იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჰავანა

{{ინფოდაფა დასახლება
 |სტატუსი                  =ქალაქი
 |ქართული სახელი        = ჰავანა
 |მშობლიური სახელი   =La Habana
 |ქვეყანა                  = კუბა
 |პანორამა =Capitolio havana.jpg
|პანორამის სიგანე = 280px
|წარწერა = ჰავანის კაპიტოლიუმი
 |დროშა  = Flag of City of Havana.svg
 |გერბი = Escudo de la Habana.svg
 |გერბის სიგანე            = 
 |დროშის სიგანე            =
 |lat_dir = N|lat_deg= 23|lat_min= 7|lat_sec=
 |lon_dir = W|lon_deg= 82|lon_min= 23|lon_sec=
 |ქვეყნის რუკის ზომა     = 
 |რეგიონის რუკის ზომა    = 
 |რაიონის რუკის ზომა     = 
 |რეგიონის ტიპი             = 
 |რეგიონი                  = 
 |რეგიონი ცხრილში        = 
 |შიდა დაყოფა =
|რაიონის ტიპი=
 |რაიონი                   =
 |მმართველის ტიპი        = ქალაქის მერი
 |მმართველი                   =
 |დაარსების თარიღი          = 1515
|დაქვემდებარება = დედაქალაქი
 |პირველი ხსენება       = 
 |წინა სახელები           = 
 |სტატუსი-დან                = 
 |ფართობი                 = 721.01 
|სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}სიმაღლე
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 59 
 |მოსახლეობა              = 2,400,000
  |აღწერის წელი           = 
  |სიმჭიდროვე              =3,053.5
  |აგლომერაცია            = 
  |ეროვნული შემადგენლობა    = 
 |დროის სარტყელი            = -5
 |DST                     = 6
 |სატელეფონო კოდი          =(+53) 7
 |საფოსტო ინდექსი         = 10xxx-19xxx
 |საავტომობილო კოდი = 
 |საიტი                    = 
|კატეგორია ვიკისაწყობში = La Habana
}}'''ჰავანა''' (სრული სახ. {{lang-es|San Cristóbal de La Habana}}) — [[კუბა|კუბის]] [[დედაქალაქი]] და უდიდესი ქალაქი [[კარიბები|კარიბის რეგიონში]], მთავარი პორტი და [[კუბა|კუბის]] წამყვანი სავაჭრო ცენტრი 2,2 მილიონიანი [[მოსახლეობა|მოსახლეობით]]. მოიცავს 781.58 კვადრატულ კილომეტს.

ქალაქი ჰავანა დააარსეს [[ესპანეთის იმპერია|ესპანელებმა]] მე-16 საუკუნეში და მისი სტრატეგიული მდებარეობის გამო გადაიქცა პლაცდარმად [[ამერიკის ესპანური კოლონიზაცია|ამერიკის ესპანური კოლონიზაციისთვის]].  [[ფილიპე II (ესპანეთი)|ესპანეთის]] მეფე [[ფილიპე II (ესპანეთი)|ფილიპ II-]] მ ჰავანას მიანიჭა ქალაქის ტიტული 1592 წელს. <ref>{{Cite web|language=en|url=http://www.thefreedictionary.com/Havana|title=Havana|work=The Free Dictionary|quote=capital of Spanish Cuba in 1552}}</ref> ძველი ქალაქის დასაცავად კედლები და ციხეები აშენდა. <ref>{{Cite web|language=en|work=www.galenfrysinger.com|url=http://www.galenfrysinger.com/old_havana.htm|title=Old Havana}}</ref> 1898 წელს [[ USS Maine (ACR-1)|აშშ-ს საბრძოლო გემის ''მეინის'']] ჩაძირვა ჰავანას ნავსადგურზე, [[ესპანეთ-ამერიკის ომი|ესპანეთ-ამერიკის ომის]] უშუალო მიზეზი გახდა. <ref>{{in lang|en}} [http://www.humboldt.edu/~jcb10/spanwar.shtml#anchor433004/ Spanish–American War] {{Webarchive|url=http://webarchive.loc.gov/all/20011117054641/http://www.humboldt.edu/~jcb10/spanwar.shtml#anchor433004/ |date=2001-11-17 }}, Effects of the Press on Spanish-American Relations in 1898</ref> 

ქალაქი [[კუბის პოლიტიკური სისტემა|კუბის მთავრობის]] ცენტრია, სადაც განთავსებულია სხვადასხვა სამინისტროები, ბიზნეს შტაბები და 100-ზე მეტი დიპლომატიური ოფისი. <ref name="Embassies in Havana">{{Cite web|title=Cuba - Embassies and Consulates|url=https://www.embassypages.com/cuba|publisher=Embassypages.com|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181004144931/https://www.embassypages.com/cuba|archivedate=4 October 2018}}</ref> ამჟამინდელი გუბერნატორი არის [[ რეინალდო გარსია ზაპატა|რეინალდო გარსია ზაპატა]], [[კუბის კომუნისტური პარტია|კუბის კომუნისტური პარტიიდან]] (PCC). <ref name="tribuna.cu">{{Cite web|url=http://www.tribuna.cu/capitalinas/2020-01-18/electos-el-gobernador-y-vicegobernadora-en-la-habana|title=Electos el Gobernador y Vicegobernadora en La Habana}}</ref> <ref name="eleccionesencuba.cu">{{in lang|es}} Preside Esteban Lazo toma de posesión de las autoridades de Gobierno en La Habana</ref> 2009 წელს ქალაქი / პროვინცია ქვეყანაში ყველაზე მაღალი შემოსავლიანობის მაჩვენებლით მესამე ადგილს იკავებდა. <ref name="Monthly Income by Province">{{Cite web|title=Workforce and Salary (Section 4.5)|url=http://www.one.cu/aec2009/esp/07_tabla_cuadro.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101216054154/http://www.one.cu/aec2009/esp/07_tabla_cuadro.htm|archivedate=2010-12-16|publisher=ONE- Oficina Nacional de Estadisticas – Republica de Cuba}}</ref> 

თანამედროვე ჰავანა, არსებითად, შეიძლება აღიწეროს, როგორც სამი ქალაქი ერთში: [[ძველი ჰავანა]], [[ვედადო]] და ახალი გარეუბნების რაიონები. ქალაქი ძირითადად ფართოვდება [[ჰავანის უბე|ჰავანის უბიდან]]  დასავლეთით და სამხრეთით, რომელშიც შედის ვიწრო ზოლი და იყოფა სამ ძირითად ნავსადგურად: [[ჰავანის უბე|მარი მელენა, გუანაბაკოა და ანტარესი]].  [[ალმენდარესი|მდინარე ალმენდარესი]] მიედინება ქალაქის სამხრეთიდან ჩრდილოეთით, და შედის [[ფლორიდის სრუტე|ფლორიდის სრუტეში,]] [[ჰავანის უბე|ჰავანის უბიდან]] რამდენიმე მილის დასავლეთით. <ref name="Anuario Estadistico">{{Cite web|title=Anuario Estadistico de Ciudad de La Habana|url=http://www.one.cu/aed2010/03Ciudad%20Habana/esp/20080618_tabla_cuadro.htm|publisher=ONE – Oficina Nacional de Estadisticas (National Statistics Office)|accessdate=28 November 2011|language=Spanish|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110804121625/http://www.one.cu/aed2010/03Ciudad%20Habana/esp/20080618_tabla_cuadro.htm|archivedate=4 აგვისტო 2011}}</ref> 

ქალაქი ყოველწლიურად მილიონზე მეტ [[ტურიზმი|ტურისტს]] იზიდავს; <ref name="Havana Tourism">{{Cite web|title=Section 15 (Turismo), article 15.7 (Visitantes por mes)|url=http://www.one.cu/aed2010/03Ciudad%20Habana/esp/20080618_tabla_cuadro.htm|publisher=ONE- Oficina de Estadisticas de Cuba|accessdate=28 November 2011|language=Spanish|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110804121625/http://www.one.cu/aed2010/03Ciudad%20Habana/esp/20080618_tabla_cuadro.htm|archivedate=4 აგვისტო 2011}}</ref> ჰავანის ოფიციალური აღწერის  ცნობით, 2010 წელს ქალაქს 1,176,627 საერთაშორისო ტურისტი ეწვია, <ref name="Havana Tourism" /> 20%-ით გაიზარდა 2005 წლიდან. [[ძველი ჰავანა]] გამოცხადდა [[იუნესკო|იუნესკოს]] [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლად]] 1982 წელს. <ref name="UNESCO Havana">{{Cite web|title=Old Havana and its Fortification System|url=https://whc.unesco.org/en/list/204|publisher=UNESCO.ORG|accessdate=}}</ref> ქალაქი ასევე აღსანიშნავია თავისი ისტორიით, კულტურით, არქიტექტურით და ძეგლებით. <ref>{{Cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/257242/Havana|title=Havana}}</ref> როგორც კუბა, ასევე ჰავანაც [[ტროპიკული სარტყლები|ტროპიკული კლიმატით]] ხასიათდება. <ref>{{Cite web|url=http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=42287&cityname=Havana%2C+La+Habana%2C+Cuba&units=|title=Havana climate summary|publisher=Weatherbase|accessdate=23 March 2016}}</ref> 

== ეტიმოლოგია ==
მშობლიური დასახლებების უმეტესობა ესპანეთის კოლონიური ქალაქების ადგილად იქცა, რომლებმაც შეინარჩუნეს [[ტაინოს ხალხი|ტაინოს ხალხის]] თავდაპირველი სახელები.  <gallery widths="794" heights="58">
ფაილი:Panorama of Havana, from Fortaleza de San Carlos de la Cabaña.jpg
</gallery>

== ისტორია ==

=== კოლონიური პერიოდი ===

==== მე-16 საუკუნე ====
ჰავანა [[1515]] წელს დააფუძნა კონკისტადორმა [[დიეგო ველასკეს დე კუელარი|დიეგო ველასკეს დე კუელარმა]] კუნძულის სამხრეთ სანაპიროზე, თანამდეროვე ქალაქ [[ბატაბანო|სურგიდერო-დე-ბატაბანოსთან]]. ქალაქმა მის დღვანდელ ადგილზე [[1519]] წელს გადმოინაცვლა.

[[ პანფილო დე ნარვაესი|პანფილო დე ნარვაესმა]] უწოდა ჰავანას - ესპანელთა მიერ დაარსებულ მეექვსე ქალაქს კუბაზე - მისი სახელი: ''სან-კრისტობალ დე ლა ჰავანა''. სახელი მოიცავს ჰავანის [[ Მფარველი წმინდანი|მფარველი წმინდანის]] ''სან'' -კრისტობალის სახელს. კუბის პირველი ქალაქების დაარსებიდან ცოტა ხნის შემდეგ, კუნძული სხვა ქალაქების ''კონკისტისტასთვის'' საყრდენი აღმოჩნდა. 

