიონისტი მხატვარი ფრედერიკ ბაზილი და ელექტრო ინჟინერი ალექსანდრე სიმენსი.
წინა მოვლენები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
პრუსიის არმიამ აგვისტოში დაიწყო საფრანგეთში შეჭრა და ალყა შემოარტყა პარიზს. ახლახან დანიშნულმა გენერალმა ორელემ და მისმა ლუარის არმიამ უბრძანეს XX კორპუსს გენერალ კრუზას მეთაურობით ორლეანის მხარეში განედევნა პრუსიის X კორპუსი, პრინც ფრიდრიხ კარლის მეთაურობით, რომელიც გამოგზავნა ბოუნ-ლა-როლანდში ადრეული გაფრთხილების მიზნით. პრუსიის სამი ბრიგადა ბოუნ-ლა-როლანდში იმყოფებოდა კონსტანტინე ბერნჰარდ ფონ ვოიგტს-რეცის მეთაურობით და ისვენებდა უკან დახევისა და ფრანგული ძალების დევნის შემდეგ. უახლოესი გამაგრება იყო ათი მილის დაშორებით პიტივიერში გენერალ კონსტანტინ ფონ ალვენსლებენის მეთაურობით.[1]
გენერალ კრუზატს ჰყავდა 31 000-დან 60 000 კაცამდე და ჰქონდა 140 ქვემეხი, პრუსიელებს კი 9 000-დან 12 000 კაცამდე და 70 ქვემეხი.[1][2]ფრანგული ძალები აღჭურვილი იყო შასპოტის შაშხანით, რომელსაც თითქმის გაორმაგებული ჰქონდა პრუსიული დრეიზის ეფექტური დიაპაზონი[1] და ასევე ინარჩუნებდა გაოცების ელემენტს.[3] ამის გათვალისწინებით, დილის 11:30 საათზე განხორციელდა შეტევა სოფლის წინააღმდეგ, რომელსაც იცავდა მხოლოდ პატარა გალავანი ეკლესიის ეზო და ექვსფუტიანი კედელი მის სამხრეთ მხარეს.[1]
ბრძოლა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
პირველი შეტევა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
პრუსიელებმა, რომლებიც საფრანგეთის საარტილერიო ცეცხლის ქვეშ მოექცნენ, სოფლიდან გაიყვანეს 13 ქვეითთა ასეული და დაელოდნენ თავდასხმას. 200 ნაბიჯიდან ცეცხლის გახსნით, საფრანგეთის თავდასხმები შეჩერდა სოფლის კიდეზე, მისი გზები ახლა დაცულია ბარიკადებით. ყველაზე წარმატებული შეტევა განახორციელა მე-3 ზუავეს პოლკმა, რომელმაც 700 დაღუპული და დაჭრილი კაცი დატოვა მოედანზე, სანამ თითონაც დაეცემოდა. გენერალ კრუზატის ყველა შტაბის ოფიცერი დაიღუპა ან დაიჭრა თავდასხმის დროს.
მეორე შეტევა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მეორე თავდასხმა დაიწყო ღამის 13:30 საათზე პრუსიელების საბრძოლო მასალის ნაკლებობით. დამცველები ცეცხლს იკავებდნენ მანამ, სანამ ფრანგები თითქმის არ მიიღებდნენ მათ, რასაც მოჰყვა ნახევარსაათიანი გაბრაზებული ახლო ბრძოლა, რომელიც გაგრძელდა მანამ, სანამ ფრანგები კიდევ ერთხელ მოიგერიეს. დარჩენილი პრუსიის ძალები, მათ შორის მთელი არტილერია, რომელიც დაიხიეს სოფლიდან, რეფორმირებულ იქნა ახლომდებარე რომანვილში, სადაც ისინი შეუერთდნენ ალვენლებენის განყოფილების გაძლიერებას ვულფ ლუი ანტონ ფერდინანდ ფონ შტიულპნაგელის მეთაურობით და შეუტიეს ფრანგებს სოფლის აღმოსავლეთ მხარეს. საბოლოოდ განდევნენ თავდამსხმელები.[1]
მესამე შეტევა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კრუზატმა, რომელმაც გადაწყვიტა სოფლის აღება, კიდევ ერთხელ შეტევა ბრძანა დაბნელების შემდეგ. ეს შეტევა უშუალოდ სოფლის გზის გასწვრივ განხორციელდა და მიუახლოვდა გარე დაცვის გარღვევას, მაგრამ კვლავ უკან დაიხია პრუსიის ცეცხლის კონცენტრირებული ზალპებით. ფრანგებმა ბრძოლის სურვილი დაკარგეს და კაცების უმრავლესობამ უარი თქვა ბრძანებაზე მტერთან მიახლოების შესახებ, დაუშინეს თოფები მტერს და გაიქცნენ.[1]
