ხელოვნური თანამგზავრი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

11:30, 13 ნოემბერი 2010-ის ვერსია

ფაილი:Navstar-2.jpg

ნავსტარ-2

ხელოვნური თანამგზავრი — უპილოტო კოსმოსური აპარატი, რომელიც მოძრაობს დედამიწის ირგვლივ ორბიტაზე. დედამიწის ირგვლივ ორბიტაზე მოძრაობისათვის აპარატმა უნდა განავითაროს პირველი კოსმოსური სიჩქარე ან მასზე მეტი (მაგრამ არა უმეტეს 1,4-ჯერ მეტი). როგორც წესი, თანამგზავრებს კოსმოსში უშვებენ მრავალსაფეხურიანი რაკეტა-მატარებლით დედამიწის ზედაპირიდან არანაკლებ 150 კილომეტრის სიმაღლიდან რათა თავიდან აიცილონ თანამგზავრის ატმოსფეროში ნაადრევად შესვლა და მისი ფუნქციონირების შეწყვეტა.

პირველი თანამგზავრი („სპუტნიკ–1“) გაშვებულ იქნა 1957 წლის 4 ოქტომბერს საბჭოთა კავშირში არსებული კოსმოდრომ ტიურა–ტამიდან (მას მოგვიანებით ეწოდა „ბაიკონური“). მას შემდეგ სხვადასხვა სახელმწიფოს მიერ გაშვებულ იქნა რამდენიმე ათასი სხვადასხვა დანიშნულების თანამგზავრი.

თანამგზავრები არსებობს მრავალი დანიშნულების როგორიცა: სანავიგაციო, სადაზვერვო, კავშირგაბმულობის, მეტეოროლოგიური, ორბიტალური სადგური და სხვა.

თანამგზავრები განსხვავდებიან აგრეთვე მათი ორბიტის მიხედვით. ორბიტა შეიძლება იყოს:

დედამიწასთან ახლო მდებარე (200—2000 კმ),
საშუალო ორბიტა (2000-35286 კმ),
გეოსტაციონარული (35786 კმ) და სხვა.

საქართველოს პირველ თანამგზავრად შეიძლება ჩაითვალოს 1999 წელს კოსმოსურ სადგურ „მირზე“ გაშლილი „რეფლექტორი“

ეს სტატია ასტრონომიის შესახებ ჯერჯერობით ესკიზია. თქვენ შეგიძლიათ დაგვეხმაროთ მის შევსებაში.