ჰავანა თავდაპირველად სავაჭრო პორტი იყო, თუმცა მისი მზარდი პოლიტიკური მნიშვნელობის გამო [[1607]] წელს კუბის (იმ დროისთვის ეპანური კოლონიის) დედაქალაქი და ახალ მსოფლიოში ესპანური კოლონიების მთავარი პორტი გახდა.

ჰავანა მეკობრეთა ხშირი თავდასხმის ობიექტი იყო. [[1553]] და [[1555]] წლებში იგი გაძარცვეს. პირველი შეტევის შედეგად, კორსარმა  [[ჟაკ დე სორე|ჟაკ დე სორემ]] 1555 წელს გადაწვა ქალაქი. ამგვარმა შეტევებმა დაარწმუნა ესპანეთის მონარქი, რომ დაეფინანსებინა ძირითადი ციხეების მშენებლობა მთავარ ქალაქებში - არა მხოლოდ მეკობრეების და კორსარების საწინააღმდეგოდ, არამედ დასავლეთის ინდიელებთან ვაჭრობაზე უფრო მეტი კონტროლისათვის და  ვრცელი ''კონტრაბანული''  საქმიანობის შეზღუდვისათვის ([[ Შავი ბაზარი|შავი ბაზარი]]), რომელიც წარმოიშვა [[სევილია|სევილიის]] ''[[ Casa de Contratación|Casa de Contratación-ის]]'' მიერ დაწესებული სავაჭრო შეზღუდვების გამო (მონარქთა კონტროლირებადი სავაჭრო სახლი, რომელიც [[ მონოპოლია|მონოპოლიას]] უწევდა ახალ მსოფლიო ვაჭრობას).

1592 წლის 20 დეკემბერს [[ფილიპე II (ესპანეთი)|ესპანეთის მეფე ფილიპ II-]]<nowiki/>მ ჰავანას ქალაქის ტიტული მიანიჭა. მოგვიანებით, ქალაქი ოფიციალურად იქნებოდა [[ესპანეთის სამეფო|ესპანეთის გვირგვინის]] მიერ „ახალი სამყაროს გასაღები და დასავლეთის ინდიელებთან გამყოფი კედელი“. იმავდროულად, გაგრძელდა ქალაქის თავდაცვითი ინფრასტრუქტურის მშენებლობის და გაუმჯობესების მცდელობები. 

==== მე-17 საუკუნე ====
[[ფაილი:Panorama of La Habana (Amsterdam, 17th century).jpg|მინი|მე -17 საუკუნის ჰავანის გამოსახულება]]
ჰავანა დიდად გაფართოვდა მე-17 საუკუნეში. ახალი შენობები აშენდა კუნძულის ყველაზე უხვი მასალისაგან, ძირითადად [[მერქანი|ხისგან]], აერთიანებდა [[პირენეს ნახევარკუნძული|პირენეს ნახევარკუნძულის]] სხვადასხვა ხუროთმოძღვრულ სტილს და ასევე [[კანარის კუნძულები|კანარული]] მახასიათებლების არქიტექტურულ ძეგლებს. 

1649 წელს კოლუმბიაში [[კარტახენა (კოლუმბია)|კარტახენაში]] ჩატანილმა [[ ყვითელი ცხელება|ყვითელი ცხელების]] ეპიდემიამ ფატალური შედეგი მოუტანა ჰავანის ევროპული მოსახლეობის მესამედს. <ref>C Cumo. The Ongoing Columbian Exchange: Stories of Biological and Economic Transfer in World History: Stories of Biological and Economic Transfer in World History Page 356 {{ISBN|978-1610697958}} https://books.google.com/books?id=tzqhBgAAQBAJ&pg=PA356&dq=An+epidemic+kills+a+third+of+cuban+population+1649&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjYwIyV0vzbAhWus1kKHb49ASQQ6AEILzAB#v=onepage&q=An%20epidemic%20kills%20a%20third%20of%20cuban%20population%201649&f=false</ref> 

==== მე-18 საუკუნე ====

მე-18 საუკუნის შუა პერიოდისთვის ჰავანას ჰყავდა სამოცდაათი ათასზე მეტი მოსახლე და იყო სიდიდით მესამე ქალაქი [[ამერიკა|ამერიკაში]], რიგით [[ლიმა|ლიმას]] და [[მეხიკო|მეხიკოს]] ჩამორჩებოდა, მაგრამ უსწრებდა [[ბოსტონი|ბოსტონსა]] და [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკს]]. <ref>{{Cite book|last=Thomas|first=Hugh|title=Cuba, or The pursuit of freedom|edition=2nd|page=1|date=1998|isbn=9780306808272|publisher=Da Capo Press}}</ref> მე-18 საუკუნის განმავლობაში ჰავანა ესპანეთის პორტებიდან უმთავრესი იყო. 1740 წლისთვის, ის გახდა ესპანეთის უდიდესი და ყველაზე აქტიური გემთმშენებლობა და ერთადერთი [[:en:Dry_dock|გემთსაშრობი]] ახალ სამყაროში. <ref>Harbron, John D..''Trafalgar and the Spanish navy'', Lestrange Maritime Press, 2004, {{ISBN|0-87021-695-3}}, pp. 15–17. Havana built nearly 50% more Ships of the Line than any other Spanish dockyard during the 18th century.</ref>[[ფაილი:Havana Cathedral crop.jpg|thumb|300px|ჰავანის კათედრალი]]
ქალაქი დაიპყრეს [[დიდი ბრიტანეთი (კუნძული)|ბრიტანელებმა]] [[შვიდწლიანი ომი|შვიდწლიანი ომის დროს]]. [[ ჰავანას ბრძოლა (1762)|ეპიზოდი]] დაიწყო [[1762]] წლის 6 ივნისს, როდესაც გამთენიისას, ბრიტანეთის ფლოტი, რომელშიც შედიოდა 50-ზე მეტი გემი, [[სამეფო ფლოტი|სამეფო საზღვაო ძალების]] და ჯარის 11000-ზე მეტი კაცის ერთობლივი ძალა, გაემგზავრნენ კუბის წყლებში და განახორციელეს [[:en:Amphibious_aircraft|ამფიბიური დაშვება]] ჰავანის აღმოსავლეთით. <ref name="Seven Years War">{{Cite book|last=Pocock|first=Tom|title=Battle for Empire: The very first world war 1756–63|url=https://archive.org/details/battleforempirev0000poco|chapter=Chapter Six|publisher=Michael O'Mara Books|date=1998|isbn=9781854793904}}</ref> ბრიტანელებმა დაუყოვნებლივ გახსნეს ვაჭრობა [[ჩრდილოეთი ამერიკა|ჩრდილოეთ ამერიკის]] და [[ ბრიტანეთის დასავლეთის ინდიელები|კარიბის კოლონიებთან]], რამაც გამოიწვია კუბის საზოგადოების სწრაფი ტრანსფორმაცია. ჰავანის ხელში ჩაგდებიდან ერთ წელზე ნაკლები დროის განმავლობაში<nowiki/>[[პარიზის ზავი (1763)|, პარიზის ზავს]] ხელი მოაწერა სამმა მეომარმა ძალამ, რითაც დასრულდა შვიდწლიანი ომი. ხელშეკრულებამ ბრიტანეთს [[ ესპანური ფლორიდა|ფლორიდა]] მისცა ქალაქ ჰავანის ესპანეთისთვის დაბრუნების სანაცვლოდ. <ref name="Siege">Thomas, Hugh: Cuba: The Pursuit of Freedom 2nd edition. Chapter One</ref> ქალაქის დაბრუნების შემდეგ ესპანელებმა იქ აშენებული ციხესიმაგრეებითა და გალავნებით ჰავანა ამერიკაში ყველაზე დაცულ ქალაქად აქციეს. დაიწყო [[ლა-კაბანია|სან – კარლოს დე ლა კაბანიას]] ციხის მშენებლობა, სიდიდით ესპანეთის მესამე  საფორტიპიკაციო ნაგებობა ახალ სამყაროში, [[:en:Castillo_San_Cristóbal_(San_Juan)|კასტილო სან კრისტობალისა]] (ყველაზე დიდი) და [[:en:Castillo_San_Felipe_del_Morro|კასტილო სან ფელიპე დელ მოროს შემდეგ]] ორივე სან – ხუანში, პუეტრო რიკოში მდებარე. 1796 წლის 15 იანვარს [[ქრისტეფორე კოლუმბი|ქრისტეფორე კოლუმბის]] ნეშტი კუნძულზე გადაასვენეს [[სანტო-დომინგო|სანტო დომინგოდან]] , სადაც ის განისვენებდა 1898 წლამდე, ვიდრე  [[სევილიის საკათედრო ტაძარი|სევილიის საკათედრო ტაძარში]] გადაასვენებდნენ, ესპანეთის კუბის დაკარგვის შემდეგ.

==== მე-19 საუკუნე ====
[[ფაილი:Mapa de La Habana Vieja.JPG|მინი|მე-19 საუკუნის ჰავანის გამოსახულება]]
იმის გამო, რომ მე-19 საუკუნის დასაწყისში გაიზარდა ვაჭრობა კარიბის ზღვისა და ჩრდილოეთ ამერიკის სახელმწიფოებს შორის, ჰავანა გახდა აყვავებული და მოდური ქალაქი. ჰავანას თეატრებში წარმოდგენილი იყო იმ პერიოდის ყველაზე გამორჩეული მსახიობები. ამ პერიოდის განმავლობაში ჰავანა ცნობილი გახდა, როგორც [[ანტილია (კუბა)|ანტილიელთა პარიზი]].

1837 წელს აშენდა პირველი სარკინიგზო მაგისტრალი, 51 კილომეტრის სიგრძის მონაკვეთი ჰავანასა და [[ბეხუკალი|ბეხუკალს]] შორის, რომელიც გამოიყენებოდა [[შაქარი|შაქრის]] ტრანსპორტირებისთვის  [[გუინესი|გუინესიდან]]  [[ჰარბორ-აილენდი (ბაჰამის კუნძულები)|ჰარბორში]]. ამით კუბა გახდა მსოფლიოში რიგით მეხუთე, სარკინიგზო მაგისტრალის მქონე ქვეყანა, ხოლო პირველი [[ესპანური ენა|ესპანურენოვანი]] ქვეყნებიდან. მთელი საუკუნის განმავლობაში, ჰავანა გამდიდრდა დამატებითი კულტურული ობიექტების მშენებლობით, მაგალითად [[:en:Great_Theatre_of_Havana|Tacon Teatre]] (ჰავანის დიდი თეატრი), მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მდიდრული. ის ფაქტი, რომ მონობა კანონიერი იყო კუბაში 1886 წლამდე, სამხრეთ ამერიკულმა ინტერესმა განაპირობა, მათ შორის, [[ ოქროს წრის რაინდები|ოქროს წრის რაინდთა]]  შედგენილი გეგმა, რომ შექმნათ „<nowiki/>[[ ოქროს წრე (შემოთავაზებული ქვეყანა)|ოქროს წრე]]<nowiki/>“, რომელიც  1200 მილის რადიუსით ორიენტირებული იქნებოდა ჰავანაზე. მას შემდეგ, რაც 1865 წელს ამერიკის [[ამერიკის კონფედერაციული შტატები|კონფედერაციული სახელმწიფოები]] დამარცხდნენ [[აშშ-ის სამოქალაქო ომი|ამერიკის სამოქალაქო ომში]], ბევრმა ყოფილმა მონათმფლობელმა განაგრძო პლანტაციების გადატანა ჰავანაში.

