იხილეთ წყარო გვერდისთვის სამხრეთავსტრალიური მუზეუმი

{{ინფოდაფა მუზეუმი
| სახელი        = 
| სურათი        = 
| სურათისზომა   = 
| წარწერა        = 
| დაარსდა       = 
| დამაარსებლები  = 
| დაიხურა       = 
| მდებარეობა    = 
|lat_dir =   |lat_deg =  |lat_min =  |lat_sec = 
|lon_dir =   |lon_deg =  |lon_min =  |lon_sec = 
| პოზრუკა = 
| პოზრუკის ზომა =
| ალტერნატიული რუკა =
| პოზრუკა2 =
| პოზრუკის ზომა2 =
| ალტერნატიული რუკა2 =
| სტატუსი       =
| ექსპონატი      = 
| კლასიფიკაცია   = 
| ვიზიტორები   =
| დირექტორი    = 
| პრეზიდენტი   =
| კურატორი     =
| საიტი      = 
}}
'''სამხრეთავსტრალიური მუზეუმი''' ― ბუნების ისტორიის მუზეუმი და კვლევითი ინსტიტუტი [[ადელაიდა]]ში, [[სამხრეთი ავსტრალია|სამხრეთ ავსტრალიაში]]. დაარსდა [[1856]] წელს და სამხრეთ ავსტრალიის მთავრობის მიერ იმართება. მუზეუმი ადელაიდას პარკების კულტურული უბნის ჩრდილოეთ ტერასაზე შენობების კომპლექსს მოიცავს. სამომავლოდ, მუზეუმში დაცული ავსტრალიური აბორიგენული კულტურული კოლექციის (უდიდესი მსოფლიოში) ნიმუშების ახალ აბორიგენული ხელოვნებისა და კულტურის ეროვნულ გალერეაში გადატანა იგეგმება.

== ისტორია ==
[[File:14 Pieces.JPG|thumb|left|ანგელა და ჰუსეინ ვალამანეშების მიერ შექმნილი ''14 ნაწილი''', რომელიც იქთიოზავრის ხერხემლის შესაბამისადაა შექმნილი.<ref>Jude Elton, HistorySA: [http://adelaidia.sa.gov.au/things/14-pieces Adelaidia > Things > 14 Pieces] Accessed 19 March 2014.</ref>]]
[[File:22042010 SA Museum.jpg|thumb|left|მორტლოკის ბიბლიოთეკა, რომელიც სამხრეთავსტრალიური მუზეუმის ეზოს დასავლეთ ნაწილში მდებარეობს]]
=== XIX საუკუნე ===
სამხრეთავსტრალიური ინსტიტუტი, რომლის შემადგენლობაში საჯარო ბიბლიოთეკა და მუზეუმიც შედიოდა, [[1861]] წელს დაარსდა.<ref>{{cite news|url=http://nla.gov.au/nla.news-article31829387|publisher=South Australian Advertiser|title=South Australian Institute|date=27 October 1863|page=4|website=Trove|access-date=18 May 2019}}</ref> თავდაპირველად ბიბლიოთეკისა და მექანიკის ინსტიტუტის ნაქირავებ შენობაში, მეფე უილიამის ქუჩაზე მდებარეობდა, სანამ ჩრდილოეთ ტერასისა და კინთოურის გამზირის კუთხეში ინსტიტუტის შენობის მშენებლობა დასრულდებოდა. 

[[1856]] წლის ივნისში სამხრეთ ავსტრალიის საკანონმდებლო საბჭომ მიიღო სამხრეთავსტრალიური ინსტიტუტის კანონი (''კანონი სამხრეთავსტრალიური ინსტიტუტის დაარსებისა და დაქვემდებარების შესახებ''),<ref>{{cite web | title=SA Institute Act (No 16 of 19 Vic, 1855-6) | website=Australasian Legal Information Institute (AustLII) | url=http://classic.austlii.edu.au/au/legis/sa/num_act/sia16o19v18556244/ | access-date=4 July 2020}}</ref><ref>{{cite news |url=http://nla.gov.au/nla.news-article49753680 |title=The South Australian Institute. |newspaper=[[South Australian Register]]  |volume=XX |issue=3074  |location=South Australia |date=11 August 1856 |access-date=4 July 2020 |page=2 |via=National Library of Australia}}    </ref> რომლის მიხედვითაც ინსტიტუტი გუბერნატორთა საბჭოს კონტროლქვეშ აღმოჩნდა.<ref name=SLSAboard>{{cite web|website=State Library of South Australia|url=https://guides.slsa.sa.gov.au/c.php?g=410288&p=2794469|title=History of the State Library of South Australia: Board members & legislation|access-date=31 July 2019}}</ref> 

