იხილეთ წყარო გვერდისთვის იორდანიის ეკონომიკა

[[File:View of Abdali project 2018.jpg|thumb|right|ახალი აბდალი, ამანი, იორდანია]]
'''იორდანიის ეკონომიკა''' გარდამავალ საბაზრო ეკონომიკას მიეკუთვნება. 1970-იან წლებში [[იორდანია|იორდანიის]] [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] ერთ სულ მოსახლეზე 351%-ით გაიზარდა, 1980-იან წლებში 30%-ით შემცირდა და 1990-იან წლებში კვლავ გაიზარდა 36%-ით.<ref>{{cite web |url=http://earthtrends.wri.org/text/economics-business/variable-638.html |title=What We Do |access-date=3 March 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090220134324/http://earthtrends.wri.org/text/economics-business/variable-638.html |archive-date=20 February 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120504135206/http://earthtrends.wri.org/text/economics-business/variable-638.html |archivedate=4 მაისი 2012 }}</ref> [[1999]] წელს მეფე [[აბდულა II]]-ის ტახტზე ასვლის შემდეგ ქვეყანაში ლიბერალური ეკონომიკური პოლიტიკა გატარდა. [[1999]] წლიდან [[2008]] წლამდე პერიოდში იორდანიის ეკონომიკა საშუალოდ წლიურად 8%-ით იზრდებოდა. [[2011]] წლის [[არაბული გაზაფხული]]ს შემდეგ ეკონომიკური ზრდა 2%-მდე დავიდა. მოსახლეობის რაოდენობის ზრდამ, ეკონომიკური ზრდის შენელებამ და სამთავრობო ვალის ზრდამ ქვეყანაში სიღარიბესა და უმუშევრობას შეუწყო ხელი. [[2019]] წლისთვის იორდანიის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] 44.4 მილიარდ ამერიკულ დოლარს შეადგენდა და მსოფლიოს მასშტაბით 89-ე ადგილზე იყო.<ref>{{cite web|url=https://knoema.com/nwnfkne/world-gdp-ranking-2015-data-and-charts|title=World GDP Ranking 2015|access-date=8 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160505142950/http://knoema.com/nwnfkne/world-gdp-ranking-2015-data-and-charts|archive-date=5 May 2016|url-status=live}}</ref>

იორდანიას თავისუფალი სავაჭრო შეთანხმებები აქვს დადებული [[აშშ]]-სთან, [[კანადა]]სთან, სინგაპურთან, [[მალაიზია]]სთან, ევროპის კავშირთან, ტუნისთან, ალჟირთან, თურქეთთან, ლიბიასთან<ref>{{Cite web |url=http://www.zawya.com/story.cfm/sidZAWYA20101028044403 |title='Jordan and Turkey strengthening historical bonds' - Jordan - Zawya |access-date=28 October 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110617072653/http://www.zawya.com/story.cfm/sidZAWYA20101028044403 |archive-date=17 June 2011 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110617072653/http://www.zawya.com/story.cfm/sidZAWYA20101028044403 |archivedate=17 ივნისი 2011 }}</ref> და სირიასთან. თავისუფალი სავაჭრო შეთანხმების დადება იგეგმება ერაყთან, [[პალესტინის ეროვნული ადმინისტრაცია|პალესტინის ეროვნულ ადმინისტრაციასთან]], [[სპარსეთის ყურის არაბული ქვეყნების თანამშრომლობის საბჭო]]სთან, [[ლიბანი|ლიბანთან]] და [[პაკისტანი|პაკისტანთან]]. იორდანია დიდი არაბული თავისუფალი სავაჭრო შეთანხმების, ევრო-ხმელთაშუაზღვიური თავისუფალი სავაჭრო ზონისა და აგადირის შეთანხმების წევრია.<ref>{{cite web|url=http://www.jordantimes.com/?news%3D31315 |title=Jordan obtains 'advanced status' with EU &#124; Jordan Times |access-date=2010-12-22 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110220083621/http://www.jordantimes.com/?news=31315 |archive-date=20 February 2011 }}</ref>