1863 წელს ქალაქის კედლები ჩამოიშალა ისე, რომ [[მეტროპოლია|მეტროპოლიის]] გაფართოება შესაძლებელი ყოფილიყო. XIX საუკუნის დასასრულს, ჰავანა გახდა ესპანეთის კოლონიალიზმის ბოლო მომენტების მოწმე ამერიკაში. 

=== რესპუბლიკური  და რევოლუციის შემდგომი პეროდი ===
[[ფაილი:Museo de La Revolucion, Cuba.jpg|მინი|ყოფილი საპრეზიდენტო სასახლე, სადაც ახლა მუზეუმშია განთავსებული]]
მე -20 საუკუნე კუბამ და, შესაბამისად, ჰავანამ, შეერთებული შტატების მიერ ოკუპაციის ქვეშ დაიწყო. <ref>{{Cite book|last=Cantón Navarro|first=José|title=History of Cuba: The Challenge of the Yoke and the Star : Biography of a People|url=https://archive.org/details/historyofcubabio0000jose|page=[https://archive.org/details/historyofcubabio0000jose/page/n82 81]|publisher=Editoral SI-MAR|date=2001|isbn=9789597054757}}</ref> აშშ-ს ოკუპაცია ოფიციალურად დასრულდა, როდესაც [[ კუბის პრეზიდენტების სია|კუბის პირველმა პრეზიდენტმა]] [[ტომას ესტრადა პალმა|ტომას ესტრადა პალმამ]] თანამდებობა დაიკავა 1902 წლის 20 მაისს. 

რესპუბლიკური პერიოდის განმავლობაში, 1902 წლიდან 1959 წლამდე, ქალაქში დაიწყო განვითარების ახალი ერა. კუბა ომის გამანადგურებელი მდგომარეობიდან  კეთილდღეობის მქონე ქვეყნად გადაიქცა,  ნახევარსფეროში მესამე ყველაზე ფართო საშუალო კლასით. ახალი საშუალო კლასის მოსასვენებლად აპარტამენტები და ასევე  კუბელი მაგნატებისთვის საცხოვრებელი სახლები აშენდა სწრაფი ტემპით.

მრავალი ძვირადღირებული სასტუმრო, კაზინო და ღამის კლუბები აშენდა 1930-იან წლებში ჰავანას მზარდი ტურისტული ინდუსტრიის მოსაწყობად, რამაც დიდად ისარგებლა 1920 – დან 1933 წლამდე ალკოჰოლზე დაწესებული [[მშრალი კანონი|აკრძალვით]] . 1930-იან წლებში ორგანიზებული დანაშაულის მონაწილეებმა იცოდნენ ჰავანის ღამის კლუბისა და კაზინოების ცხოვრების შესახებ, რის გამოც დამკვიდრდნენ ქალაქში. იმ დროს ჰავანა გახდა მიმზიდველი და მრავალი აქტივობის დედაქალაქი. 1920 წელს [[აშშ]]-ში ბუტლეგერობის პერიოდში ჰავანა, [[მონრეალი]]ს მსგავსად, ამერიკელთა პოპულარული გასართობი ქალაქი გახდა, თუმცა ღამის კლუბებისა და კაზინოების უმრავლესობა დახურულ იქნა [[1959]] წელს [[კუბის რევოლუცია|კუბის რევოლუციის]] შემდეგ. ჰავანა, ზოგადად, უფრო მეტ შემოსავალს აწარმოებდა, ვიდრე [[ ლას-ვეგასის ველი|ლას-ვეგასი, ნევადა]], რომლის ბუმი, როგორც ტურისტული ადგილი, მხოლოდ მას შემდეგ დაიწყო, რაც ჰავანას კაზინოები დაიხურა 1959 წელს. 1958 წელს დაახლოებით 300,000 ამერიკელი ტურისტი ეწვია ქალაქს. 

[[კუბის რევოლუცია|1959]] წლის [[კუბის რევოლუცია|რევოლუციის შემდეგ]], [[ფიდელ კასტრო|ფიდელ კასტრომ]]  ახალი რეჟიმის დამყარებისას პირობა დადო, რომ გაუმჯობესდებოდა სოციალური სერვისები, საზოგადოებრივი საცხოვრებლები და ოფიციალური შენობები. მიუხედავად ამისა, მას შემდეგ, რაც კასტრომ ყველა კერძო საკუთრების და ინდუსტრიის მკვეთრი მითვისება მოახდინა (1959 წლის მაისი და შემდეგ) საბჭოთა კავშირის მიერ მხარდაჭერილი ძლიერი კომუნისტური მოდელის პირობებში, რასაც მოჰყვა აშშ-ს [[ შეერთებული შტატების ემბარგო კუბის წინააღმდეგ|ემბარგო]], რამაც კუბა დააზარალა, განსაკუთრებით ძლიერ ძლიერ შეეხო ჰავანას. 1966–68 წლებისთვის, კუბის მთავრობამ [[ნაციონალიზაცია]] მოახდინა კუბაში კერძო საკუთრებაში არსებულ ყველა კერძო სუბიექტზე, „გარკვეული სახის სავაჭრო მცირე საცალო ფორმების“ მიხედვით (კანონი 1076 <ref>{{Cite web|author=Nigel Hunt|url=http://www.cubaheritage.org/articles.asp?lID=1&artID=236|title=Cuba Nationalization Laws|publisher=cuba heritage .org|accessdate=2009-07-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100916065256/http://www.cubaheritage.org/articles.asp?lID=1&artID=236|archivedate=2010-09-16}}</ref>). 

მძიმე ეკონომიკური ვარდნა მოხდა 1991 [[სსრკ-ის დაშლა|წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის]] შემდეგ. საბჭოთა სუბსიდიები დასრულდა, რაც მილიარდობით დოლარს წარმოადგენდა, რომელიც საბჭოთა კავშირმა [[ კუბა - საბჭოთა კავშირის ურთიერთობები|კუბის მთავრობას]] გადასცა. ბევრს სჯეროდა, რომ რევოლუციური მთავრობა მალე დაიშლებოდა, როგორც ეს მოხდა [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპის]] საბჭოთა [[ სატელიტური მდგომარეობა|სატელიტურ სახელმწიფოებთან]] . ამასთან, ევროპაში მომხდარი მოვლენების საწინააღმდეგოდ, კუბის კომუნისტური მთავრობა აგრძელებდა მმართველობას 1990-იან წლებში და დღემდე გრძელდება. 

მრავალწლიანი [[მშრალი კანონი|აკრძალვის შემდეგ]], კომუნისტური მთავრობა სულ უფრო მეტად მიმართავდა [[კუბის ტურიზმი|ტურიზმს]] ახალი ფინანსური შემოსავლისათვის, და მისცა უცხოელ ინვესტორებს ახალი სასტუმროების აშენების ნებართვა. ძველ ჰავანაში, ასევე დაიწყო ტურისტული მიზნებისათვის აღმშენებლობა, რიგი ქუჩებისა და მოედნების რეაბილიტაცია განხორციელდა. <ref>{{Cite web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071012210544/http://granma.cu/ESPANOL/2006/diciembre/juev7/elogian-e.html|archivedate=12 October 2007|title=Elogian capital humano en restauración de La Habana|work=Digital Granma Internacional|date=7 December 2006|url=http://www.granma.cu/granmad/ESPANOL/2006/diciembre/juev7/elogian-e.html|language=es}}</ref> თუმცა, ძველი ჰავანა დიდი ქალაქია და აღდგენითი სამუშაოები კონცენტრირებულია მთელი მისი ტერიტორიის 10%-ზე ნაკლებზე.

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:La Habana Nasa.jpg|thumb|300px|ჰავანა კოსმოსიდან]]
ჰავანა მდებარეობს კუბის ჩრდილოეთ სანაპიროზე, [[ფლორიდა-კისი|ფლორიდა კისის]] სამხრეთით, სადაც მექსიკის ყურე უერთდება ატლანტის ოკეანეს. ქალაქი ძირითადად ვრცელდება ჰავანის უბიდან დასავლეთით და სამხრეთით. 

დაბალი ბორცვებია, რომლებზეც ქალაქი მაღლდება სრუტის ღრმა ლურჯი წყლებიდან. აღსანიშნავია  200 [[ფუტი|ფუტის]] (60 მეტრიანი) [[კირქვა|კირქვის ქედი]], რომელიც აღმოსავლეთ ფერდობიდან იწყება და კულმინაციას აღწევს [[ლა-კაბანია|ლა კაბანიასა]] და [[მოროს ციხესიმაგრე|ელ მოროს]] სიმაღლეზე, კოლონიური ციხე-სიმაგრეების ადგილები, რომლებიც გადაჰყურებს აღმოსავლეთის ყურეს. კიდევ ერთი შესამჩნევი სიმაღლე არის ბორცვი დასავლეთით, რომელიც უკავია [[ჰავანის უნივერსიტეტი|ჰავანის უნივერსიტეტს]] და პრინცის ციხეს. ქალაქგარეთ ტერიტორია უფრო მაღალი გორაკებით ხასიათდება დასავლეთით და აღმოსავლეთით. 

=== კლიმატი ===
ჰავანას, ისევე როგორც კუბის დიდ ნაწილს, აქვს [[ტროპიკული სარტყლები|ტროპიკული კლიმატი,]] რომელიც კუნძულის პოზიციებს განსაზღვრავს [[პასატები|პასატებით]] და თბილი ოფშორული დინებით. [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციით]], ჰავანას აქვს [[ ტროპიკული მუსონიული კლიმატი|ტროპიკული მუსონური კლიმატი,]] რომელიც მჭიდროდ ესაზღვრება [[ეკვატორული კლიმატური სარტყელი|ტროპიკული წვიმების ტყის კლიმატს]] . საშუალო ტემპერატურა 22°C(72°F)-დან იანვარსა და თებერვალში 28°C(82°F)-მდე აგვისტოში. ნალექი ყველაზე მძიმეა ივნისსა და ოქტომბერში და ყველაზე მსუბუქია დეკემბრიდან აპრილამდე, საშუალოდ 1200 [[მილიმეტრი|მმ]](47[[ინჩი]]) ყოველწლიურად. ქარიშხლები ზოგჯერ კუნძულს ურტყამენ, მაგრამ ჩვეულებრივ სამხრეთ სანაპიროზე, შესაბამისად, ჰავანაში მიყენებული ზიანი ნაკლებია ვიდრე ქვეყნის სხვა ტერიტორიებზე. 