[[1859]] წლის ივნისში სამხრეთავსტრალიური მუზეუმის კურატორობა ფრედერიკ ჯორჯ უოთერჰაუსს შესთავაზეს. ინსტიტუტის შენობის დასრულების შემდეგ, საბჭომ იგი პირველ კურატორად დანიშნა. უოთერჰაუსს ეს პოსტი 1882 წლის თებერვლამდე ეკავა. იგი უილიამ ჰაკიმ ჩაანაცვლა, რომელმაც სამხრეთავსტრალიური ინსტიტუტისთვის მუზეუმის წოდების იდეა წამოაყენა, თუმცა მაშინ ეს იდეა არ მიუღიათ.<ref name=SLSAboard/>კურატორის პოზიცია დირექტორით შეიცვალა და ჰაკიც პირველ დირექტორად დაინიშნა, თუმცა ეს პოზიცია მხოლოდ [[1884]] წლის ოქტომბრამდე ეკავა, რის შემდეგაც მუზეუმის მენეჯმენტთან დაკავშირებით დისპუტების სერია დაიწყო.<ref>{{cite news |url=http://nla.gov.au/nla.news-article43808739 |title=The Museum Officials |newspaper=[[South Australian Register]] |volume=XLIX |issue=11,835 |location=South Australia |date=18 October 1884 |access-date=19 May 2019 |page=4 |via=National Library of Australia}}</ref>

=== XX საუკუნე ===
1939 წლის მუზეუმების შესახებ კანონით, სამხრეთავსტრალიურ მუზეუმს [[სამხრეთ ავსტრალიის სამხატვრო გალერეა|სამხრეთ ავსტრალიის სამხატვრო გალერეისა]] და სამხრეთ ავსტრალიის სახელმწიფო ბიბლიოთეკისგან დამოუკიდებლობა მიენიჭა. სამხრეთავსტრალიურ ინსტიტუტს ოფიციალურად ეწოდა სამხრეთავსტრალიური მუზეუმი. 1976 წელს მიიღეს კანონი სამხრეთავსტრალიური მუზეუმის შესახებ.<ref name=LA>{{cite web|website=Libraries Australia|url=https://librariesaustralia.nla.gov.au/search/display?dbid=auth&id=36484115|series=Libraries Australia Authorities - Full view|title=National Gallery of South Australia (Record ID 36484115)|access-date=30 July 2019}}</ref> This legislation was superseded by the ''South Australian Museum Act (1976)''.<ref>{{cite web|publisher=Government of South Australia. Attorney-General's Dept|website=legislation.sa|url=https://www.legislation.sa.gov.au/LZ/C/A/SOUTH%20AUSTRALIAN%20MUSEUM%20ACT%201976.aspx|title=Museum Act 1976|access-date=31 July 2019}}</ref>  მუზეუმი ''Arts South Australia''-ის შემადგენლობაში შედის.

