დივი
| დივი/ დევი (դև) | |
|---|---|
 | |
| სხვა კულტურებში: | დაევა - ზოროასტრიზმულ სამყაროში |
| წარმოშობის ქვეყანა: | სომხეთი; თურქეთი; ირანი; კავკასიის ალბანეთი |
| მსგავსი არსებები: | ოგრი |
დივი (ასევე დევი) — ირანულ, სომხურ, თურქულ და ალბანურ მითოლოგიაში ამაზრზენი არსებებია, რომლებიც შედარებულია ბოროტმოქმედებთან და ოგრებთან. ისინი შედგება ადამიანის მსგავსი სხეულისგან, მაგრამ ძალიან დიდი ზომისები არიან. მათ აქვთ ორი რქა, ადამიანის სახისები არიან და ძლიერი და სასტიკი ქვის გულით არიან დახასიათებულები. მიუხედავად მათი ფიზიკური ფორმისა და ჟინისა მათ ხშირად მოიხსენებენ როგორც გიჟებს. მათი ბუნებრივი მოწინააღმდეგეები არიან პერი, ზღაპრული სული ირანული ტრადიციიდან. ზოგი მათგანი იყენებს პრიმიტიული ტიპის იარაღს, როგორიცაა ქვები, ზოგი კი ჯარისკაცებით და იარაღით მებრძოლებად გვევლინება. ფიზიკური ძალის გარდა, ზოგი მათგანი ჯადოქრობის ოსტატია, რის გამოც მტრებს ჯადოქრობით სძლევს.
წარმოშობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]დივი, სავარაუდოდ, წარმოიშვა ავესტან დაევასგან, ბოროტი სულებისგან, რომელიც ბოროტების პრინციპით შეიქმნა ზორასტრიანობაში, აჰრიმანში. ისლამურ პერიოდში დაევას იდეა შეიცვალა დევის ცნებად; ფიზიკური ფორმის ამაზრზენი არსებები, გრძელი კბილებითა და ბრჭყალებით, ხშირად მოიხსენება, როგორც ოგრები. ყურანის პირველმა მთარგმნელმა სპარსულ ენაზე, როგორც ჩანს, ყურანში მოცემული ბოროტო ჯინი თარგმნა როგორც დევი, რამაც ახალი სახის არსების წარმოქმნას შეუწყო ხელი. მოგვიანებით ისინი ადაპტირებულ იქნა მრავალი კულტურის მიერ, მათ შორის ოსმალეთის იმპერიაშიც.
ისლამი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ტაბარის თანახმად, მავნე დევები წინადამური არსებების გრძელი ჯაჭვის ნაწილია, რომლებიც წინ უსწრებენ კეთილგანწყობილ პერის, რომელსაც ისინი მუდმივად ბრძოლაში ჰყავს. ამასთან, ყველა ფილოსოფოსი არ ეთანხმება მას. ისლამური ფილოსოფოსი ალ-რაზი მიიჩნევს, რომ დევები არიან ბოროტი მკვდრების სულები, რომლებიც მათი სიკვდილის შემდეგ გადაიქცნენ დივებად.
ფოლკლორი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სპარსულ ფოლკლორში დევები უნდა გამოიყურებოდეს ბეწვით დაფარული მამაკაცივით, რომლებსაც აქვთ ცხოველების ჩლიქები. ზოგიერთს გველის ან გველეშაპის ფორმა აქვს მრავალი თავით.[1] მათ შეუძლიათ თითქმის ყველა სხვა ფორმაც მიიღონ. მათ ეშინიათ ღამის განმავლობაში სიფხიზლის,[2] რაზეც ნათქვამია, რომ სიბნელე ზრდის მათ ძალას. მათ ხშირად მოიხსენიებენ, როგორც მაღალ არსებებს, რომლებიც კუნძულებზე ან უდაბნოში ცხოვრობენ და ხალხის ქანდაკებად გადაქცევა შეუძლიათ მათი შეხებით.[3]
სომხურ მითოლოგიაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სომხურ მითოლოგიაში და სომხურ მრავალ ხალხურ თქმულებაში დევ (როგორც სომხ. Դև) გვხვდება როგორც განსაკუთრებით მავნე როლის[4] მქონე და მას აქვს ნახევრად ღვთიური წარმოშობა. დევი ძალიან დიდი არსებაა, რომელსაც მხრებზე უზარმაზარი თავი აქვს და თიხის თასებივით დიდი თვალები აქვს. ზოგიერთ მათგანს შეიძლება მხოლოდ ერთი თვალი ჰქონდეს. ჩვეულებრივ, არსებობს შავი და თეთრი დევები. ორივე, შავიც და თეთრიც შესაძლებელია, რომ ბოროტი იყოს.