ტორნადოები შეიძლება გარკვეულწილად იშვიათი იყოს კუბაში, თუმცა, 2019 წლის 28 იანვრის საღამოს, ძალზე იშვიათი ძლიერი [[:en:Fujita_scale|F4]] [[ტორნადო|ტორნადომ]] დაარტყა კუბის დედაქალაქ ჰავანას აღმოსავლეთ მხარეს. ტორნადომ დიდი ზიანი მიაყენა, გაანადგურა მინიმუმ 90 სახლი, დაიღუპა ოთხი ადამიანი და დაშავდა 195. <ref>{{Cite web|title=Havana tornado: Cuba's capital hit by rare twister|url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-47025852|accessdate=28 January 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.startribune.com/the-latest-resident-havana-looks-like-a-horror-movie/504962142/|title=The Latest: Havana hit by Category F3 tornado|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190129181446/http://www.startribune.com/the-latest-resident-havana-looks-like-a-horror-movie/504962142/|archivedate=2019-01-29}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2019/01/28/americas/cuba-tornado-dead-scli-intl/index.html|title=Huge tornado in Cuba kills 4 and injures 195}}</ref> <ref>{{Cite news|title=A deadly tornado plowed through Havana on Sunday night. Here's how it happened.|url=https://www.washingtonpost.com/weather/2019/01/28/deadly-tornado-plowed-through-havana-sunday-night-heres-how-it-happened/?noredirect=on|accessdate=29 January 2019}}</ref> 4 თებერვლისთვის დაღუპულთა რიცხვი ექვსამდე გაიზარდა. <ref>{{Cite news|title=Death Toll Rises to Six From Rare Havana Tornado|url=https://www.wunderground.com/cat6/Death-Toll-Rises-Six-Rare-Havana-Tornado?cm_ven=cat6-widget|accessdate=5 February 2019}}</ref>

== პეიზაჟი ==
[[ფაილი:Edificios en Malecon de La Habana, Cuba.jpg|მინი|ხედი მალეკონის გამზირზე]]
თანამედროვე ჰავანა, არსებითად შეიძლება აღწერილი იყოს როგორც სამი ქალაქი ერთში: [[ძველი ჰავანა]], [[ვედადო]] და უფრო ახალი გარეუბნების რაიონები. ძველი ჰავანა, თავისი ვიწრო ქუჩებითა და  გადახურული აივნებით, არის ჰავანის კომერციის, ინდუსტრიისა და გართობის ნაწილის ტრადიციული ცენტრი, ასევე საცხოვრებელი ფართი. 

დასავლეთით ახალი მონაკვეთი, რომელიც მდებარეობს ქალაქის ზედა ნაწილში, ცნობილი, როგორც [[ვედადო]], გახდა ძველი ჰავანას კონკურენტი კომერციულ საქმიანობასა და ღამის ცხოვრების აქტივობებში. ეროვნული კაპიტოლიუმის შენობა აღნიშნავს ჰავანის ცენტრის დასაწყისს, მუშათა კლასის სამეზობლო, რომელიც მდებარეობს [[ვედადო|ვედადოსა]] და [[ძველი ჰავანა|ძველ ჰავანას]] შორის. 

მესამე ჰავანა არის უფრო მდიდარი საცხოვრებელი და სამრეწველო უბნები, რომლებიც ძირითადად დასავლეთით ვრცელდება. მათ შორისაა [[მარიანაო]], რომელიც ქალაქის ერთ – ერთი ახალი მხარეა,  ძირითადად 1920 – იანი წლებიდან თარიღდება. რევოლუციის შემდეგ გარეუბნების ზოგიერთმა ნაგებობამ ექსკლუზიურობა დაიკარგა, კუბის მთავრობამ მრავალი მათგანის ნაციონალიზაცია მოახდინა, ემსახურებოდა სკოლებს, საავადმყოფოებს და სამთავრობო უწყებებს. რამდენიმე კერძო კლუბი გადაკეთდა საზოგადოებრივ სარეკრეაციო ცენტრად. [[მირამარი (ბოკას-დელ-ტორო)|მირამარი]], რომელიც მდებარეობს ვედადოს დასავლეთით, სანაპიროების გასწვრივ, რჩება ჰავანის ექსკლუზიურ მხარედ; ვილები, უცხოეთის საელჩოები, დიპლომატიური რეზიდენციები და მდიდარი უცხოელებისთვის განკუთვნილი ობიექტები თავმოყრილია ამ მხარეში. <ref>{{Cite web|url=http://www.cactuslanguage.com/en/book/course.php?course_id=1045|title=Havana Miramar School|publisher=Cactuslanguage.com|accessdate=2010-04-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100208194543/http://www.cactuslanguage.com/en/book/course.php?course_id=1045|archivedate=2010-02-08}}</ref> [[ ჰავანას საერთაშორისო სკოლა|ჰავანის საერთაშორისო სკოლა]] მდებარეობს მირამარის სამეზობლოში. 

1980-იან წლებში [[ძველი ჰავანა|ძველი ჰავანის]] მრავალი ნაწილი, მათ შორის Plaza de Armas,  გახდა 35-წლიანი, მრავალმილიონიანი ბიუჯეტის აღდგენის პროექტის ნაწილი, რათა კუბელებმა დააფასონ თავიანთი წარსული და გაამდიდრონ ტურიზმი. 

=== უბნები ===
ქალაქი იყოფა 15 [[მუნიციპალიტეტი|მუნიციპალიტეტად]] <ref name="territorios">{{Cite web|url=http://www.one.cu/aec2009/datos/01TERRITORIO.pdf|title=Archived copy|accessdate=July 6, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111001220152/http://www.one.cu/aec2009/datos/01TERRITORIO.pdf|archivedate=October 1, 2011}} Population by Province and Municipality</ref> - ან ''დაბად'', რომლებიც შემდგომ დაყოფილია 105 [[ პალატა (ქვეყნის ქვედანაყოფი)|პალატად]] <ref>{{Cite web|title=Oficial Statistics for Havana|url=http://www.one.cu/publicaciones/provincias_masinf/la%20habana.htm|accessdate=27 November 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225034245/http://www.one.cu/publicaciones/provincias_masinf/la%20habana.htm|archivedate=25 დეკემბერი 2018}}</ref> (''consejos populares''). <small>(ნომრები ეხება რუკას).</small> 

# '''[[პლაია (ჰავანა)|პლაია]]'''
# '''[[პლასა-დე-ლა-რევოლუსიონი|პლასა დე ლა რევოლუსიონი]]'''
# '''[[სენტრო-ჰაბანა]]'''
# '''[[ძველი ჰავანა]]'''
# '''[[რეგლა (კუბა)|რეგლა]]'''
# '''[[ჰაბანა-დელ-ესტე]]'''
# '''[[გუანაბაკოა]]'''
# '''[[სან-მიგელ-დელ-პადრონი]]'''
# '''[[დიეს-დე-ოკტუბრე]]'''
# '''[[სერო (ჰავანა)|სერო]]'''
# '''[[მარიანაო]]'''
# '''[[ლა-ლისა]]'''
# '''[[ბოიეროსი]]'''
# '''[[აროიო-ნარანხო]]'''
# '''[[კოტორო]]'''

=== არქიტექტურა ===
ჰავანის თითქმის [[ ჰავანას ისტორია|ხუთასი წლის არსებობის გამო]], ქალაქი ამაყობს მსოფლიოში ყველაზე მრავალფეროვანი არქიტექტურული სტილით, როგორც მე-16 საუკუნის ბოლოს აშენებული ციხეები, ასევე მოდერნისტული მაღალსართულიანი შენობები. 

ჰავანაში მრავალი შენობის დღევანდელი მდგომარეობა გაუარესდა 1959 წლის რევოლუციის შემდეგ. <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-17935769|title=Cuba's crumbling buildings mean Havana housing shortage|language=en-GB}}</ref> მრავალრიცხოვანმა ჩამონგრევამ გამოიწვია დაშავებები და გარდაცვალებები. <ref>{{Cite web|url=http://www.havanatimes.org/?p=112640|title=Old Havana Building Collapse Kills Four - Havana Times.org|language=en|access-date=2017-02-24}}</ref>

==== ნეოკლასიკური ====
[[ნეოკლასიციზმი|ნეოკლასიზმი]] ქალაქში შემოვიდა 1840-იან წლებში, ამავე პერიოდს ეკუთვნის  გაზის საზოგადოებრივი განათება, 1848 წელს და რკინიგზა 1837 წელს. მე-18 საუკუნის მეორე ნახევარში შაქრის და ყავის წარმოება სწრაფად გაიზარდა, რაც არსებითი ფაქტორი აღმოჩნდა ჰავანის ყველაზე თვალსაჩინო არქიტექტურული სტილის განვითარებისთვის. ბევრი მდიდარი მოსახლისთვის შთაგონება საფრანგეთი და ფრანგები აღმოჩნდნენ, რისი ხილვაც  შეიძლება მაღალი კლასის სახლების ინტერიერში, მაგალითად, ''ალდამის სასახლეში,'' რომელიც აშენდა 1844 წელს. ეს ითვლება კუბაში ყველაზე მნიშვნელოვან ნეოკლასიკურ შენობად. 

1925 წელს [[:en:Jean-Claude_Nicolas_Forestier|ჟან-კლოდ ნიკოლას ფორესტერი]], პარიზში ქალაქგეგმარების ხელმძღვანელი, ხუთი წლით გადავიდა ჰავანაში, რათა ეთანამშრომლა არქიტექტორებთან და ლანდშაფტის დიზაინერებთან. ქალაქის დაგეგმვისას მისი მიზანი იყო ჰარმონიული წონასწორობის შექმნა კლასიკურ შენობების ფორმასა და ტროპიკულ ლანდშაფტს შორის. მისმა გავლენამ უზარმაზარი კვალი დატოვა ჰავანაზე, თუმცა ბევრი მისი იდეა უარყვეს [[დიდი დეპრესია|დიდი დეპრესიის პერიოდში, 1929 წელს]]. XX საუკუნის პირველი ათწლეულების განმავლობაში ჰავანა უფრო სწრაფად გააფართოვა, ვიდრე სხვა ნებისმიერ დროს, თავისი ისტორიის განმავლობაში. დიდმა სიმდიდრემ განაპირობა არქიტექტურული სტილის გავლენა უცხოეთიდან. ნეოკლასიციზმის მწვერვალი დაიწყო [[ვედადო|ვედადოს რაიონის აშენებით]] (დაიწყო 1859 წელს). ნეოკლასიკური სტილით გამოირჩევა პროპორციულ ნაგებობათა დიდი ნაწილი.