[[1997]] წელს ხელოვნების მინისტრ დაიანა ლეიდლოუს მხარდაჭერით, სამხრეთავსტრაიური მუზეუმი ავსტრალიური აბორიგენული კულტურის გალერეის პირველი სართულის განვითარებისთვის დააფინანსეს.<ref>{{cite web|website=Artlink|author=Edblog|url=https://www.artlink.com.au/articles/2544/artrave/|title=Artrave|access-date=3 August 2019}}</ref>

=== XXI საუკუნე ===
[[2002]]-[[2011]] წლებში პრემიერმა და ხელოვნების მინისტრმა, მაიკ რანმა მუზეუმი წყნარი ოკეანის კულტურების გალერეის ხელახლა და სამხრეთავსტრალიური ბიომრავალფეროვნების გალერეის განვითარებისთვის დააფინანსა.<ref name=":0">[http://www.samuseum.sa.gov.au/Upload/files-about/annual-report-2008-09.pdf ''Annual Report of the South Australian Museum Board, 2008-2009''] Accessed 10 September 2014.</ref> 2011 წელს პრემიერმა ადელაიდას ყოფილი მერი და განათლების მინისტრი, ჯეიმ ლომაქს-სმითი, მუზეუმის საბჭოს თავმჯდომარედ დანიშნა. [[2020]] წლის ნოემბერში მუზეუმის საბჭოს თავმჯდომარედ კიმ ჩითერი დაინიშნა.<ref name=Cheater> [https://www.samuseum.sa.gov.au/media/KimCheater Distinguished leader takes seat as new Chair of the South Australian Museum Board] SA Museum. Retrieved 13 November 2020.</ref>

== კოლექციები ==
[[File:SouthAustralianMuseum.jpg|thumb|left|200px|სამხრეთავსტრალიური მუზეუმი]]
სამხრეთავსტრალიურ მუზეუმში ოთხ მილიონ ეგზემპლარზე მეტია დაცული. მუდმივი გალერეებია: [[ძველი ეგვიპტე]], ავსტრალიური აბორიგენული კულტურები, ავსტრალური პოლარული კოლექცია, ედიაკარი, მეგაფაუნა, მინერალები და მეტეორიტები, ოპალის ნამარხი ნაშთები, წყნარი ოკეანის ნაშთები, სამხრეთავსტრალიური ბიომრავალფეროვნება, ვეშაპები და დელფინები და მსოფლიოს ძუძუმწოვრები.<ref>{{cite web|website=South Australian Museum|url=http://www.samuseum.sa.gov.au/explore/museum-galleries|title=Museum galleries|access-date=24 April 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190412165359/http://www.samuseum.sa.gov.au/explore/museum-galleries|archivedate=12 აპრილი 2019}}</ref>

=== ადგილობრივი არტეფაქტების კოლექცია ===
მუზეუმში ავსტრალიური აბორიგენული კულტურების მნიშვნელოვანი კოლექციაა დაცული, რომელიც 30 000-მდე ექსპონატს მოიცავს. ეს კოლექცია, რამდენიმე სხვა კოლექციასთან ერთად, გაციფრულებულია. 

[[2016]] წელს კერძო ბენეფიციარმა, მარგარეტ დეივიმ, მუზეუმში ახალი პოზიცია, ადგილობრივი კურატორის პოზიცია ხუთი წლით დააფინანსა. პოზიციას უილიამ და მარგარეტ გირის სახელობის აბორიგენული და ტორესის სრუტის კუნძულების მკვიდრთა ხელოვნებისა და მატერიალური კულტურის კურატორი ეწოდება. პირველ კურატორად გლენ ისეგენ-პილკინგტონი დაინიშნა.<ref>{{cite news|publisher=Australian Broadcasting Corporation News|url=https://www.abc.net.au/news/2016-09-02/sa-museum-first-aboriginal-curator/7811030|first=Nichola|last=Gage|title=First Aboriginal curator appointed to South Australian Museum, with benefactor's support|date=3 September 2016|access-date=26 April 2019}}</ref> მუზეუმის ისტორიაში პირველად, კურატორად აბორიგენი დაინიშნა.<ref>{{cite news|newspaper=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/australia-news/postcolonial-blog/2016/sep/03/an-indigenous-curator-for-indigenous-artefacts-south-australia-breaks-new-ground|title=An Indigenous curator for Indigenous artefacts: South Australia breaks new ground|first=Paul|last=Daly|date=3 September 2016|access-date=26 April 2019}}</ref>

