ალეხანდრო ხოდოროვსკი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ალეხანდრო ხოდოროვსკი
დაბადების სახელი ალეხანდრო ხოდოროვსკი პრულანსკი
დაბადების თარიღი 7 თებერვალი, 1929
ტოკოპილია, ჩილე
რეზიდენცია პარიზი,საფრანგეთი
საქმიანობა მსახიობი, კინორეჟისორი, პროდიუსერი, კომპოზიტორი, მიმი, მწერალი, ავტორი კომიქსები დაფსიქოთერაპევტი

ალეხანდრო ხოდოროვსკი პრულანსკი (ესპ. Alejandro Jodorowsky Prullansky; დაიბ. 7 თებერვალი 1929, ტოკოპილია, ჩილე) — მსახიობი, კინორეჟისორი, პროდიუსერი, კომპოზიტორი, მიმი, მწერალი, და ფსიქოთერაპევტი. განსაკუთრებით სახელი გაითქვა ეზოთერიკული, სიურეალისტური და შოკისმომომგვრელი ფილმებით, ასევე კომიქსებით. გარდა ამისა, ის ეზოთერიკული მიმართულების ნიუ–ეიჯი წარმომადგენელია, ასევე მსოფლიოში ტაროს (ოკულტური ტრადიცია) ერთ–ერთი აღიარებული მკვლევარი და სპეციალისტია. 1990 წლების ბოლოს მან დიდი ყურადღება დაუთმო ფსიქოთერაპიული მეთოდების დამუშავებას, რომელსაც ფსიქომაგია უწოდა.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ხოდოროვსკი ჩილეში, წყნარი ოკეანის სანაპიროზე დაიბადა, თუმცა მისი მშობლები წარმოშობით უკრაინელი ებრაელები იყვნენ. ალეხანდრო რვა წლის იყო, როდესაც მისმა მშობლებმა საცხოვრებლად პატარა ქალაქ ტოკოპილადან დედაქალაქ სანტიაგოში გადასვლა გადაწყვიტეს. სანტიაგოში მომავალი რეჟისორის მამამ ფეხსაცმლის მაღაზია გახსნა, რომელსაც "უკრაინული სახლი" უწოდა. ალეხანდრო სკოლაში განსაკუთრებული მონდომებით ფსიქოლოგიასა და ფილოსოფიას სწავლობს. სკოლის დასრულების შემდეგ მუშაობას ცირკის მსახიობად იწყებს, პარალელურად მსახიობებისთვის დიალოგებს წერს. მას განსაკუთრებულ აინტერესებს მარიონეტებისა და პანტომიმის თეატრი, განსაკუთრებით ეს უკანასკნელი, სადაც "დიალოგების გარეშე იქმნება სიცოცხლე". XX საუკუნის 40-იანი წლების ბოლოსა და 50-იანი წლების დასაწყისში ალეხანდრო ხოდოროვსკი ქმნის ახალგაზრდა ტალანტების მოძრაობას, რომელშიც მის გარდა შედიან ხოსე დონოსო, ენრიკე ლინი, ხორხე ედვარდსი და სხვები. პარალელურად, იგი ჩილეს უნივერსიტეტში აყალიბებს პანტომიმის ექსპერიმენტალურ თეატრს, სადაც ერთდროულად არის თეატრის დირექტორი, სამხატვრო ხელმძღვანელი, რეჟისორი, მსახიობი და კომპოზიტორი.