== ტრანსპორტი ==
[[ფაილი:Havana Cuba city bus A40.jpg|მინი|მარშრუტი A40, ''წითელი ალიმენტადორა'']]

=== ქალაქის ავტობუსები ===

==== მეტრობუსი ====
''წითელი პრინციპალი'', რომელიც ადრე მეტრობუსის სახელით იყო ცნობილი, ემსახურება შიდა ურბანულ არეას, მაქსიმალური მანძილი 20 [[კმ]]  12 [[მილი]]). <ref name="Censo_transporte2">{{Cite web|url=http://www.one.cu/aec2009/datos/13TRANSPORTE.pdf|title=Archived copy|accessdate=July 5, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110822200546/http://www.one.cu/aec2009/datos/13TRANSPORTE.pdf|archivedate=აგვისტო 22, 2011}} National Statistics Census of Cuba – Transportation p. 6</ref> ''წითელი პრინციპალი'' შედგება 17 ძირითადი ხაზისაგან, რომლებიც იდენტიფიცირებულია ასო „P-ით“ გრძივი მარშრუტით. 

==== წითელი ალიმენტადორა ====
''წითელი ალიმენტადორა'', რომელიც ცნობილია როგორც მკვებავი ხაზი, მეტროპოლიტენის მიმდებარე ქალაქებსა და აკავშირებს ქალაქის ცენტრთან, მაქსიმალური მანძილი 40 კმ (25 მილი). <ref name="Censo_transporte3">{{Cite web|url=http://www.one.cu/aec2009/datos/13TRANSPORTE.pdf|title=Archived copy|accessdate=July 5, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110822200546/http://www.one.cu/aec2009/datos/13TRANSPORTE.pdf|archivedate=აგვისტო 22, 2011}} National Statistics Census of Cuba – Transportation p. 6</ref> ამ განყოფილებას აქვს ერთ-ერთი ყველაზე ათვისებული და უდიდესი [[საზოგადოებრივი ტრანსპორტი|საზოგადოებრივი ტრანსპორტის]] შემადგენლობა ქვეყანაში. <ref>{{Cite web|url=http://www.granma.cu/INGLES/2004/septiembre/juev30/40fit-i.html|title=International transportation fair in Havana Business in excess of $100&nbsp;million, Granma national newspaper note|accessdate=2013-01-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080226200426/http://www.granma.cu/INGLES/2004/septiembre/juev30/40fit-i.html|archivedate=February 26, 2008}}</ref>  

=== აეროპორტები ===
ჰავანას ემსახურება [[ხოსე მარტის საერთაშორისო აეროპორტი]]. აეროპორტი მდებარეობს დაახლოებით 11 [[კმ]]-ის (7) მანძილზე ქალაქის ცენტრის სამხრეთით, [[ბოიეროსი|ბოიეროსის]] მუნიციპალიტეტში და ქვეყნის მთავარი  [[ დროშის გადამზიდავი|გადამზიდის]] [[Cubana de Aviación|კუბანა დე ავიაციონის]] მთავარი ცენტრია. აეროპორტი არის კუბის მთავარი საერთაშორისო და საშინაო კარიბჭე, ის აკავშირებს ჰავანას დანარჩენ [[კარიბები|კარიბებთან]], [[ჩრდილოეთი ამერიკა|ჩრდილოეთ]], [[ცენტრალური ამერიკა|ცენტრალურ]] და [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკასთან]], [[ევროპა|ევროპასთან]] და ერთი მიმართულებით [[აფრიკა|აფრიკასთან]].

ქალაქს ასევე ემსახურება [[:en:Playa_Baracoa_Airport|Playa Baracoa Airport]], მცირე აეროპორტი, რომელიც შიდა ფრენებს ახორციელებს. 

=== სარკინიგზო ===
ჰავანას აქვს [[ ჰავანას საგარეუბნო რკინიგზა|საგარეუბნო]], საქალაქთაშორისო და შორი მანძილის სარკინიგზო ხაზების ქსელი. რკინიგზა ნაციონალიზებულია და მართავს FFCC ( [[:en:Ferrocarriles_de_Cuba|Ferrocarriles de Cuba]] - [[ ფერეროკილები დე კუბა|კუბის]] რკინიგზა). FFCC ჰავანას აკავშირებს კუბის ყველა პროვინციასთან. მთავარი სარკინიგზო სადგურებია: [[:en:Havana_Central_railway_station|ცენტრალური სარკინიგზო სადგური]], La Coubre Rail Station, [[:en:Casablanca,_Havana|კასაბლანკას სადგური]] და Estación de Tulipán. 
[[ფაილი:Havana, Cuba city bus.jpg|მინი|მარშრუტი P5, ''წითელი პრინციპალი'']]
2004 წელს მგზავრთა წლიური მოცულობა დაახლოებით 11 მილიონი იყო, <ref name="Censo_transporte">{{Cite web|url=http://www.one.cu/aec2009/datos/13TRANSPORTE.pdf|title=Archived copy|accessdate=July 5, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110822200546/http://www.one.cu/aec2009/datos/13TRANSPORTE.pdf|archivedate=აგვისტო 22, 2011}} National Statistics Census of Cuba – Transportation p. 6</ref>  ყველაზე დატვირთული მარშრუტია ჰავანასა და [[სანტიაგო-დე-კუბა|სანტიაგო დე კუბას შორის]]. 

1980-იან წლებში ჰავანაში  [[მოსკოვის მეტროპოლიტენი|მოსკოვის]] მსგავსი [[მეტროპოლიტენი|მეტროს სისტემის]] გეგმა ჰქონდათ, ამ დროს [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] გავლენის შედეგად კუბაში. კუბის, ჩეხეთის და საბჭოთა სპეციალისტების მიერ გაკეთებული გეოლოგიისა და ფინანსების შესწავლა უკვე კარგად იყო ათვისებული 1980-იან წლებში.  კუბის პრესამ აჩვენა სამშენებლო პროექტი და კურსის მარშრუტი, რომელიც აკავშირებდა დედაქალაქის მუნიციპალიტეტებსა და უბნებს. 80-იანი წლების ბოლოს პროექტი უკვე დაწყებული იყო, თითოეული მილის ბილიკი იმ დროისთვის მილიონი დოლარი ღირდა, მაგრამ [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლასთან]] ერთად 1991 წელს, პროექტიც მოგვიანებით დაიშალა. 

=== ტრამვაი ===
შუალედური ხაზი, რომელიც ცნობილია როგორც [[ Hershey Electric Railway|Hershey Electric Railway]], აშენდა 1917 წელს, გადის კასაბლანკასგან (ძველი ჰავანას ნავსადგურის გასწვრივ) ჰერსიამდე და [[მატანსასი|მატანსას მიმართულებით]] . <ref>{{Cite book|title=Cuba|url=https://archive.org/details/cuba00gorr|year=2004|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-120-1|page=[https://archive.org/details/cuba00gorr/page/142 142]}}</ref>
[[ფაილი:Havana Harbor Tunnel.jpg|მინი|Harbour Tunnel აკავშირებს ქალაქის ცენტრს [[ჰაბანა-დელ-ესტე|ჰაბანა დელ ესტესთან]]]]

=== ბორანი ===
ბორნები აკავშირებს [[ძველი ჰავანა|ძველ ჰავანას]] [[რეგლა (კუბა)|რეგლასთან]] და [[ კაზაბლანკა, ჰავანა|კასაბლანკასთან]] და მოძრაობს ყოველი 10–15 წუთის ინტერვალში. მგზავრობის საფასურია [[კუბური პესო|CUP]] 0.20. <ref>{{Cite web|url=http://www.lonelyplanet.com/cuba/havana/transport/getting-there-around#ixzz1r0WoNtBb|title="Havana", Lonely Planet|publisher=Lonelyplanet.com|accessdate=2013-01-08}}</ref> 

=== გზები ===
ქალაქის საგზაო ქსელი საკმაოდ ვრცელია, აქვს ფართო გზები, მთავარი ქუჩები და ქალაქის მთავარი მისასვლელი გზები, როგორიცაა Autopista Nacional (A1), [[კარეტერა-სენტრალი]] და [[:en:Via_Blanca_(Cuba)|Via Blanca]]. გზის ქსელის მშენებლობა კოლონიალური ხანიდან, მაგრამ ხარისხის გაუარესებას განიცდის. <ref>{{Cite web|title=Transporte publico en La Habana|url=http://transporte-publico-en-la-habana.mundoviajero.net/|publisher=Mundo Viajero|accessdate=9 December 2011|language=Spanish}}</ref> 

'''მაგისტრალები''' ([[ავტომაგისტრალი|ავტომაგისტრალები]]) მოიცავს: 

[[ფაილი:Habana Harbour.jpg|მინი|[[ჰავანის უბე|ჰავანას პორტი]]]]

* '''A1''' - Autopista Nacional, ჰავანიდან [[სანტა-კლარა (კუბა)|სანტა კლარასა]] და [[სანქტი-სპირიტუსი|სანქტი სპირიტუსთან]], დამატებითი მოკლე მონაკვეთებით [[სანტიაგო-დე-კუბა|სანტიაგოსა]] და [[გუანტანამო|გუანტანამოს]] მახლობლად.

