ნეიტრონული ვარსკვლავი

ნეიტრონული ვარსკვლავების მასა დედამიწის მასას 500 000-ჯერ აღემატება, ხოლო ზომით აშშ-ში მდებარე ბრუკლინზე დიდები არ არიან.

ვიდეო, რომელზეც ასახულია ორი ნეიტრონული ვარსკვლავის შერწყმა, შეჯახება.

ნეიტრონული ვარსკვლავი - ვარსკვლავური ნარჩენის ერთ-ერთი ტიპი, რომელიც წარმოიქმნება მასიური ვარსკვლავის გრავიტაციული კოლაფსისას. გრავიტაციული კოლაფსი კი ხდება II, Ib ან Ic ტიპის ზეახლის მოვლენის დროს. ნეიტრონული ვარსკვლავები თითქმის მთლიანად ნეიტრონებს შეიცავენ. ნეიტრონები კი, მოგეხსენებათ, სუბატომური ნაწილაკები არიან და ელექტრული მუხტი არ გააჩნიათ, ხოლო მათი მასა ოდნავ აღემატება პროტონების მასას.

ტიპური ნეიტრონული ვარსკვლავის მასა არის 1,4-სა და 3,2 მზის მასას შორის (იხილეთ ჩანდრასეკარის ზღვარი), ხოლო ამ მასის შესაბამისი რადიუსი დაახლოებით 12 კილომეტრია, თუ მდგომარეობის აკმალ-პანდარიპანდე-რეივენჰოლის განტოლებას (Akmal–Pandharipande–Ravenhall equation of state (APR EOS)) გამოვიყენებთ. შედარებისთვის, მზის რადიუსი 60 000-ჯერ აღემატება ამას. ნეიტრონულ ვარსკვლავებს ზღვრული სიმკვრივე აქვთ, რომელსაც APR EOS-ი წინასწარმეტყველებს: 3,7x10¹⁷-დან 5.9×10¹⁷ კგ/სმ³ (ეს მზის სიმკვრივეზე 2.6×10¹⁴- 4.1×10¹⁴-ჯერ მეტია), რომელიც უახლოვდება ატომური ბირთვების სიმკვრივეს - 3×10¹⁷გრ/სმ_{3. ამ ობიექტის სიმკვრივე სხვადასხვაა ადგილების მიხედვით. მაგალითად, ქერქში 1x10⁹კგ/სმ³-ია, ხოლო სიღრმეში უფრო იზრდება - 6×10¹⁷ ან 8×10¹⁷ კგ/სმ³-ია (ატომურ ბირთვებზე მკვრივი). უკეთ რომ გაიგოთ, რა სიმკვირვესთან გვაქვს საქმე, წარმოიდგინეთ პაწაწინა ქვიშის მარცვალში მატერია ისეა ჩაპრესილი, რომ მას ბოინგ 747-ის მასა აქვს, ან კიდევ მთლიანი მოსახლეობის მასა ჩაპრესილია შაქრის კუბში.}

ზოგადად, კომპაქტური ვარსკვლავები, რომელთა მასაც 1,44 მზის მასაა - ჩანდასეკარის ზღვარი - თეთრი ჯუჯები არიან, ხოლო 2-3 მზის მასის (ტოლმენ-ოპენჰაიმერ-ვოლკოფის ზღვარი) ვარსკვლავმა შესაძლოა კვარკული ვარსკვლავი წარმოქმნას. თუმცა, ეს ჯერ გაურკვეველია. გრავიტაციული კოლაფსი ჩვეულებრივ მოხდება ნებისმიერ კომპაქტურ ვარსკვლავზე, რომლის მასა 10-25 მზის მასაა და წარმოიქმნება შავი ხვრელი. ზოგი ნეიტრონული ვარსკვლავი ძალიან სწრაფად ბრუნავს და ასხივებენ ელექტრომაგნიტურ რადიაციას, როგორც პულსარები.