პანტომიმის თეატრი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ოცდასამი წლის ასაკში ხოდოროვსკი ტოვებს ჩილეს და პარიზში პანტომიმის შესასწავლად მიემგზავრება. მისი მასწავლებელი ცნობილი მსახიობი ელტენ დეკრუ ხდება, რომელიც ხოდოროვსკის პანტომიმის საიდუმლოს აზიარებს. აღსანიშნავია, რომ დეკრუს მოწაფე ასევე იყო მომავალში მსოფლიოში ცნობილი მიმი და საფრანგეთის პანტომიმის სკოლის დამფუძნებელი მარსელ მარსო. რამდენიმე წლის განმავლობაში ხოდოროვსკი მარსელ მარსოსთან და ჯგუფის სხვა წევრებთან ერთად სხვა და სხვა ქვეყანაში მოგზაურობს და წარმოდგენებს მართავს, ამასთან იგი მრავალი სპექტაკლის სცენარის ავტორია.

მოძრაობა "პანიკა"[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1962 წელს ხოდოროვსკიმ ფერნარდო არაბალთან და როლან ტოპოროსთან ერთად ჩამოაყალიბა მოძრაობა"პანიკა" (სახელწოდება რა თქმა უნდა კავშირში იყო ბერძნულ ღვთაება პანთან). "პანიკური მოძრაობა" (როგორ მას ხოდოროვსკი უწოდებდა) მალე გასცილდა სიურეალიზმის საზღვრებს და შეიჭრა ალოგიკურობის, მისტიციზმისა და აბსურდის სივრცეში, სადაც ხაზგასმული იყო "ფეთქებადი" სექსუალურობა, აჯანყების უშიშარ სურვილი და ყველანაირი დროის მსხვრევა.

კინო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მაყურებელი, რომელიც მიჩვეულია "ჩარჩოში" მოქცეული ფილმების ყურებას, როდესაც მოვლენები ვითარდება ისე, "როგორც უნდა განვითარდეს" და ფილმს "აგემოვნებს" როგორც არომატულ სასმელს, მას ალბათ გაუჭირდება ალეხანდრო ხოდოროვსკის ფილმების ყურება და აღქმა (თუნდაც მხოლოდ ჟანრული თვალსაზრისით). მისი კინოსამყარო დატვირთულია ირეალური სახეებით, მისტიკით, რელიგიური პროვოკაციებითა და შოკისმომგვრელი სცენებით. მისი ფილმების დიდი ნაწილი გამოსვლითანავე იკრძალებოდა და ამიტომ, ფილმების რეტროსპექტივა მხოლოდ დახურულ ჩვენებზე ხდებოდა.

1957 წელს, პარიზში ის იღებს თავის პირველ (40 წუთიან) ფილმს, რომელსაც საფუძვლად თომას მანის ნოველა დაედო. ფილმს ეწოდება "მოჭრილი თავები" (მეორე სათაურია "თავების გადაადგილება"). ფილმში მოქმედება მთლიანად პანტომიმის გამოყენებით ვითარდება. ეს არის ეგზოტიკური, უფრო სწორედ კი აბსურდული ისტორია შეყვარებულ ახალგაზრდა მამაკაცზე, რომელიც უიღბლო სიყვარულის გამო საკუთარი თავის რამდენიმეჯერ გამოცვლა უხდება (ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით), თუმცა ამაოდ ირჯება და მაინც საპასუხო გრძნობის გარეშე რჩება. ეს ფილმი იმდენად მოეწონა ჟან კოკტოს, რომ ფილმისთვის რეცენზიაც კი დაწერა. ეს იყო ხოდოროვსკის პირველი მცდელობა, მოეხდინა კინოს, პანტომიმისა და სიურეალიზმის შერწყმა, რაც არც თუ ურიგოდ გამოუვიდა. ამასთან ხოდოროვსკის ეს უცნაური და მისტიკური სინთეზი მის შემდგომ ფილმებშიც გაგრძელდა, კიდევ უფრო მძაფრად და გაბედულად.