*'''A4''' - Autopista Este-Oeste, ჰავანიდან [[პინარ-დელ-რიო|პინარ-დელ-რიომდე]]
*'''[[:en:Vía_Blanca|ვილა ბლანკასთან]]''', [[მატანსასი|მატანსასსა]] და [[ვარადერო|ვარადერომდე]]
*'''Havana ring road''' ({{Lang-es|Primer anillo}}), რომელიც იწყება [[ჰავანის უბე|ჰავანის ნავსადგურის]] შესასვლელთან მდებარე [[:es:Túnel de La Habana|გვირაბში]]
*'''Autopista del Mediodia''', '''ჰავანიდან''' [[სან-ანტონიო-დე-ლოს-ბანიოსი|სან-ანტონიო დე ლოს ბანიოსამდე]]
* მაგისტრალი ჰავანიდან [[მელენა-დელ-სური|მელენა-დელ-სურამდე]]
* მაგისტრალი ჰავანიდან [[მარიელი|მარიელამდე]]

== ადმინისტრაცია ==
[[ფაილი:Comité Central PCC.jpg|მარცხნივ|მინი|[[კუბის კომუნისტური პარტია|Comite Central del Partido Comunista de Cuba]] (კუბის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტი).]]
გუბერნატორი არის [[:en:Reinaldo_García_Zapata|რეინალდო გარსია ზაპატა]], <ref name="eleccionesencuba.cu2">{{in lang|es}} Preside Esteban Lazo toma de posesión de las autoridades de Gobierno en La Habana</ref> იგი აირჩიეს 2020 წლის იანვარში. <ref name="tribuna.cu2">{{Cite web|url=http://www.tribuna.cu/capitalinas/2020-01-18/electos-el-gobernador-y-vicegobernadora-en-la-habana|title=Electos el Gobernador y Vicegobernadora en La Habana}}</ref> 

ქალაქს მართავს ქალაქ-პროვინციის საბჭო, სადაც გუბერნატორი იკავებს მთავარ ადმინისტრაციულ თანამდებობას, <ref>[https://apnews.com/2fad9d6d53fa47b1a584e71fc5874506] Cuba elige gobernadores ajustándose a nueva Constitución</ref> ამრიგად ჰავანა ფუნქციონირებს როგორც ქალაქად, ისე [[პროვინცია|პროვინციად]] . ქალაქს მცირე ავტონომია აქვს და ეროვნულ მთავრობაზეა დამოკიდებული, განსაკუთრებით მისი საბიუჯეტო და საერთო პოლიტიკური მიმართულებებით. 

ეროვნული მთავრობა  ჰავანას სათავეში უდგას და უკიდურესად თვალსაჩინო როლს ასრულებს ქალაქის ცხოვრებაში. უფრო მეტიც, მრავალი ეროვნული ინსტიტუტის ყოვლისმომცველმა უფლებამოსილებამ განაპირობა ქალაქის მთავრობის უფლებამოსილების შემცირება, რომელიც, მიუხედავად ამისა, მაინც უზრუნველყოფს არსებითი მომსახურებების დიდ ნაწილს და აქვს კომპეტენციები განათლების, ჯანმრთელობის დაცვის, ქალაქის საზოგადოებრივი ტრანსპორტის, ნაგვის შეგროვების, მცირე მრეწველობის, სოფლის მეურნეობის და ზოგიერთი სხვა მიმართულებით.

ამომრჩეველები ირჩევენ დელეგატებს მუნიციპალურ ასამბლეებში, კონკურენტულ არჩევნებში. არსებობს მხოლოდ ერთი პოლიტიკური პარტია, [[კუბის კომუნისტური პარტია|კომუნისტური პარტია]], მაგრამ რადგან იქ უნდა იყოს მინიმუმ ორი კანდიდატი, კომუნისტური პარტიის წევრები ხშირად უპირისპირდებიან ერთმანეთს. კანდიდატები არ უნდა წარმოადგენდნენ პარტიას. ისინი სახელდებიან უშუალოდ მოქალაქეების მიერ, თითოეულ საარჩევნო ოლქში ღია შეხვედრებისას. მუნიციპალური ასამბლეის დელეგატები, თავის მხრივ, ირჩევენ პროვინციის ასამბლეის წევრებს, რომლებიც ჰავანაში უახლოეს საკრებულოს ემსახურებიან; მისი პრეზიდენტი ასრულებს მერის მოვალეობებ. ეროვნული ასამბლეის დეპუტატებისთვის არის პირდაპირი არჩევნები საკანდიდატო წარდგენის საფუძველზე, ხოლო კანდიდატთა ნაწილი ადგილობრივ დონეზეა დასახელებული. სახალხო საბჭოები (Consejos Populares) შედგება ადგილობრივი მუნიციპალური დელეგატებისაგან, რომლებიც ირჩევენ სრულ განაკვეთზე წარმომადგენელს ორგანოს თავმჯდომარედ. გარდა ამისა, მონაწილეობენ "მასობრივი ორგანიზაციებიდან" და ადგილობრივი სამთავრობო უწყებების, ინდუსტრიების და სერვისების წარმომადგენლები. 

ქალაქი ჰავანა  ესაზღვრება [[მაიაბეკეს პროვინცია|მაიაბეკეს პროვინციას]] სამხრეთით და აღმოსავლეთით და [[არტემისის პროვინცია|არტემისის პროვინციას]] დასავლეთით, მას შემდეგ, რაც ყოფილი [[ ლა ჰაბანას პროვინცია|ჰავანის პროვინცია]]  გაუქმდა 2010 წელს.  

== ინფრასტრუქტურა ==
[[ფაილი:University of Havana.JPG|მინი|[[ჰავანის უნივერსიტეტი]]]]

=== განათლება ===
[[ფაილი:Facultad de Matemáticas y Ciencias de la Computación.JPG|მინი|''ჰავანის უნივერსიტეტის'' მათემატიკისა და კომპიუტერული მეცნიერების ''ფაკულტეტი'']]
ეროვნული მთავრობა იღებს პასუხისმგებლობას განათლებასთან დაკავშირებით, და არსებობს შესაბამისი დაწყებითი, საშუალო და პროფესიული მომზადების სკოლები მთელს კუბაში. სკოლები განსხვავებული ხარისხისაა და განათლება უფასო და სავალდებულოა ყველა დონეზე, გარდა უმაღლესი სწავლისა, რომელიც ასევე უფასოა.

[[ჰავანის უნივერსიტეტი]], რომელიც მდებარეობს [[ჰავანის უნივერსიტეტი|ჰავანის]] [[ვედადო|ვედადოს]] განყოფილებაში, დაფუძნდა 1728 წელს და ითვლებოდა უმაღლესი განათლების წამყვან ინსტიტუტად [[დასავლეთი ნახევარსფერო|დასავლეთ ნახევარსფეროში]] . რევოლუციის შემდეგ, მალე უნივერსიტეტი, ისევე როგორც ყველა სხვა საგანმანათლებლო დაწესებულება, ნაციონალიზებულ იქნა. მას შემდეგ კიდევ რამდენიმე უნივერსიტეტი გაიხსნა, როგორიცაა [[:en:Polytechnic_José_Antonio_Echeverría|უმაღლესი სასწავლო პოლიტექნიკური ინსტიტუტი,]] სადაც კუბის თანამედროვე ინჟინრების უდიდესი ნაწილი სწავლობდა. 

[[:en:Cuban_National_Ballet_School|კუბის ეროვნული საბალეტო სკოლა,]] რომელსაც 4,350 სტუდენტი ჰყავს,  მსოფლიოში ერთ – ერთი უდიდესი [[ბალეტი|საბალეტო]] სკოლა და კუბაში ყველაზე პრესტიჟული [[ბალეტი|საბალეტო]] სკოლაა. 

=== ჯანმრთელობა ===
კუბის ყველა მაცხოვრებელს აქვს უფასო სამედიცინო დახმარება საავადმყოფოებში,  ადგილობრივ პოლიკლინიკებში და სამეზობლოს ოჯახის ექიმებთან, რომლებიც საშუალოდ 170 ოჯახს ემსახურებიან, <ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/4583668.stm Medical know-how boosts Cuba's wealth] BBC online.</ref> თუმცა, ჯანმრთელობის სისტემამ განიცადა მომარაგების, აღჭურვილობისა და მედიკამენტების დეფიციტი, რაც გამოიწვია [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] სუბსიდიების დასრულებამ და 90-იანი წლების დასაწყისში [[:en:United_States_embargo_against_Cuba|ემბარგოს დაწესებამ]] .  მიუხედავად ამისა, 2009 წელს ჰავანის [[ Ახალშობილთა სიკვდილიანობის დონე|ახალშობილთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი]] იყო 4.9 ყოველ 1000 დაბადებულ ბავშვზე, <ref name="Official_census">{{Cite web|url=http://www.one.cu/publicaciones/cepde/cpv2012/20131107resumenadelantado/Tablas/4.pdf|work=2012 Official Census|title=Población total por color de la piel según provincias y municipios|archivedate=10 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131110011903/http://www.one.cu/publicaciones/cepde/cpv2012/20131107resumenadelantado/Tablas/4.pdf|publisher=Oficina Nacional de Estadística e Información}}</ref> 5.12 მთელს ქვეყანაში, რაც ბევრად დაბალია, ვიდრე მრავალი [[:en:Developed_country|განვითარებული ქვეყნის მაჩვენებელი]] და ყველაზე დაბალი [[განვითარებადი ქვეყნები|განვითარებად მსოფლიოში]].  <ref>{{Cite web|url=http://www.publico.es/agencias/efe/39756/cuba-tiene-la-menor-mortalidad-infantil-del-mundo-en-desarrollo-segun-unicef|date=|title=დაარქივებული ასლი|accessdate=2020-07-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130516083703/http://www.publico.es/agencias/efe/39756/cuba-tiene-la-menor-mortalidad-infantil-del-mundo-en-desarrollo-segun-unicef|archivedate=2013-05-16}}</ref>

=== მომსახურება ===
კომუნალური მომსახურება კონტროლდება მრავალი ნაციონალიზებული სახელმწიფო საწარმოს მიერ, რომელიც განვითარდა [[კუბის რევოლუცია|კუბის რევოლუციის შემდეგ]]. წყალი, ელექტროენერგია და საკანალიზაციო მომსახურება ამ რეჟიმში ხორციელდება. ელექტროენერგიას ამარაგებენ გენერატორები, რომლებიც ნავთობით იკვებება. ელექტრული ელექტროსადგურების თავდაპირველი დანადგარების უმეტესი ნაწილი, რომელიც მოქმედებდა რევოლუციურ მთავრობამდე კონტროლის განხორციელებამდე, გარკვეულწილად მოძველებულია.ელექტროენერგიის შეწყვეტამ, 1986 წელს ეროვნული მთავრობა აიძულა 25,000,000 აშშ დოლარის ექვივალენტი გამოეყო ელექტრო სისტემის მოდერნიზებისთვის. 

== სპორტი ==
ბევრ კუბელს უყვარს სპორტი, განსაკუთრებით [[ბეისბოლი]]. ჰავანა [[:en:Cuban_National_Series|კუბის ეროვნულ სერიებში]] წარმოდგენილია გუნდით - [[:en:Industriales|ინდუსტრიელები]]. FCBA. ქალაქს აქვს რამდენიმე დიდი სპორტული სტადიონი, მათ შორის უდიდესია [[:en:Estadio_Latinoamericano|Estadio Latinoamericano]].  