შემდეგ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ანალიზი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სამხედრო ანალიტიკოსები შოკში იყვნენ 60000 კაცის 9000-ით დამარცხების შესახებ და მრავალჯერ იფიქრეს რომ აეხსნათ, თუ რატომ შეიძლებოდა ეს მომხდარიყო. ხშირად მოხსენიებულია ფრანგული ძალების დაბალი მორალი. უმეტესობა იყვნენ გრეიდ მობილის ბოლო წვევამდელები და ნანახი ჰქონდათ მთელი რიგი დამარცხებები, გერმანელების მიერ მათი მიწის ოკუპაცია და დედაქალაქის ალყა. ცნობილი იყო, რომ აურელი მკაცრი მეთაური იყო, რომელიც ბრძოლის წინა ოცი დღის განმავლობაში არ აძლევდა ნებას თავისი ჯარების ქალაქებსა თუ სოფლებში გადაყრის ნებას, სამაგიეროდ აიძულებდა მათ ეცხოვრათ დამალულებს. ეს მიზნად ისახავდა დისციპლინის გაუმჯობესებას და ჯარების გამაგრებას, მაგრამ უბრალოდ შეამცირა მათი მორალი.[4]
იგი მოხსენიებულია, როგორც ერთ-ერთი პირველი შემთხვევა, სადაც ახლახან გაწვეული დიდი ჯარის სისუსტე გამოვლინდა. გრეიდ მობილს მხოლოდ გამაგრებული პოზიციის დაცვისას შეიძლებოდა დაყრდნობოდი და თითქმის გამოუსადეგარი იყო ნაპოლეონის ომების სტილში დაწყებული შეტევისთვის. თუმცა, თითქმის მთელი საფრანგეთის რეგულარული არმია უკვე დაიკარგა სედანისა და მეცის ბრძოლებში.[5] ეს იყო ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი იმისა, რომ პრუსიელებმა გაიმარჯვეს ფრანკო-პრუსიის ომში მოულოდნელი ფრანგული უკუსვლის შემდეგ, რომელთაგან ბოუნ-ლა-როლანი ყველაზე სანახაობრივი იყო.[3] გაფრენა პარიზიდან განზრახული იყო, მაგრამ ეს გადაიდო 30 ნოემბრამდე, ცნობებმა ვერ მიაღწია მისამართზე ომის დასრულებამდე, იმიტომ რომ ძლიერი ქარი იყო.[6] ამ დაპირისპირების ამბის მიღების შემდეგ ლუარის არმია გვერდის ავლით პარიზში გაემართა.[1]
მსხვერპლი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საფრანგეთის დანაკარგებმა შეადგინა დაახლოებით 8000 მოკლული ან დაჭრილი ჯარისკაცი და 100 ტყვედ აყვანილი.[1][2] პრუსიელებმა დაკარგეს 817 ჯარისკაცი და დაიღუპა 37 ოფიცერი.[7] ფრანგი იმპრესიონისტი მხატვარი ფრედერიკ ბაზილი, რომელიც მე-3 ზუავში მსახურობდა, მოკლეს მოქმედების დროს ბოუნ-ლა-როლანდში, სანამ ხელმძღვანელობდა თავის ნაწილს პირველ შეტევაში, მისი ოფიცერი დაშავდა.[8]ალექსანდრე სიმენსი, გერმანელი ელექტრო ინჟინერი, რომელმაც დააარსა ტელეგრაფ ინჟინერთა და ელექტრიკოსთა საზოგადოება, ასევე იბრძოდა ბრძოლაში, როგორც ერთ-ერთი რიგითი პრუსიის არმიაში, იგი დაიჭრა და გამბედაობისთვის დაჯილდოვდა რკინის ჯვრის ორდენით.[9]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 Wawro, Geoffrey (2003). The Franco-Prussian War: The German Conquest of France in 1870–1871. Cambridge University Press, გვ. 271. ISBN 0-521-58436-1.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 North Otago Times article on battle
- ↑ 3.0 3.1 Sondhaus, Lawrence (2000). Franz Conrad Von Hotzendorf: Architect of the Apocalypse. BRILL, გვ. 70. ISBN 0-391-04097-9.
- ↑ Vizetelly, Ernest (2006). My Days of Adventure: The Fall of France, 1870–71. Biblio Bazaar, გვ. 174. ISBN 1-4264-3780-3.
- ↑ Wawro, Geoffrey (2000). Warfare and Society in Europe, 1792–1914. Routledge, გვ. 121. ISBN 0-415-21444-0.
- ↑ von Moltke, Helmuth (1907). The Franco-German War of 1870–71. Harper Brothers, გვ. 192.
- ↑ Bruce, George (1981). Harbottle's Dictionary of Battles. Van Nostrand Reinhold, გვ. 252. ISBN 0-442-22336-6.
- ↑ Bazille biography
- ↑ Obituary Journal of the Institution of Electrical Engineers, 66 (1928), 1,242–3