სამხრეთავსტრალიურ მუზეუმში დაცულია არუნდას ტომელი ხელოვანისა და ანთროპოლოგიური ლინგვისტის, ჯიმ კიტის (ერლიკილიიკა) ჩუქურთმების უდიდესი კოლექცია. კოლექციაში შედის ადგილობრივი ხეების ფანქრით შესრულებული 24 ჩანახატიც, რომელიც სპენსერისა და გილენის ექსპედიციის დროსაა შესრულებული და სანამ მუზეუმი შეიძენდა, ჰერბერტ ბეისდოუს მფლობელობაში იყო, კიმ კიტის ფოტოები და სხვა მასალები.<ref>{{cite web|url=http://archives.samuseum.sa.gov.au/aa108/AA%20108-01.htm#FJG-00029|website=South Australian Museum|title=Series AA 108/01: Series of drawings of trees (with native names) by "Jimmy" a native of Alice Springs, C. A.|accessdate=9 სექტემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200327063900/http://archives.samuseum.sa.gov.au/aa108/AA%20108-01.htm#FJG-00029|archivedate=27 მარტი 2020}}</ref>

== მთავარი გამოფენები ==
[[2003]] წლიდან მოყოლებული, ყოველწლიურად მუზეუმში '''უოთერჰაუსის ხელოვნების პრემიის გამოფენა''' ეწყობა. უოთერჰაუსის ბუნებისმეტყველების ხელოვნების პრემია ყველაზე მდიდრული პრემიაა ავსტრალიის ბუნებისმეტყველების სფეროში. მას სახელი სამხრეთავსტრალიური მუზეუმის პირველი კურატორის პატივსაცემად ეწოდა.<ref>[http://www.samuseum.sa.gov.au/Upload/files-about/annual-report-2003-04.pdf ''Annual Report of the South Australian Museum Board, 2003-2004''] Accessed 10 August 2011.</ref><ref>[http://www.thewaterhouse.com.au/page/default.asp?site=1&page=home The Waterhouse Natural History Art Prize] Accessed 10 August 2011. {{webarchive| url=https://web.archive.org/web/20110218232530/http://thewaterhouse.com.au//page/default.asp?site=1&page=home |date=18 February 2011 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions/waterhouse|publisher=South Australian Museum|title=Waterhouse natural science art prize 2016|access-date=7 July 2017}}</ref> მუზეუმში პრემიისთვის წარდგენილ ნიმუშთა გამოფენა იმართება. <ref name=exhib>{{cite web|url=http://www.samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions|website=South Australian Museum|title=Exhibitions|accessdate=9 სექტემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191120024527/http://samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions|archivedate=20 ნოემბერი 2019}}</ref>

'''ანტარქტიდის გადაკვეთა: ავსტრალიური გამოცდილება''' (2013 წლის დეკემბერი - 2014 წლის მარტი): გამოფენაზე [[ანტარქტიდა]]სთან ავსტრალიელთა ურთიერთობების აღმნიშვნელი სამეცნიერო, ისტორიული და კულტურული მემკვიდრეობის არტეფაქტები გამოიფინა.<ref>{{cite web|url=https://www.samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions/traversing-antarctica-the-australian-experience|website=South Australian Museum|title=Traversing Antarctica: the Australian Experience|accessdate=9 სექტემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191112000658/http://samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions/traversing-antarctica-the-australian-experience|archivedate=12 ნოემბერი 2019}}</ref>

'''შიმერი''' (2015 წლის ოქტომბერ-ნოემბერი): სამხრეთავსტრალიური მუზეუმის, JamFactory-ისა და ''Tarnanthi''-ის კოლაბორაციული გამოფენა, რომელიც ყოველწლიურად იმართება [[სამხრეთ ავსტრალიის ეროვნული გალერეა|სამხრეთ ავსტრალიის ეროვნული გალერეის]] მიერ და ადგილობრივთა ხელოვნებასა და კულტურას ეძღვნება.<ref>{{cite web|url=http://www.samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions/shimmer-a-tarnanthi-exhibition|title=Shimmer|website=South Australian Museum|accessdate=9 სექტემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191111234959/http://samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions/shimmer-a-tarnanthi-exhibition|archivedate=11 ნოემბერი 2019}}</ref>