თეთრი დევი წარმოდგენილია ჰოვანეს თუმანიანის ზღაპარში ,,იედემაკან ცაღლიკე" (სომხ. Եդեմական Ծաղիկը), თარგმნილია როგორც ,,სამოთხის ყვავილი". ზღაპარში, დევი არის ყვავილის მცველი.
ჯუშკაპარიკი, ვუშკაპარიკი ან ას-პაირიკა კიდევ ერთი გამოგონილი არსებაა, რომლის სახელიც მიუთითებს, რომ ის ნახევრად დემონი და ნახევრად ღვთიური არსებაა. [5]
სპარსულ მითოლოგიაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სპარსეთის ისლამური ლეგენდების თანახმად, დევებს ადამიანების შექმნამდე 70 000 წლით ადრე დაევალათ დედამიწის მმართველობა, სანამ მათ არ შეცვლიდნენ პერი და ჯინები, რომლებსაც იან იბნ ჯანი მართავდა. ამასთან, როდესაც ჯან იბნ ჯანმა შეურაცხყოფა მიაყენა ზეცას, ანგელოზთა ლაშქარი იბლისის მეთაურობით დაეშვა დედამიწაზე, რომელსაც ღმერთმა მათი დამხობა უბრძანა. იბლისმა ეს მოახერხა რამდენიმე დევის დახმარებით. როდესაც ღმერთმა შექმნა პირველი ადამიანი, იბლისმა და მისმა ურჩმა ანგელოზებმა უარი თქვეს პატივისცემაზე და შეუერთდნენ ჯინებსა და დევებს. მისი უშუალო მიმდევრები გაგზავნეს ქვესკნელის ჯოჯოხეთურ რეგიონებში, დანარჩენებს კი დედამიწაზე ხეტიალის საშუალება მიეცათ, როგორც გასაჭირისა და ტანჯვის მუდმივი წყარო.[6]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Reza Yousefvand Demonology & worship of Dives in Iranian local legend Assistant Professor, Payam Noor University, Department of history, Tehran. Iran Life Science Journal 2019
- ↑ "DĪV". Encyclopædia Iranica. Volume VII, Fasc. 4. 28 November 2011 [15 December 1995]. pp. 428–431. Retrieved 25 February 2020.
- ↑ Pedram Khosronejad THE PEOPLE OF THE AIR HEALING AND SPIRIT POSSESSION IN SOUTH OF IRAN In: Shamanism and Healing Rituals in Contemporary Islam and Sufism, T.Zarcone (ed.) 2011, I.B.Tauris
- ↑ Marshall, Bonnie C. (trans.) (2007). Tashjian, Virginia A. (ed.). The Flower of Paradise and Other Armenian Tales. Westport, Conn.: Libraries Unlimited. p. 27. ISBN 9781591583677. OCLC 231684930. Retrieved 25 February 2020.
- ↑ Ananikian, Mardiros Harootioon (2010). Armenian Mythology: Stories of Armenian Gods and Goddesses, Heroes and Heroines, Hells & Heavens, Folklore & Fairy Tales. Los Angeles: IndoEuropeanPublishing.com. ISBN 9781604441727. OCLC 645483426.
- ↑ Smedley, Edward; William Cooke Taylor; Henry Thompson; Elihu Rich (1855).The Occult Sciences: Sketches of the Traditions and Superstitions of Past Times, and the Marvels of the Present Day. London; Glasgow: Richard Griffin & Co. p. 50. OCLC 520330. Retrieved 25 February 2020.