1967 წელს ხოდოროვსკი იღებს თავის პირველ სრულმეტრაჟიან ფილმს "ფანდო და ლისი", რომელსაც საფუძვლად ფერნანდო არაბალის პიესა დაედო. ფილმში ახალგაზრდა ჭაბუკი ფანდო (სერჯიო კლაინერი) ინვალიდის ეტლზე მიჯაჭვულ მშვენიერი ლისთან (დიანა მარისკალი) ერთად მისტიკურ ქალაქს თარს ეძებს. ფანდოს იმედი აქვს, რომ თარში მის სატრფოს განკურნავენ და ამის შემდეგ ლისი მას უამრავ შვილს გაუჩენს. გზაში შეყვარებულ წყვილს უამრავი უცნაური და არც თუ სიკეთით განმსჭვალული ადამიანები ხვდებიან და გრძელი გზა საშინელ სიზმრად იქცევა. ხოდოროვსკი ფილმში აერთიანებს სიურეალისტურ სილამაზესა და ულმობელობას და ქმნის უცნაურ სურათს უბიწობის დაკარგვაზე, სიყვარულზე, სადომაზოხიზმზე და სამოთხის ამაო ძიებაზე. ფილმი პირველად 1967 წელს, მექსიკაში აკაპულკოს ფესტივალზე აჩვენეს და ერთმანეთს პირველად შეეჯახა მაყურებლის პრეტენზიული გემოვნება და სიურეალისტი რეჟისორის ალეხანდრო ხოდოროვსკის სამყარო. ფილმმა აკაპულკოში მთელი რიგი ქაოსი და უწესრიგობა გამოიწვია. აღშფოთებულმა ხალხმა რეჟისორთან ანგარიშის გასწორება მოიწადინა და ხოდოროვსკიმ ძლივს გაასწრო გაცოფებულ ბრბოს.

ხოდოროვსკიმ მეორე სრულმეტრაჟიანი ფილმი "თხუნელა" 1970 წელს გადაიღო (ჟანრული თვალსაზრისით სიურეალისტური და ეგზისტენციალური ვესტერნი, თუმცა შეიძლება ეს ფილმი ფსიქოდელიურ თრილერსაც მივაკუთნოთ). ამ ფილმით ხოდოროვსკიმ მსოფლიო აღიარება მოიპოვა, თუმცა ეს ადამიანებში სერიოზული შოკის გამოწვევის ხარჯზე შეძლო. ამ ადამიანთა რიცხვში იყო მომღერალი ჯონ ლენონიც, რომელმაც ამ ფილმით აღფრთოვანებულმა საკუთარ პროდიუსერს ხოდოროვსკის შემდეგი ფილმისთვის "წმინდა მთა" ფული ერთი მილიონი დოლარიც კი გამოართვა. ფილმი გამოსვლისთანავე აიკრძალა ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და მთელ რიგ ქვეყნებში, თუმცა ამის მიუხედავად ხოდოროვსკი სწორედ ამ ფილმით გაიცნო მსოფლიომ. "თხუნელა" (ესპანურად "ელ ტოპო") დატვირთულია რელიგიური სიმბოლოებით და ალეგორიებით, უხვად არის გამოყენებული ბიბლიური ციტატები, თუმცა ხოდოროვსკი ციტატების საკუთარ ინტერპრეტაციას ახდენს. ფილმში საკმაოდ ბევრი სისხლი და სიმბოლოა, სწორედ ამის გამო სპაგეტი-ვესტერნის სიუჟეტური ხაზი უფრო მეორეხარისხოვან როლს თამაშობს და წინა პლანზე გამოდის მისტიკა, სიურეალიზმი და "სისხლში დანახული სამყარო".

ფილმოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • 1957: მოჭრილი თავები / La cravate / Les têtes interverties
  • 1967: ფანდო და ლისი / Fando y Lis
  • 1970: თხუნელა / El Topo
  • 1973: წმინდა მთა / La montaña sagrada
  • 1980: ეშვი / Tusk
  • 1989: წმინდა სისხლი / Santa Sangre
  • 1990: ცისარტყელას ქურდი / The Rainbow Thief
  • 2013: სინამდვილის ცეკვა / The Dance of Reality

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]