'''ნგურა: სახლი ნგაანიატიარას მიწებზე''' (2017 წლის ოქტომბერი - 2018 წლის იანვარი): ''Ngurra'' კომლექსური სიტყვაა და სახლს, ქვეყანას, ბანაკს, დაბადების ადგილსა და მიკუთვნებულობას აღნიშნავს. გამოფენა დასავლეთ ავსტრალიის მცხოვრებ ნგაანიატიარას ხალხის ცხოვრებისა და ხელოვნების ყველა ასპექტის შემოქმედებითობას ეძღვნებოდა. გამოფენის კურატორი გლენ ისეგერ-პილკინგტონი იყო.<ref>{{cite web|website=South Australian museum|url=https://www.samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions/ngurra-home-in-the-ngaanyatjarra-lands|title=NGURRA: Home in the Ngaanyatjarra Lands|accessdate=9 სექტემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191120025239/http://www.samuseum.sa.gov.au/explore/exhibitions/ngurra-home-in-the-ngaanyatjarra-lands|archivedate=20 ნოემბერი 2019}}</ref>

== თანამშრომლობა ==
სამხრეთავსტრალიური მუზეუმი თანამშრომლობს [[ადელაიდას უნივერსიტეტი|ადელაიდას უნივერსიტეტთან]], [[სამხრეთ ავსტრალიის უნივერსიტეტი|სამხრეთ ავსტრალიის უნივერსიტეტთან]], ფლინდერსის უნივერსიტეტთან, სამხრეთ ავსტრალიის ბოტანიკურ ბაღებთან, თანამეგობრობის სამეცნიერო და სამრეწველო კვლევით ორგანიზაციასთან და სამხრეთავსტრალიური კვლევისა და განვითარების ინსტიტუტთან.<ref name=":1">{{Cite journal|title = Annual report of the South Australian museum board 2013-2014|journal = Board of the South Australian Museum Annual Report|publisher = South Australian Museum|year = 2014|location = Adelaide, South Australia|pages = 6|url = http://www.samuseum.sa.gov.au/Upload/files-about/annual-report-2013-14.pdf|issn = 0814-2262}}</ref> მუზეუმის პარტნიორებს შორისაა: [[ადელაიდას ფესტივალი]], [[ადელაიდას კინოფესტივალი]], ''Australian Geographic'' და სხვ.<ref name=":1" /><ref>{{Cite web |url=http://www.santos.com/blog/archive/2010/03/17/39.aspx |title=Palaentology Week at the SA Museum |date=2010-03-17 |website=Santos |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150205080420/http://www.santos.com/blog/archive/2010/03/17/39.aspx |archive-date=5 February 2015 |accessdate=2021-09-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150205080420/http://www.santos.com/blog/archive/2010/03/17/39.aspx |archivedate=2015-02-05 }}</ref>

== ლიტერატურა == 
* [http://www.samuseum.sa.gov.au/Upload/files-about/a-potted-history.pdf A Brief History of the South Australian Museum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190401154508/https://www.samuseum.sa.gov.au/Upload/files-about/a-potted-history.pdf |date=2019-04-01 }}. 2004. South Australian Museum. Access date: 18 May 2019.
* [https://docs.samuseum.sa.gov.au/wkhfs8ckw Annual report 2019-20] SA Museum. Retrieved 18 January 2021.
== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.samuseum.sa.gov.au/ სამხრეთავსტრალიური მუზეუმის ვებსაიტი]
== სქოლიო ==
{{სქოლიოს სია}}
[[კატეგორია:მუზეუმები ადელაიდაში]]
[[კატეგორია:ბუნების ისტორიის მუზეუმები ავსტრალიაში]]
[[კატეგორია:ნამარხი ნაშთების მუზეუმები]]
[[კატეგორია:1847 წელს დაარსებულები ავსტრალიაში]]
[[კატეგორია:ეთნოგრაფიული მუზეუმები]]