ადამიანის უფლებები ყაზახეთში
.svg)
ყაზახეთში ადამიანის უფლებები — დამოუკიდებელი დამკვირვებლების მიერ შეფასებული, როგორც ცუდი. Human Rights Watch ამბობს, რომ „ყაზახეთი მნიშვნელოვნად ზღუდავს შეკრების, სიტყვისა და რელიგიის თავისუფლებას. 2014 წელს ხელისუფლებამ დახურა გაზეთები, დააპატიმრა და დააჯარიმა ათობით ადამიანი მშვიდობიანი, მაგრამ არასანქცირებული საპროტესტო აქციების შემდეგ. დააჯარიმეს და დააპატიმრეს აღმსარებლები სახელმწიფო კონტროლის გარეშე რელიგიური მოღვაწეობის გამო. მთავრობის კრიტიკოსები, მათ შორის ოპოზიციის ლიდერი ვლადიმერ კოზლოვი, პატიმრობაში დარჩნენ უსამართლო სასამართლო პროცესების შემდეგ. წამება კვლავ ფიქსირდება დაკავების ადგილებში.“
ყაზახეთის პოლიტიკური ძალაუფლება კონცენტრირებულია პრეზიდენტის ხელში. პრეზიდენტი ნურსულთან ნაზარბაევი იყო ქვეყნის ლიდერი 1989 - 2019 წლებში. 1989 წელს იგი დაინიშნა ყაზახეთის სსრ კომუნისტური პარტიის პირველ მდივნად და აირჩიეს ქვეყნის პირველ პრეზიდენტად 1991 წლის დეკემბერში საბჭოთა კავშირისგან დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ. ყაზახეთში ჩატარებული არც ერთი არჩევნები საერთაშორისო სტანდარტებს არ აკმაყოფილებს.
2012 წელს ყაზახეთი აირჩიეს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს წევრად. 2014 წელს ადამიანის უფლებათა საყოველთაო პერიოდული მიმოხილვის დროს, ეროვნულმა წარმომადგენლებმა „შეაფასეს ყაზახეთის მიერ წამების პრევენციის მექანიზმის შექმნა და ადამიანის უფლებათა ეროვნული ინსტიტუტი“, მაგრამ „მათ გაუზიარეს შეშფოთება თავისუფლების სამართლებრივი შეზღუდვების შესახებ“. [1]
2020 წლის სექტემბერში ყაზახეთმა ხელი მოაწერა სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებათა საერთაშორისო პაქტის მეორე არჩევით ოქმს, რომლის თანახმადაც იგი სიკვდილით დასჯის გაუქმებას ითვალისწინებს. [2] ეს ძალიან პოზიტიურად მიიღეს უფლებადამცველმა ორგანიზაციებმა და საერთაშორისო საზოგადოებამ. საერთაშორისო ამნისტიამ ახალ ამბებს დამაიმედებელი უწოდა.
პოლიტიკა, სიტყვისა და პრესის თავისუფლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2005 წლის დეკემბრის საპრეზიდენტო არჩევნებამდე რამდენიმე თვის განმავლობაში ყაზახეთში პოლიტიკური გამოხატულება შეიზღუდა. Human Rights Watch-ის და Freedom House-ის დამკვირვებლების მიერ გავრცელებული ინფორმაციით, ყაზახეთის ხელისუფლებამ სცადა სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვა და დამოუკიდებელი მედიისა და სამოქალაქო საზოგადოების ჯგუფების დახურვა. სექტემბერში ვრემიას სტამბამ მოულოდნელად გააუქმა ხელშეკრულებები გაზეთებთან განმარტების გარეშე. ანალოგიურად, ყაზახეთის ყოფილ დედაქალაქ ალმათის სხვა სტამბებმაც უარი თქვეს გამოცემების დაბეჭდვაზე. რედაქტორების ერთკვირიანი შიმშილობის შემდეგ, გამომცემლობა „დაური“ დათანხმდა ხუთი გაზეთის გამოცემაზე. ყაზახეთის თითქმის ყველა სამაუწყებლო მედია ფლობს ფირმებს, რომლებიც მჭიდროდ არიან დაკავშირებული მთავრობასთან.