* [[1991|1991 წელს]] ჰავანა მასპინძლობდა [[პანამერიკული თამაშები|მე-11 პან ამერიკულ თამაშებს]]. <ref>{{Cite web|title=Havana '91 Quadro de Medalhas|url=http://www.quadrodemedalhas.com/jogos-pan-Americanos/jogos-pan-Americanos-1991-havana.htm|work=Panamerican Games '91|publisher=quadrodemedalhas.com|language=Portuguese|accessdate=2020-07-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303183434/http://www.quadrodemedalhas.com/jogos-pan-americanos/jogos-pan-americanos-1991-havana.htm|archivedate=2016-03-03}}</ref> ამისათვის სტადიონები და ობიექტები აშენდა შედარებით არაპოპულარულ აღმოსავლეთ გარეუბნებში.
* ჰავანა მასპინძლობდა 1992 [[:en:IAAF_Continental_Cup|IAAF მსოფლიო ჩემპიონატს]] მძლეოსნობაში. <ref>{{Cite web|title=IAAF WORLD CUP IN ATHLETICS|url=http://www.gbrathletics.com/ic/wp.htm|publisher=gbrathletics.com|access-date=13 November 2011}}</ref>
* ჰავანა იყო განმცხადებელი, [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2008|2008 წლის ზაფხულის ოლიმპიადის]] და [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2012|2012 წლის ზაფხულის ოლიმპიადის თამაშების]] მასპინძლობაზე, <ref>{{Cite news|title=Olympic bids: The rivals|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/3068323.stm|publisher=BBC.co.uk}}</ref> მაგრამ იგი არ მოხვდა სიაში.

== გამოჩენილი პიროვნებები ==
ცნობილი ადამიანები, რომლებიც წარმოშობით ჰავანიდან არიან: <gallery>
ფაილი:MartiJohnManuel K TRestauration.jpg|[[ხოსე მარტი]], მწერალი
|[[:en:José_Raúl_Capablanca|ხოსე კაპაბლანკა]], მოჭადრაკე
ფაილი:RitaA.jpg|[[:en:Rita_Montaner|რიტა მონტანერი]], მომღერალი
ფაილი:Alicia Alonso 1955.jpg|[[:en:Alicia_Alonso|ალისია ალონსო]], ბალერინა
ფაილი:Lezama lima.jpg|[[:en:José_Lezama_Lima|ხოსე ლეზამა ლიმა]], მწერალი, პოეტი
ფაილი:Celia Cruz 1.jpg|[[:en:Celia_Cruz|სელია კრუზი]], მომღერალი
ფაილი:Dulce frente a su escritorio.jpg|[[:en:Dulce_María_Loynaz|დულსე მარია ლოინასი]] , პოეტი
ფაილი:Camila Cabello nuevo.jpg|[[კამილა კაბელიო]], მომღერალი
ფაილი:Maria Teresa Mestre.jpg|[[:en:Maria_Teresa,_Grand_Duchess_of_Luxembourg|მარია ტერეზა, ლუქსემბურგის ჰერცოგინია]]
ფაილი:Andy Garcia at the 2009 Deauville American Film Festival-01A.jpg|[[ენდი გარსია]], მსახიობი
ფაილი:Gloria Estefan 2009 White House.jpg|[[:en:Gloria_Estefan|გლორია ესტეფანი]], მომღერალი
ფაილი:Dave Lombardo 2009-06-23 8204.jpg|[[:en:Dave_Lombardo|დეივ ლომბარდო]], დრამერი
</gallery>

== საერთაშორისო ურთიერთობები ==

=== დიპლომატიური ოფისები ===
როგორც კუბის ეროვნული დედაქალაქი და მთავრობის ადგილი, ჰავანა მასპინძლობს 88 საელჩოს (მათ შორის პაპის [[:en:Apostolic_nunciature|სამოციქულო მონაზვნობას]], რომელსაც ტრადიციულად ასრულებს ტიტულოვანი მთავარეპისკოპოსი). გარდა ამისა, ჰავანაში 11 [[ საკონსულო|საკონსულო]] (გენერალური) და სავაჭრო ოფისია. <ref name="Embassies in Havana2">{{Cite web|title=Cuba - Embassies and Consulates|url=https://www.embassypages.com/cuba|publisher=Embassypages.com|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181004144931/https://www.embassypages.com/cuba|archivedate=4 October 2018}}</ref> 

==== საელჩოები ====
{{col-begin}}
{{col-3}}
* [[ალჟირი]]
* [[ანგოლა]]
* [[არგენტინა]]
* [[ავსტრია]]
* [[ბაჰამის კუნძულები]]
* [[ბარბადოსი]]
* [[ბელარუსი]]
* [[ბელგია]]
* [[ბელიზი]]
* [[ბენინი]]
* [[ბოლივია]]
* [[ბრაზილია]]
* [[ბულგარეთი]]
* [[ბურკინა-ფასო]]
* [[კამბორდია]]
* [[კანადა]]
* [[კაბო-ვერდე]]
* [[ჩილე]]
* [[ჩინეთი]]
* [[კოლუმბია]]
* [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა]]
* [[ჩეხეთი]]
* [[დომინიკელთა რესპუბლიკა]]
* [[ეკვადორი]]
* [[ეგვიპტე]]
* [[ეკვატორული გვინეა]]
* [[საფრანგეთი]]
* [[გამბია]]
* [[გერმანია]]
{{col-3}}
* [[განა]]
* [[საბერძნეთი]]
* [[გრენადა]]
* [[გვატემალა]]
* [[გვინეა]]
* [[გვინეა-ბისაუ]]
* [[გაიანა]]
* [[ჰაიტი]]
* [[ვატიკანი]]
* [[ჰონდურასი]]
* [[უნგრეთი]]
* [[ინდოეთი]]
* [[ინდონეზია]]
* [[ირანი]]
* [[ირლანდია]]<ref>https://www.rte.ie/news/2016/1128/834875-fidel-castro-death-cuba/</ref>
* [[ერაყი]]
* [[იტალია]]
* [[იამაიკა]]
* [[იაპონია]]
* [[ჩრდილოეთი კორეა]]
* [[ლაოსი]]
* [[ლიბანი]]
* [[ლიბია]]
* [[მალაიზია]]
* [[მალი]]
* [[მექსიკა]]
* [[მონღოლეთი]]
* [[მოზამბიკი]]
* [[ნამიბია]]
* [[ნიდერლანდები]]
{{col-3}}
* [[ნიკარაგუა]]
* [[ნიგერია]]
* [[ნორვეგია]]
* [[პაკისტანი]]
* [[პანამა]]
* [[პარაგვაი]]
* [[პერუ]]
* [[ფილიპინები]]
* [[პოლონეთი]]
* [[პორტუგალია]]
* [[კატარი]]
* [[რუმინეთი]]
* [[რუსეთი]]
* [[სერბეთი]]
* [[სლოვაკეთი]]
* [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]
* [[ესპანეთი]]
* [[შრი-ლანკა]]
* [[შვედეთი]]
* [[შვეიცარია]]
* [[სირია]]
* [[თურქეთი]]
* [[უკრაინა]]
* [[გაერთიანებული სამეფო]]
* [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]
* [[ურუგვაი]]
* [[ვენესუელა]]
* [[ვიეტნამი]]
* [[იემენი]]
* [[ზიმბაბვე]]
{{col-end}}
{{col-begin}}
{{col-3}}
;საკონსულოები
* [[ბანგლადეში]]
* [[კოსტა-რიკა]]
* [[კვიპროსი]]
* [[დანია]]
* [[დომინიკა]]
* [[ფინეთი]]
* [[მონაკო]]
* [[სანტა-ლუსია (ატლანტიკო)]]
{{col-3}}
;სავაჭრო ოფისი
* [[სომხეთი]]
{{col-end}}

