იხილეთ წყარო გვერდისთვის არამ ხაჩატურიანი

{{ინფოდაფა  პიროვნება
|სახელი            =არამ ხაჩატურიანი  
|პორტრეტი        =Aram Khachaturian 1971.jpg
|ზომა           = 
|წარწერა          = 
|დაბსახელი = არამ ხაჩატურიანი
|მოღვაწეობა = 
|დაბ თარიღი  = [[24 მაისი]], [[1903]]
|დაბ ადგილი = [[ტფილისი]], [[ტფილისის გუბერნია]], [[რუსეთის იმპერია]]
|მოქალაქეობა       = 
|ქვეშევრდომობა       = 
| განათლება   = 
| გარდ თარიღი     = [[1 მაისი]], [[1978]] 
| გარდ ადგილი   = [[მოსკოვი]], [[რსფსრ]], [[სსრკ]]
|რელიგია = 
| დაკრ ადგილი=[[კომიტასის პანთეონი]], [[ერევანი]], [[სომხეთი]]
|მამა              = 
|დედა             = 
|მეუღლე           = 
|შვილები =       
|ჯილდოები = 
|საიტი           = 
|სხვადასხვა           = 
|ეროვნება=[[სომეხი]]
}}
'''არამ ხაჩატურიანი''' ({{lang-hy|Արամ Խաչատրյան}}; დ. [[6 ივნისი]], [[1903]], [[ტფილისი]], [[რუსეთის იმპერია]] ―  გ. [[1 მაისი]], [[1978]], [[მოსკოვი]], [[სსრკ]]) — [[სომხები|სომეხი]] კლასიკური მუსიკის კომპოზოტორი, დირიჟორი, პედაგოგი. [[სსრკ სახალხო არტისტი]] ([[1954]]). [[სერგეი პროკოფიევი|სერგეი პროკოფიევთან]] და [[დიმიტრი შოსტაკოვიჩი|დიმიტრი შოსტაკოვიჩთან]] ერთად საბჭოთა მუსიკის ერთ-ერთ „ტიტანად“ მიიჩნევა<ref>{{cite news|title = Terpsichorean Titan| first = Ann | last =Haskins|url = http://www.laweekly.com/2008-08-14/stage/terpsichorean-titan/| newspaper = [[LA Weekly]]| date=14 აგვისტო, 2008| accessdate=}}</ref>.

== ბიოგრაფია ==
დაიბადა [[თბილისი|ტფილისში]] (ამჟ. თბილისი), იმ დროს [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ნაწილში, ხელმოკლე სომეხთა ოჯახში (მის ნამუშევრებში ძლიერია სომხური ფოლკლორის გავლენა).

ახალგაზრდობაში აღტაცემაში მოჰყავდა მუსიკას რომელიც მის ირგვლივ ესმოდა, თუმცა თავდაპირველად მას მუსიკა ან მისი კითხვა არ შეუსწავლია. 1921 წელს ის მოსკოვში მოგზაურობს მარტოდმარტო მუსიკის შესწავლის დასაწყებად, მიუხედავად იმისა, რომ პირველად მუსიკალური განათლება არ გააჩნდა და ერთი სიტყვა რუსული არ ესმოდა. თუმცა ისეთი მუსიკალური ტალანტი გამოამჟღავნა, რომ გნესინების სახელობის მუსიკალურ ტექნიკუმში ჩაირიცხა, სადაც ჩელოს სწავლობდა მიხაილ გნესინის ზედამხედველობის ქვეშ და 1925 წელს კომპოზიციის კლასში რიცხავენ. 1929 წელს ის მოსკოვის კონსერვატორიაში გადადის, სადაც ნიკოლაი მიასკოვსკისთან სწავლობს. 1930-იანებში ის ნინა მაკაროვას ირთავს ცოლად, მიასკოვსკის კლასის თანაკურსელს. 1951 წელს ის გნესინის სახელმწიფო მუსიკალური და პედაგოგიური ინსტიტუტისა და მოსკოვის კონსერვატორიის პროფესორი ხდება. მას ასევე სხვადასხვა მნიშვნელოვანი პოსტი უჭირავს კომპოზიტორთა კავშირში. ამ უკანასკნელმა მოგვიანებით მისი რამდენიმე ნაშრომი სასტიკად გაკიცხა ე.წ. „ფორმალიზმისთვის“ პროკოფიევისა და შოსტაკოვიჩის მსგავსად. მიუხედავად ამისა, ეს სამი კომპოზიტორი საბჭოთა მუსიკის ე.წ. „ტიტანები“ გახდნენ, მსოფლიო-კლასის რეპუტაციითა და საუკუნის კომპოზიტორთა ტიტულის დამკვიდრებით.