თარგი:Link FA

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
+[[ფაილი:Navstar-2.jpg|thumb|300px|ნავსტარ-2]]
-  აშშ-ის კოსმოსური სააგენტო იტყობინება, რომ 10 თებერვალს კოსმოსურ ორბიტაზე ერთმანეთს შეეჯახა აშშ-ის და რუსეთის ხელოვნური თანამგზავრები.
+'''ხელოვნური თანამგზავრი''' — უპილოტო [[კოსმოსური აპარატი]], რომელიც მოძრაობს [[დედამიწა|დედამიწის]] ირგვლივ ორბიტაზე. დედამიწის ირგვლივ ორბიტაზე მოძრაობისათვის აპარატმა უნდა განავითაროს [[პირველი კოსმოსური სიჩქარე]] ან მასზე მეტი (მაგრამ არა უმეტეს 1,4-ჯერ მეტი). როგორც წესი, თანამგზავრებს კოსმოსში უშვებენ მრავალსაფეხურიანი რაკეტა-მატარებლით დედამიწის ზედაპირიდან არანაკლებ 150 კილომეტრის სიმაღლიდან რათა თავიდან აიცილონ თანამგზავრის ატმოსფეროში ნაადრევად შესვლა და მისი ფუნქციონირების შეწყვეტა.
-აშშ-ის თანამგზავრი კომერციული დანიშნულების იყო და უამრავ სატელეკომუნიკაციო არხს ემსახურებოდა, რუსეთის კოსმოსური აპარატი კი იყო უფუნქციო სამხედრო თანამგზავრი, რომელმაც საქმიანობა 15-მდე წლის წინ შეწყვიტა. შეჯახების შედეგად, კოსმოსში ნამსხვრევების ღრუბელი წარმოიქმნა, რომელიც, შესაძლებელია, სხვა ავარიების მიზეზადაც იქცეს.
+პირველი თანამგზავრი („[[სპუტნიკ–1]]“) გაშვებულ იქნა 1957 წლის 4 ოქტომბერს საბჭოთა კავშირში არსებული კოსმოდრომ [[ტიურა–ტამი]]დან (მას მოგვიანებით ეწოდა „[[ბაიკონური]]“). მას შემდეგ სხვადასხვა სახელმწიფოს მიერ გაშვებულ იქნა რამდენიმე ათასი სხვადასხვა დანიშნულების თანამგზავრი.
-      [მუსიკა]
+თანამგზავრები არსებობს მრავალი დანიშნულების როგორიცა: სანავიგაციო, სადაზვერვო, კავშირგაბმულობის, მეტეოროლოგიური, [[ორბიტალური სადგური]] და სხვა.
-  რუსეთის მიტოვებული სამხედრო დანიშნულების თანამგზავრი უფუნქციოდ წლების მანძილზე მაღალი სისწრაფით ტრიალებდა დედამიწის გარშემო. სატელეკომუნიკაციო ფუნქციას ასრულებდა აშშ-ის ხელოვნური თანამგზავრი, რომელიც მისთვის განკუთვნილ ორბიტაზე ასევე მაღალი სისწრაფით მოძრაობდა. 10 თებერვალს, თბილისის დროით 20:56 წუთზე, ამ ორი თანამგზავრის გზები გადაიკვეთა.
+თანამგზავრები განსხვავდებიან აგრეთვე მათი ორბიტის მიხედვით. ორბიტა შეიძლება იყოს:
-      [კოსმოსური შეჯახება]
+* დედამიწასთან ახლო მდებარე (200—2000 კმ),
+* საშუალო ორბიტა (2000-35286 კმ),
+* [[გეოსტაციონარული]] (35786 კმ) და სხვა.
+საქართველოს პირველ თანამგზავრად შეიძლება ჩაითვალოს 1999 წელს კოსმოსურ სადგურ „[[მირზე]]“ გაშლილი „[[რეფლექტორი]]“
+{{ასტრონომია}}
-შეჯახება ციმბირის თავზე, დედამიწიდან 800 კილომეტრის სიმაღლეზე, მოხდა.
-  კოსმოსის ათვისების ისტორიაში მომხდარი ამ პირველი თანამგზავრული ავარიის შედეგად, ორბიტაზე წარმოიქმნა ნამსხვრევების დიდი ღრუბელი, რომელიც დაახლოებით 1,5 ტონას იწონის.
+[[კატეგორია:კოსმოსური აპარატები]]
-  აშშ-ის კოსმოსურმა სააგენტო ”ნასამ” ”ასოშიეიტედ პრესს” აცნობა, რომ ორი თანამგზავრის შეჯახებამდე ორბიტაზე 17 ათასამდე ერთეული სხვადასხვა სახის ნარჩენი თუ ნაგავი იყო. მაგრამ ახალი ავარიის შედეგად შექმნილი ნამსხვრევების ღრუბელი ყველაზე მეტად სახიფათოა როგორც უპილოტო, ასევე პილოტიანი კოსმოსური აპარატებისთვის. ”ნასა” იუწყება, რომ კორექტივებს შეიტანს აშშ-ის კოსმოსური ხომალდების გაშვებისა და დაბრუნების ეტაპებსა და მარშრუტებში.
+[[კატეგორია:დედამიწა]]
-  მეცნიერმა ენდრიუ კოუტსმა, რომელიც ლონდონის საუნივერსიტეტო კოლეჯის - ”მულარის” - კოსმოსურ ლაბორატორიაში მუშაობს, რადიო ”თავისუფლებას” აცნობა, რომ შეჯახების შედეგად წარმოქმნილი ნამსხვრევების გავრცელების არეალი თანდათან ფართოვდება:
-  [ენდრიუ კოუტსის ხმა] "კოსმოსის ამ ნაწილში, რომელსაც დედამიწის ქვედა ორბიტას ვუწოდებთ, ნაგვის ნაწილაკების რაოდენობა, მართლაც, საკმაოდ დიდია. და მაინც, კოსმოსი უზარმაზარია და ამიტომ შეჯახებების ალბათობა მცირეა."
+{{Link FA|yi}}
-  რუსეთის საინფორმაციო სააგენტო ინტერ-ფაქსი კი, ანონიმურ წყაროზე დაყრდნობით, იუწყება, რომ ორბიტაზე მიმოფანტული ნარჩენები საფრთხეს წარმოადგენს დაახლოებით იმავე სიმაღლეზე მფრინავი ძველი საბჭოთა მიტოვებული ხელოვნური თანამგზავრებისთვის, რომლებიც ატომური რეაქტორებითაა აღჭურვილი.
-  მოსკოვში რუსეთის კოსმოსური სააგენტოს წარმომადგენელმა ალექსანდრ ვორობიევმა ადგილობრივ ტელევიზიას განუმარტა, რომ ორბიტაზე წარმოქმნილი ნარჩენების ღრუბელი არაფრით ემუქრება პილოტირებულ საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურს, სადაც ახლა სამი კოსმონავტი ცხოვრობს. ეს სადგური ავარიის ადგილიდან 400 კილომეტრით ქვევით იმყოფება. ლონდონელი მეცნიერის ენდრიუ კოუტსის კომენტარი:
+[[af:Satelliet]]
-  [ენდრიუ კოუტსის ხმა] "უწინაც ყოფილა ამ პრობლემის მოგვარების არაერთი ცდა. გარდა ამისა, მზის რადიაციით გაცხელებული ატმოსფეროც ფართოვდება და თვითონ წვავს ნამსხვრევების ნაწილს, რადგან კოსმოსში მოძრავი ნამსხვრევების სიჩქარე უაღრესად მაღალია."
+[[ar:ساتل]]
-  კოსმოსის კიდევ ერთმა ექსპერტმა ჰიუსტონიდან მარკ მეტნიმ განაცხადა, რომ მომავალ ათწლეულში თანამგზავრების ავარიები მნიშვნელოვან საერთაშორისო ფაქტორად იქცევა.
+[[az:Süni peyk]]
-წლიდან, პირველი ხელოვნური თანამგზავრის გაშვებიდან დღემდე, კოსმოსში 6600 თანამგზავრი გაიგზავნა. ახლა მათგან მხოლოდ 1000 მუშაობს. მკვდარი თანამგზავრების დიდი უმრავლესობა დედამიწის ორბიტაზე თავისუფალ ბრუნვას განაგრძობენ.
+[[be:Штучны спадарожнік Зямлі]]
+[[bg:Изкуствен спътник]]
+[[bn:কৃত্রিম উপগ্রহ]]
+[[bs:Sateliti]]
+[[ca:Satèl·lit artificial]]
+[[cs:Umělá družice]]
+[[cy:Lloeren]]
+[[da:Satellit]]
+[[de:Satellit (Raumfahrt)]]
+[[el:Τεχνητός δορυφόρος]]
+[[en:Satellite]]
+[[eo:Artefarita satelito]]
+[[es:Satélite artificial]]
+[[et:Tehiskaaslane]]
+[[eu:Satelite artifizial]]
+[[fa:ماهواره]]
+[[fi:Satelliitti]]
+[[fo:Fylgisveinur]]
+[[fr:Satellite artificiel]]
+[[fur:Satelit]]
+[[gan:衛星]]
+[[gl:Satélite artificial]]
+[[gu:ઉપગ્રહ પ્રક્ષેપણ યાન]]
+[[he:לוויין]]
+[[hi:उपग्रह]]
+[[hr:Satelit]]
+[[hu:Műhold]]
+[[ia:Satellite]]
+[[id:Satelit]]
+[[is:Gervihnöttur]]
+[[it:Satellite artificiale]]
+[[ja:人工衛星]]
+[[ko:인공위성]]
+[[la:Satelles artificialis]]
+[[lb:Satellit (Raumfaart)]]
+[[lt:Dirbtinis palydovas]]
+[[lv:Zemes mākslīgais pavadonis]]
+[[ml:കൃത്രിമോപഗ്രഹം]]
+[[mr:उपग्रह]]
+[[my:ဂြိုဟ်တု]]
+[[nds:Satellit (Ruumfohrt)]]
+[[ne:उपग्रह]]
+[[nl:Kunstmaan]]
+[[nn:Kunstig satellitt]]
+[[no:Kunstig satellitt]]
+[[nov:Satelite]]
+[[pl:Sztuczny satelita]]
+[[pnb:مصنوعی سیارہ]]
+[[pt:Satélite artificial]]
+[[ru:Искусственный спутник Земли]]
+[[scn:Satèlliti artificiali]]
+[[simple:Satellite]]
+[[sk:Umelá družica]]
+[[sl:Satelit]]
+[[so:Dayax gacmeed]]
+[[sr:Вештачки сателит]]
+[[sv:Satellit]]
+[[ta:செயற்கைக்கோள்]]
+[[te:ఉపగ్రహము]]
+[[tg:Моҳвора]]
+[[th:ดาวเทียม]]
+[[tl:Buntabay]]
+[[tr:Yapay uydular]]
+[[uk:Штучний супутник]]
+[[ur:سیارچہ]]
+[[vi:Vệ tinh]]
+[[xal:Һазрин кегдмл дахуль]]
+[[yi:סאטעליט]]
+[[zh:人造衛星]]
+[[zh-yue:人造衞星]]