==ვალუტა==
იორდანიის ცენტრალურმა ბანკმა საქმიანობა [[1964]] წელს დაიწყო და იგი იორდანიის ოფიციალური ვალუტის, [[იორდანიული დინარი]]ს ერთადერთი ემისორია, რომელიც [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლართანაა]] მიბმული. ქვემოთ მოცემულ ცხრილში [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]]ს მიერ განსაზღვრული იორდანიის მთლიანი შიდა პროდუქტია მოცემული საბაზრო ფასების შესაბამისად ეროვნულ ვალუტაში.<ref>{{Cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2006/01/data/dbginim.cfm |title=Select Country or Country Groups |access-date=26 May 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150527043543/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2006/01/data/dbginim.cfm |archive-date=27 May 2015 |url-status=live }}</ref> მსყიდველობითი უნარის პარიტეტის შესაბამისად, იორდანიული დინარის ამერიკულ დოლართან მიმართება 0.359-ის ტოლია.

{| class="wikitable"
|-
! წელი || მშპ<br> (მლნ იორდ. დინარი) || $აშშ გაცვლა || ინფლაციის ინდექსი <br >(2000=100)
|-
| 1980 || 1,165 || 0.29 (იორდანიული დინარი) || 35
|-
| 1985 || 1,971 || 0.39 (იორდანიული დინარი) || 45
|-
| 1990 || 2,761 || 0.66 (იორდანიული დინარი) || 70
|-
| 1995 || 4,715 || 0.70 (იორდანიული დინარი) || 87
|-
| 2005 || 9,118 || 0.70 (იორდანიული დინარი) || 112
|}

==ეკონომიკური მიმოხილვა==
[[File:View into a different reality.jpg|thumb|left|200px|გადამამუშვებელი წარმოება ამანის მახლობლად]]
[[მსოფლიო ბანკი]]ს კლასიფიკაციით იორდანია „ზედა საშუალო შემოსავლების სახელმწიფოს“ მიეკუთვნება. Heritage Foundation-ის ეკონომიკური თავისუფლების ინდექსის მიხედვით იორდანია მესამე ყველაზე თავისუფალი ეკონომიკის მქონე სახელმწიფოა ახლო აღმოსავლეთისა და ჩრდილოეთ აფრიკის რეგიონში, ჩამორჩება რა [[ბაჰრეინის ეკონომიკა|ბაჰრეინსა]] და [[კატარის ეკონომიკა|კატარს]], ხოლო მსოფლიოს მასშტაბით 32-ე ადგილს იკავებს.<ref name="heritage.org">{{cite web |url=http://www.heritage.org/index/ranking |title=Country Rankings: World & Global Economy Rankings on Economic Freedom |publisher=Heritage.org |date=31 October 2012 |access-date=18 December 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170916153902/http://www.heritage.org/index/ranking |archive-date=16 September 2017 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170916153902/http://www.heritage.org/index/ranking |archivedate=16 სექტემბერი 2017 }}</ref> 

იორდანიის ოფიციალური ვალუტა იორდანიული დინარია, რომელიც 100 ქირშს (ასევე ცნობილია როგორც პიასტრი) ან 1000 ფილსს მოიცავს. პრაქტიკაში 1 დინარი 1.41044 ამერიკულ დონარს უტოლდება.<ref>{{cite web|title=Exchange Rate Fluctuations|url=http://www.pmu.gov.jo/FinanceExcahngeratefulc.htm|publisher=Programme Management Unit|archive-url=https://web.archive.org/web/20040719135641/http://www.pmu.gov.jo/FinanceExcahngeratefulc.htm|archive-date=19 July 2004|accessdate=2 ნოემბერი 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040719135641/http://www.pmu.gov.jo/FinanceExcahngeratefulc.htm|archivedate=19 ივლისი 2004}}</ref><ref>{{cite web |url=http://users.erols.com/kurrency/asia.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20090224194704/http://users.erols.com/kurrency/asia.htm |archive-date=24 February 2009 |title=Tables of modern monetary history: Asia |date=24 February 2009 |access-date=7 January 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070219231722/http://users.erols.com/kurrency/asia.htm |archivedate=19 თებერვალი 2007 }}</ref> ცენტრალური ბანკი ამერიკულ დოლარს 0.708 დინარად ყიდულობს, ხოლო ამერიკულ დოლარს 0.7125 დინარად ყიდის.<ref>[http://www.jftp.gov.jo/Docs/JOR2R3-Domestic%20support.pdf Report of the Working Party on the Accession of the Hashemite Kingdom of Jordan to the World Trade Organization] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080625223658/http://www.jftp.gov.jo/Docs/JOR2R3-Domestic%20support.pdf |date=25 June 2008 }}</ref>