რელიგიის თავისუფლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1992 წელს დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, ყაზახეთმა მიიღო კანონი „რელიგიის თავისუფლებისა და რელიგიური გაერთიანებების შესახებ“, რომლის მიზანი იყო სარწმუნოებრივი ტოლერანტობისა და რელიგიური თავისუფლების უზრუნველყოფა. [3] 2014 წლის მონაცემებით, ყაზახეთში 3400-ზე მეტი რელიგიური ორგანიზაცია ფუნქციონირებდა.[4]
ამასთან, Human Rights Watch–მა განაცხადა, რომ „უმცირესობათა რელიგიური ჯგუფები კვლავ იღებდნენ ჯარიმებს და მოკლევადიან პატიმრობას 2014 წელს რელიგიური შეზღუდვის კანონის დარღვევის გამო“. გაეროს სპეციალური მომხსენებელი რელიგიის თავისუფლების საკითხებზე რეკომენდაციას აძლევდა 2011 წლის რელიგიის შესახებ კანონში „შორს წასულ რეფორმებს“, სადაც ნაპოვნი იყო „არარეგისტრირებული რელიგიური თემები ... რომლებიც განიცდიან რელიგიის თავისუფლების სერიოზულ შეზღუდვას“. [5]
კანონის უზენაესობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2015 წლის კანონის უზენაესობის ინდექსში ყაზახეთი 65-ე ადგილზე იყო. ქვეყანამ რეიტინგში ექვსი პოზიციით აიწია წინა წელთან შედარებით. [6]
ეთნიკური მრავალფეროვნება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ყაზახეთი მხარს უჭერს სხვადასხვა კულტურის თანაარსებობას. ყაზახეთის ხალხთა ასამბლეა მხარს უჭერს 200 ცენტრს, სადაც ბავშვებსა და მოზარდებს შეუძლიათ 30 სხვადასხვა ენის შესწავლა. [7]
ყაზახეთის მოსახლეობის 59,2% ყაზახია, 29,6% რუსია, ხოლო 10,2% მოიცავს გერმანელებს, თათრებს, უკრაინელებს, უზბეკებსა და უიგურებს. 140-ზე მეტი ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენლები ცხოვრობენ ყაზახეთში და დაახლოებით 818 ეთნიკური და კულტურული გაერთიანება მოქმედებს ყაზახეთის ხალხთა ასამბლეის ეგიდით. [8]
ბავშვთა უფლებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ყაზახეთის ადამიანის უფლებათა კომისარმა ბავშვთა უფლებებში და გაეროს ბავშვთა ფონდის წარმომადგენელმა ყაზახეთში მიიღეს თანამშრომლობის შესახებ საერთო განზრახვები. მხარეები შეთანხმდნენ, რომ აუცილებელ ზომებს მიიღებენ ყაზახეთში ბავშვთა უფლებების დაცვის მონიტორინგის დამოუკიდებელი სისტემის შესაქმნელად. [9]
ყაზახეთის 2050 წლის სტრატეგია დიდ ყურადღებას აქცევს ბავშვების დაცვას. ყაზახეთმა მიიღო 90–ზე მეტი კანონი და სხვა ნორმატიული აქტი, რომლებიც მიზნად ისახავს ბავშვთა უფლებების დაცვას.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Censorship in Kazakhstan at the Wayback Machine (archived November 23, 2005) - IFEX
- 2004 Report on Human Rights in Kazakhstan. - US Government
- 2006 Report on Human Rights in Kazakhstan. - US Government
- 2004 Human Rights Report on Kazakhstan at Archive.today (archived September 26, 2004) - Freedom House
- Kazakhstan: Religious freedom survey, December 2005 - Forum 18
- Kazakhstan: Humanitarian Country Profile at the Wayback Machine (archived March 7, 2008) - UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ OHCHR | Human Rights Council adopts outcomes of Universal Periodic Review of Kazakhstan, Angola and Iran (2018-11-06). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-11-06. ციტირების თარიღი: 2020-11-02
- ↑ Kazakhstan takes important step towards abolishing death penalty.
- ↑ Officials: New Laws Protect Freedom of Religion. ციტირების თარიღი: 2016-06-07
- ↑ Foreign Ministry Holds Briefing for Diplomats on Religious Freedom in Country. ციტირების თარიღი: 2016-07-12
- ↑ Human Rights Watch. World Report 2015: Kazakhstan (8 January 2015). ციტირების თარიღი: 27 October 2016.
- ↑ Kazakhstan improved its position in Rule of Law Index. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-08-04. ციტირების თარიღი: 2016-06-07
- ↑ astanatimes.com. ციტირების თარიღი: 2016-07-08
- ↑ #Kazakhstan: A model of inter-ethnic tolerance and social harmony. ციტირების თარიღი: 2016-12-20
- ↑ inform.kz. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-08-15. ციტირების თარიღი: 2016-07-08