== ორდენები და ტიტულები ==
;საბჭოთა კავშირი{{sfn|Geodakyan|1979|pp=18-19}}<ref name="Titles, prizes, awards"/>
*[[File:HeroOfSocialistLabour.jpg|20x20px]] [[სოციალისტური შრომის გმირი]] (1973)
*[[File:Order of Lenin ribbon bar.png|30x30px]] [[ლენინის ორდენი]] (1939, 1963, 1973)
*[[File:People Artist of the USSR1.jpg|20x20px]] [[სსრკ სახალხო არტისტი]] (1954), 
*[[რსფსრ]] სახალხო არტისტი (1947), 
*[[სომხეთის სსრ]] სახალხო არტისტი (1955), 
*[[საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი]] (1963), 
*[[აზერბაიჯანის სსრ]] სახალხო არტისტი (1973)
*სომხეთის სსრ დამსახურებული არტისტი (1938), 
*რსფსრ დამსახურებული არტისტი (1944), 
*[[უზბეკეთის სსრ]] დამსახურებული არტისტი (1967)
*[[File:Orderredbannerlabor rib.png|30x30px]] [[შრომის წითელი დროშის ორდენი]] (1945, 1966)
*[[File:Order october revolution rib.png|30x30px]] [[ოქტომბრის რევოლუციის ორდენი]] (1971)
*[[ლენინური პრემია]] (1959) ბალეტისთვის „სპარტაკი“
*[[სსრკ-ის სახელმწიფო პრემია]] (1941 ვიოლინოს კონცეტრისთვის, 1943 ბალეტისთვის „გაიანე“, 1946 მეორე სიმფონიისთვის, 1950 ფილმისთვის „[[სტალინგრადის ბრძოლა (ფილმი)|სტალინგრადის ბრძოლა]]“, 1971 კონცერტ-რაპსოდიის ტრიადისთვის: ვიოლენოსა და ორკესტრისთვის; ჩელოსა და ორკესტრისთვის; პიანინოსა და ორკესტრისთვის)

;სხვა ქვეყნები<ref name="Titles, prizes, awards">{{cite web|title=Titles, prizes, awards|url=http://www.khachaturian.am/eng/awards.htm|publisher=Virtual Museum of Aram Khachaturian|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140313165017/http://www.khachaturian.am/eng/awards.htm|archivedate=23 February 2014}}</ref> 
*არაბთა გაერთიანებული რესპუბლიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების ორდენი (1961, „შესანიშნავი მუსიკალური მიღწევებისთვის“)
*პაპ იოანე XXIII–ს მედალი (1963)
*ირანის შაჰის მედალი (1965)
*პოლონეთის სახალხო რესპუბლიკის დამსახურებული არტისტი (1972, „პოლონეთის კულტურაში შეტანილი წვლილისთვის“)
*[[File:Ordre des Arts et des Lettres Commandeur ribbon.svg|30x30px]] [[ხელოვნებისა და ლიტერატურის ორდენი]] (საფრანგეთი) და ''Commandeur''–ის ტიტული (1974)

;აკადემიური ტიტულები
*მუსიკის პროფესორი — 1950
*წმინდა ცეცილის ეროვნული აკადემიის საპატიო წევრი, რომი, იტალია — 1960
*ბერლინის ხელოვნების აკადემიის წევრ-აკადემიკოსი — 1961
*მექსიკის ეროვნული კონსერვატორიის საპატიო წევრი — 1960
*სომხეთის ეროვნული აკადემიის [[აკადემიკოსი]] — 1963
*საბჭოთა კავშირის აკადემიის დოქტორი — 1965{{sfn|Geodakyan|1979|p=18}}

== ლიტერატურა ==
{{ქსე|11|445|ტორაძე გ.}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commonscat-inline|Aram Khachaturian}}
* [http://www.radiotavisupleba.ge/media/photogallery/25007664.html არამ ხაჩატურიანი - საბჭოთა მუსიკის "ტიტანი", ფოტოგალერეა]. „[[რადიო თავისუფლება]]“.

== სქოლიო ==
{{სქოლიოს სია}}

{{DEFAULTSORT:ხაჩატურიანი, არამ}}
[[კატეგორია:დაბადებული  6 ივნისი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1903]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1 მაისი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1978]]
[[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]]
[[კატეგორია:სომეხი კომპოზიტორები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის კომპოზიტორები]]
[[კატეგორია:სომეხი დირიჟორები]]
[[კატეგორია:სომეხი პედაგოგები]]
[[კატეგორია:სსრკ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:რსფსრ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:რსფსრ-ის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწეები]]
[[კატეგორია:სომხეთის სსრ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:სომხეთის სსრ-ის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწეები]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანის სსრ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის სახალხო არტისტები]]
[[კატეგორია:უზბეკეთის სსრ-ის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწეები]]
[[კატეგორია:სსრკ-ის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:ლენინის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:სტალინური პრემიის ლაურეატები]]
[[კატეგორია:შრომის წითელი დროშის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:სოციალისტური შრომის გმირები]]
[[კატეგორია:ვლადიმერ ლენინის დაბადების 100 წლისთავის აღსანიშნავი მედლით დაჯილდოებულები]]
[[კატეგორია:მოსკოვის დაცვისათვის მედლით დაჯილდოებულები]]
[[კატეგორია:კავკასიის დაცვისათვის მედლით დაჯილდოებულები]]
[[კატეგორია:1941–1945 წლების დიდ სამამულო ომში გამარჯვების 30 წლის მედლით დაჯილდოებულები]]
[[კატეგორია:1941-1945 წლების დიდ სამამულო ომში მამაცური შრომისათვის მედლით დაჯილდოებულები]]
[[კატეგორია:ხელოვნებისა და ლიტერატურის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:სსრკ-ის V მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:სომხეთის სსრ-ის II მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის წევრები]]
[[კატეგორია:კომიტასის პანთეონში დაკრძალულები]]
[[კატეგორია:სომხეთის სსრ-ის II მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]