იორდანიის ბაზარი ერთ-ერთ ყველაზე მოწინავე არაბულ ბაზრად მიიჩნევა [[სპარსეთის ყურე|სპარსეთის ყურის]] ქვეყნებს მიღმა.<ref>{{cite web |url=http://al-shorfa.com/cocoon/meii/xhtml/en_GB/features/meii/features/main/2011/05/19/feature-03 |title=Jordan's accession to GCC garners mixed reactions in Qatar |publisher=Al-Shorfa |access-date=26 July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303222531/http://al-shorfa.com/cocoon/meii/xhtml/en_GB/features/meii/features/main/2011/05/19/feature-03 |archive-date=3 March 2016 |url-status=dead }}</ref> გლობალური საცალო განვითარების ინდექსის 2012 წლის მონაცემებით იორდანია მე-18 ადგილზეა. აღნიშნულ ინდექსში მსოფლიოში 30 საუკეთესო საცალო ბაზარია მოცემული.<ref>{{cite web |url=http://www.atkearney.com/documents/10192/4799f4e6-b20b-4605-9aa8-3ef451098f8a |title=Global Retail Expansion: Keeps on Moving |publisher=A.T. Kearney |access-date=7 January 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103063630/http://www.atkearney.com/documents/10192/4799f4e6-b20b-4605-9aa8-3ef451098f8a |archive-date=3 November 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121103063630/http://www.atkearney.com/documents/10192/4799f4e6-b20b-4605-9aa8-3ef451098f8a |archivedate=3 ნოემბერი 2012 }}</ref> 2010 წლისთვის იორდანია საცხოვრებლად ყველაზე ძვირ ქვეყნებს შორის მე-19 ადგილას დასახელდა მსოფლიოს მასშტაბით.<ref>{{cite web |url=http://www.pandaravadai.com/docs/Misc/MostOfTheMost.PDF |title=Most Expensive Countries to Live in |access-date=22 December 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110501080056/http://www.pandaravadai.com/docs/Misc/MostOfTheMost.PDF |archive-date=1 May 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501080056/http://www.pandaravadai.com/docs/Misc/MostOfTheMost.PDF |archivedate=1 მაისი 2011 }}</ref>

==სტატისტიკა==
[[File:2006Jordanian exports.PNG|thumb|right|200px|იორდანიის ექსპორტის რუკა]]
[[მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმი]]ს გლობალური კონკურენტუნარიანობის 2018 წლის ანგარიშის მიხედვით, [[იორდანია]] მსოფლიოს 140 სახელმწიფოს შორის 73-ე ადგილი ეკავა, ხოლო [[2019]] წლის ანგარიშის მიხედვით მსოფლიოს 141 სახელმწიფოს შორის 70-ე ადგილი უკავია. მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის 2019 წლის მონაცემებით, ქვეყნის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] ერთ სულ მოსახლეზე 4 278.3 ამერიკულ დოლარს შეადგენს. ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტი მსოფლიოს მშპ-ის 0.07%-ია. ათწლიანი საშუალო წლიური მშპ-ის ზრდს მაჩვენებელი 2.2%-ს უდრის. [[უმუშევრობა|უმუშევრობის დონე]] 15%-ია, გლობალური გენდერული სხვაობის ინდექსი - 0.6, ხოლო განახლებადი ენერგიის მოხმარების წილი 3.2%-ია. იორდანიაში [[ჯინის კოეფიციენტი]] 33.7-ის ტოლია. 
 