=== დაძმობილებული ქალაქები ===
{| class="wikitable"
|
* [[ანკარა]], თურქეთი <ref name="Ankara twinnings">{{Cite web|url=http://www.ankara-bel.gov.tr/AbbSayfalari/hizmet_birimleri/dis_dairesi_baskanligi/avrupa_gunu_kutlamasi.aspx|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090114033014/http://www.ankara-bel.gov.tr/AbbSayfalari/hizmet_birimleri/dis_dairesi_baskanligi/avrupa_gunu_kutlamasi.aspx|title=Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması ''[via WaybackMachine.com]''|publisher=Ankara Büyükşehir Belediyesi – Tüm Hakları Saklıdır|archivedate=14 January 2009|accessdate=2013-07-21|language=Turkish}}</ref>
* [[ბანდარ-სერი-ბეგავანი]], ბრუნეი
* [[ბარსელონა]], ესპანეთი <ref>{{Cite web|url=http://w3.bcn.es/XMLServeis/XMLHomeLinkPl/0,4022,229724149_257215678_1,00.html|title=Barcelona sister cities|publisher=W3.bcn.es|accessdate=2010-04-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090216085914/http://w3.bcn.es/XMLServeis/XMLHomeLinkPl/0%2C4022%2C229724149_257215678_1%2C00.html|archivedate=2009-02-16}}</ref>
* [[პეკინი]], ჩინეთი <ref>{{Cite web|url=http://ebeijing.gov.cn/ying/t693501.htm|title=Beijing-International Sister Cities|publisher=Web.archive.org|accessdate=2013-01-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080507203024/http://www.ebeijing.gov.cn/ying/t693501.htm|archivedate=May 7, 2008}}</ref>
* [[ბელგრადი]], სერბეთი <ref>{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.rs/Bilteni/Engleski/b290507_e.html#N10|title=Invitation for fraternization of Havana and Belgrade|publisher=Mfa.gov.rs|accessdate=2010-04-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130810044924/http://www.mfa.gov.rs/Bilteni/Engleski/b290507_e.html#N10|archivedate=2013-08-10}}</ref>
* [[ბოგოტა]], კოლუმბია <ref>{{Cite web|url=http://www.bogota.gov.co/portel/libreria/php/01.27.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110727163224/http://www.bogota.gov.co/portel/libreria/php/01.27.html|archivedate=2011-07-27|title=Bogota sister cities|publisher=W3.bcn.es|accessdate=2010-04-17}}</ref>
* [[კონსტანცა]], [[რუმინეთი]] <ref>[http://www.primaria-constanta.ro/machete/Macheta2.aspx?machetaID=2&paginaID=54&detaliuID=100&lang=ro Lista oraselor infratite cu municipiul Constanta] {{Webarchive}}</ref>
* [[კუსკო]], პერუ <ref>{{Cite web|url=http://www.municusco.gob.pe/ver.php?id=6|title=Cusco Sister Cities|publisher=Municusco.gob.pe|accessdate=2010-04-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111012234407/http://www.municusco.gob.pe/ver.php?id=6|archivedate=2011-10-12}}</ref>
* [[ესქიშეჰირი]], თურქეთი
* [[ფლორიანოპოლისი]], ბრაზილია
* [[ხიხონი]], ესპანეთი <ref>[http://www.gijon.es/page/3944-la-habana-cuba Gijón > La ciudad > Ciudades Hermandas > La Habana (Cuba)]</ref>
* [[გლაზგო]], შოტლანდია <ref>{{Cite web|url=http://www.glasgow.gov.uk/en/AboutGlasgow/Twincities/|title=Glasgow City Council – Twin cities of Glasgow|publisher=Glasgow.gov.uk|accessdate=2010-04-17|archiveurl=https://archive.today/20120805151240/www.glasgow.gov.uk/en/AboutGlasgow/Twincities/|archivedate=2012-08-05}}</ref>
* [[ისპაანი]], ირანი <ref>[http://www.isfahan.ir/VisitorPages/show.aspx?ItemID=1320 City of Esfahan official website – Sister Cities] {{Webarchive}}</ref>
* [[ იუნდაია|იუნდაია]], ბრაზილია <ref>{{Cite web |url=http://www.jundiai.sp.leg.br/cidades-irmas |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2020-07-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322001711/http://www.jundiai.sp.leg.br/cidades-irmas |archivedate=2019-03-22 }}</ref>
* [[ლეონი (მექსიკა)|ლეონი,]]  მექსიკა <ref>{{Cite web|url=http://www.leon.gob.mx/noticias/index.php?idarticulo=634|archiveurl=https://archive.today/20120803184001/http://www.leon.gob.mx/noticias/index.php?idarticulo=634|archivedate=2012-08-03|title=Leon, Guanajuato Sister Cities|publisher=Leon.gob.mx|accessdate=2013-01-08}}</ref>
* [[ლონდონი]], დიდი ბრიტანეთი
|
* [[მადრიდი]], ესპანეთი <ref name="Madrid Twinning Agreements">{{Cite news|url=http://www.munimadrid.es/portal/site/munimadrid/menuitem.5fbdbaf471a1b0aa7d245f019fc08a0c/?vgnextoid=c94731dd4d24b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&vgnextchannel=4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD|publisher=www.munimadrid.es|title=Hermanamientos y Acuerdos|accessdate=2009-07-26}}</ref>
* [[მანილა]], ფილიპინები <ref name="Manila.Gov">{{Cite web|url=http://www.manila.gov.ph/localgovt.htm#sistercities|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090806191943/http://www.manila.gov.ph/localgovt.htm|archivedate=2009-08-06|title=Sister Cities of Manila|publisher=2008–2009 City Government of Manila|accessdate=2009-07-02}}</ref>
* [[მინსკი]], ბელარუსი <ref name="Minsk">{{Cite web|url=http://minsk.gov.by/ru/city/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130523012332/http://minsk.gov.by/ru/city/|title=Twin towns and Sister cities of Minsk ''[via WaybackMachine.com]''|publisher=The department of protocol and international relations of Minsk City Executive Committee|archivedate=May 23, 2013|accessdate=2013-07-21|language=Russian}}</ref>
* [[მობილი (ალაბამა)|მობილი]], შეერთებული შტატები <ref>{{Cite web|url=http://www.sister-cities.org/icrc/directory/Caribbean/Cuba|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080115092617/http://www.sister-cities.org/icrc/directory/Caribbean/Cuba|archivedate=2008-01-15|title=Cuba Directory|accessdate=2007-05-07}}</ref>
* [[ოახაკა-დე-ხუარესი]], მექსიკა <ref>[http://www.oaxacainfo.gob.mx/index.php?mod=topic&topic=ciudades Oaxaca Sister Cities] {{Webarchive}} – Relación de la ciudades hermanadas con la ciudad de Oaxaca</ref>
* [[ორანი]], [[ალჟირი]] 
* [[როტერდამი]], ნიდერლანდები <ref>[http://www.granma.cu/espanol/2008/marzo/mar11/rotterdam.html Granma – En La Habana vicealcalde de la ciudad de Rotterdam] {{Webarchive}} La delegación visitante hará la entrega oficial de una donación de implementos deportivos, en momentos en que se celebra el aniversario 25 de las relaciones entre ambas urbes</ref>
* [[სანქტ-პეტერბურგი]], რუსეთი <ref>{{Cite web|url=http://eng.gov.spb.ru/figures/ities|title=Saint Petersburg in figures – International and Interregional Ties|publisher=Eng.gov.spb.ru|accessdate=2010-04-17|archiveurl=https://archive.today/20090224073839/http://eng.gov.spb.ru/figures/ities|archivedate=2009-02-24}}</ref>
* [[სანტო-დომინგო]], დომინიკის რესპუბლიკა <ref>{{Cite web|url=http://www.adn.gov.do/documents/memoria_adn_2002-2003.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080819203623/http://www.adn.gov.do/documents/memoria_adn_2002-2003.pdf|archivedate=2008-08-19|title=Memoria Anual, Agosto 2002-Agosto 2003|accessdate=2010-04-17}}</ref>
* [[სან-პაულუ]], ბრაზილია <ref name="São Paulo twinnings">{{Cite web|url=http://www3.prefeitura.sp.gov.br/cadlem/secretarias/negocios_juridicos/cadlem/integra.asp?alt=11072007L%20144710000|title=Pesquisa de Legislação Municipal – No 14471|accessdate=2013-08-23|language=Portuguese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111018123138/http://www3.prefeitura.sp.gov.br/cadlem/secretarias/negocios_juridicos/cadlem/integra.asp?alt=11072007L%20144710000|archivedate=2011-10-18}}</ref> <ref name="São Paulo WikiSource">[http://pt.wikisource.org/wiki/Lei_Municipal_de_S%C3%A3o_Paulo_14471_de_2007 Lei Municipal de São Paulo 14471 de 2007] WikiSource {{in lang|pt}}</ref>
* [[სევილია]], ესპანეთი <ref>[http://pcasevilla.wordpress.com/2008/10/15/nos-visito-el-poder-popular-de-ciudad-de-la-habana/ Nos Visitó El Poder Popular De Ciudad De La Habana « Comité Local Pca-Sevilla] {{Webarchive}}</ref>
* [[სინტრა]], პორტუგალია
* [[ვინდჰუკი]], ნამიბია   <span data-segmentid="1796" class="cx-segment"><sup data-ve-ignore="true" class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ვიკიპედია: საჭიროა ციტირება|<span title="This claim needs references to reliable sources. (December 2018)">ციტირებას</span>]]'' &#x5D;</sup></span><span data-segmentid="1796" class="cx-segment"><sup data-ve-ignore="true" class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ვიკიპედია: საჭიროა ციტირება|<span title="This claim needs references to reliable sources. (December 2018)">ციტირებას</span>]]'' &#x5D;</sup></span> 
* [[თეირანი]], ირანი <ref>{{Cite web|url=http://www.payvand.com/news/01/mar/1053.html|title=Tehran, Havana named sister cities|publisher=Payvand.com|accessdate=2010-04-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200411141138/http://www.payvand.com/news/01/mar/1053.html|archivedate=2020-04-11}}</ref>
* [[ტიხუანა]], მექსიკა <ref>[https://web.archive.org/web/20071212140843/http://www.tijuana.gob.mx/Apps/AppsPublico/Comunicados/VerComunicado.asp?ID=1026 New Monument to Tijuana's sister cities] – Inaugura el alcalde Kurt Honold monumento dedicado a ciudades hermanas de Tijuana</ref>
|}

== ღირსშესანიშნაობები ==
* [[მალეკონი]] (Malecón) — სანაპირო გამზირი ქალაქის გალავნის გასწვრივ ჰავანას ჩრდილოეთში.
* [[ლა-პუნტა]] — პრადოს გამზირის დასაწყისი, ანუ პასეო-დელ-პრადო. ეს არის პრადოსა და მალეკონის გამზირების გადაკვეთა.
* [[ლა-რამპა]] — 23-ე გამზირის სეგმენტი კალე ლ-დან (ლ ქუჩა) მალეკონამდე სადაც ქალაქის ძირითადი ღამის გასართობი დაწესებულებები მდებარეობს (კლუბები, კინოთეატრები, სასტუმროები, ბარები, ა.შ.). ტერასებად დაყოფილი დაქანების წყალობით წარმტაცი ხედია ზღვაზე.
* [[ხაკომინო]] — სან-მიგელის გზის ნაწილი ვირგენ-დელ-კამინოსა და სიუდად-მარს შორის (დასავლეთ-აღმოსავლეთი) და გარდიოლასა-დე-ლა-ფერნანდას შორის (ჩრდილოეთ-სამხრეთი). სამი ძირითადი ქუჩაა სანტა-ემილია, კალზადა-და-ბელტრანი.
* [[ჰავანის უნივერსიტეტი]] — დაარსდა ორასი წლის წინ და კუბის ყველაზე ცნობილი უნივერსიტეტია.
* [[ძველი ჰავანა|ძველ ჰავანაში]] დიდი რაოდენობით ესპანური კოლონიური არქიტექტურის ნიმუშია შემონახული და [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] სიაშია შეტანილი.

== ხედები ==
<gallery>
Image:Capitolio_havana.jpg|კაპიტოლიუმი
Image:Habana_P.jpg|პანორამული ხედი, 2004

Image:Cuba009.jpg|მოროს ციხე ღამით
Image:Cuba011.jpg|ჰოტელ ნაციონალ დე კუბა მალეკონიდან
Image:Cuba010.jpg|ნეკროპოლის-კოლონი
Image:La habana cuba2.jpg|ლა ჰაბანა
Image:Cuba015.jpg|ვედადოს უბანი
Image:Cuba012.jpg|მალეკონი სასტუმრო ნაციონალთან
</gallery>

==ლიტერატურა==
{{ქსე|11|587}}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო|2}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.guiahabana.com/ ჰავანის მეგზური.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060813033131/http://www.guiahabana.com/ |date=2006-08-13 }}
* [http://online.caup.washington.edu/courses/udpsp00/udp508b/havanamap.html ჰავანის რუკა. უბნის დასათვალიერებლად დააკლიკეთ რუკაზე.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080128184935/http://online.caup.washington.edu/courses/udpsp00/udp508b/havanamap.html |date=2008-01-28 }}
* [http://www.travel-impressions.de/cuba/cuba_mix/waves.htm ფოტოგალერეა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060107152557/http://www.travel-impressions.de/cuba/cuba_mix/waves.htm |date=2006-01-07 }}
* [http://www.carilat.de/stories/cubas_necropolis.htm Havana's magnificent necropolis tells a story of wealth and freedom]
* [http://www.havana.fm/ ჰავანა ინტერნეტ რადიო.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110819152442/http://www.havana.fm/ |date=2011-08-19 }}

{{კუბის პროვინციები}}
{{ჰავანის მუნიციპალიტეტები}}
{{ჩრდილოეთ ამერიკის დედაქალაქები}}

[[კატეგორია:ჩრდილოეთ ამერიკის დედაქალაქები]]
[[კატეგორია:კუბის ქალაქები]]
[[კატეგორია:კარიბის ზღვის აუზის ქვეყნების დედაქალაქები]]