ინსტიტუტების მაჩვენებლებით იორდანია 46-ე ადგილზეა: უსაფრთხოების დონით ქვეყანას 31-ე ადგილი უკავია, სოციალური კაპიტალის დონით ―79-ე, ჩეკებისა და ბალანსების დონით ― 33-ე, საჯარო სექტორის საქმიანობით ― 64-ე, გამჭვირვალობით ― 52-ე, საკუთრების უფლებებით ― 33-ე, კორპორატიული მმართველობით ― 92-ე, მთავრობის სამომავლო ორიენტაციით ― 44-ე.
 
ინფრასტრუქტურის მაჩვენებლებით იორდანია მსოფლიოს 141 სახელმწიფოს შორის 74-ე ადგილი უკავია: სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მიხედვით ― მე-80, ხოლო კომუნალური ინსფრასტრუქტურით ― 62-ე. საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების ათვისების მიხედვით იორდანია 82-ე ადგილზეა. ქვეყანა [[მაკროეკონომიკა|მაკროეკონომიკურად]] არასტაბილურია, 111-ე ადგილზეა: [[ინფლაცია|ინფლაციის დონე]] 3.9%-ია, ხოლო ვალების დინამიკის ინდექსი 39.7-ს უტოლდება.
 
სასაქონლო ბაზრის მიხედვით იორდანია 61-ე ადგილზეა: შიდა კონკურენციით მე-40 ადგილს იკავებს, ხოლო ვაჭრობის ღიაობით ― 98-ს; შრომის ბაზრის მიხედვით ― 84-ე ადგილზე: მოქნილობის ინდექსით 26-ე ადგილს იკავებს, ხოლო მერიტოკრატიისა და ინიციატივების მხარდაჭერით ― 116-ს.
 
იორდანიაში კარგადაა განვითარებული საფინანსო სისტემა (33-ე ადგილი): იგი როგორც სიღრმით, ისე სტაბილურობით 39-ე ადგილს იკავებს. ბაზრის ზომით ქვეყანა მე-80 ადგილს იკავებს. იორდანიაში არც თუ ისე კარგადაა განვითარებული ბიზნესის დინამიკის მაჩვენებლები (88-ე ადგილი): ადმინისტრაციული მოთხოვნილებებით 112-ე ადგილს იკავებს, ხოლო სამეწარმეო კულტურით ― 46-ს.<ref>Schwab, K. (ed.) (2019). ''[https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf The Global Competitiveness Report 2019]''. World Economic Forum. Retrieved August 1, 2022. pp. 110-113.</ref>

==იხილეთ აგრეთვე==
*[[იორდანიის ტურიზმი]]

==ბიბლიოგრაფია==
{{refbegin}}
*Brand, Laurie. ''Jordan’s Inter-Arab Relations: The Political Economy of Alliance Making''. New York: Columbia University Press, 1994.
*''Country Profile: Jordan 1995-96''. London: The Economist Intelligence Unit, 1995.
*[http://www.imf.org/external/country/JOR/index.htm International Monetary Fund Jordan Page]
*Jeffreys, Andrew ed. ''Emerging Jordan 2003''. London: The Oxford Business Group, 2002.
*Maciejewski, Edouard and Ahsan Mansur eds. ''Jordan: Strategy for Adjustment and Growth''. Washington, D.C.: International Monetary Fund, 1996.
*Piro, Timothy. ''The Political Economy of Market Reform in Jordan''. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, 1998.
*Prados, Alfred and Jeremy Sharp. Congressional Research Service. Report for Congress. ''Jordan: U.S. Relations and Bilateral Issues''. Washington, D.C.: Library of Congress, 2006.
*Robins, Philip. ''Jordan to 1990: Coping with Change''. London: The Economist Intelligence Unit, 1986.
{{refend}}

==რესურსები ინტერნეტში==
*[http://lebanese-economy-forum.com/world-facts/show/jo-economy/ Economy of Jordan] extracted from the CIA Factbook & Worldbank data
*[http://www.intaj.net ICT Association of Jordan - int@j]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
 
{{აზია თემატურად|ეკონომიკა|აზიის ეკონომიკა}}
{{მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია}}
 
[[კატეგორია:იორდანიის ეკონომიკა]]