მონტმირაილის ბრძოლა

მონტმირაილის ბრძოლა
	ექვსი დღის კამპანია ნაწილი
	; მონტმირაილის ბრძოლა მხატვარი:ჰორასი ვერნე
თარიღი	1814 წლის 11 თებერვალი
მდებარეობა	ქ. მონტმირალი, საფრანგეთი; 48°53′45″N 3°28′51″E / 48.8958° ჩ. გ. 3.4807° ა. გ.
შედეგი	საფრანგეთის პირველი იმპერიის გამარჯვება
მხარეები
საფრანგეთი	პრუსია
	რუსეთის იმპერია
მეთაურები
ნაპოლეონ ბონაპარტი	ლუდვიგ ფონ იორკი ფაბიან ოსტენ-საკენი;
ძალები
20 000-25 000	27 000-39 000
დანაკარგები
2 000-2 100	3 700-4 000

მონტმირაილის ბრძოლა (1814 წლის 11 თებერვალი)-გაიმართა ფრანგულ ჯარს, რომელსაც ხელმძღვანელობდა იმპერატორი ნაპოლეონი და მოკავშირეთა ორ არმიას შორის, რომელსაც მეთაურობდნენ ფაბიან ვილჰელმ ფონ ოსტენ-საკენი და ლუდვიგ იორკ ფონ ვარტენბურგი. მძიმე ბრძოლაში, რომელიც საღამომდე გაგრძელდა, ფრანგულმა ჯარებმა, საიმპერატორო გვარდიის ჩათვლით, დაამარცხეს ფაბიან საკენის რუსი ჯარისკაცები და აიძულეს ისინი უკან დაეხიათ ჩრდილოეთით. ლუდვიგ იორკის პრუსიის I კორპუსის ნაწილი ცდილობდა ჩარეულიყო ბრძოლაში, მაგრამ ისინიც განდევნეს. ბრძოლა მოხდა მონტმირაილის მახლობლად, საფრანგეთში, ნაპოლეონის ომების ექვსდღიანი კამპანიის დროს. მონტმირაილი (Montmirail) მდებარეობს მეოქსის (Meaux) აღმოსავლეთით 51 კილომეტრში.

მას შემდეგ, რაც ნაპოლეონმა 10 თებერვალს, გაანადგურა ზახარ დიმიტრიევიჩ ოლსუფიევის მცირე იზოლირებული არმია შამპაუბერტის ბრძოლაში, ის აღმოჩნდა გებჰარდ ლებერეხტ ფონ ბლუჩერის ფართოდ გავრცელებული სილეზიის არმიის შუაგულში. ნაპოლეონმა მცირე ძალები აღმოსავლეთში დატოვა, ბლუჩერის საყურებლად, არმიის დიდი ნაწილი კი დასავლეთისკენ მოაბრუნა, რათა გაენადგურებინა ფაბიან საკენის არმია. ნაპოლეონის არმიის სიდიდის შესახებ არმცოდნე საკენმა ცადა გაენადგურებინა მისი დასავლეთის გზა, რომლითაც ის ბლუჩერის არმიას უნდა შეერთებოდა. მას სურდა, რომ ნაპოლეონის არმია რამდენიმე საათის განმავლობაში შეეჩერებინა, მაგრამ ფრანგები მათ ძლიერად უტევდნენ და ამავდროულად ფრანგი ჯარისკაცები ემატებოდნენ და ემატებოდნენ ბრძოლის ველს. იორკის ჯარები დაგვიანებით მივიდნენ მხოლოდ მოსაგერიებლად, მაგრამ პრუსიელებმა საკმარისად შეაჩერეს ფრანგები და დაეხმარნენ რუსულ ჯარს, რომ ჩრდილოეთიდან გასულივნენ. მომდევნო დღეს მოხდა შატო-ტიერის ბრძოლას, როდესაც ნაპოლეონმა დაიწყო ყოვლისმომცველი დევნა.

ბრძოლა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბლუჩერი ფერე-შამპენუაზასთან ახლოს იყო, როცა გაიგო, რომ ოლსუფიევის კორპუსი დაინგრა. მან მაშინვე უბრძანა კლეისტს და კაპცევიჩს ღამის მარშით დაბრუნებულიყვნენ ვერტუსში. პრუსიელმა ფელდმარშალმა უბრძანა იორკს გამართულიყო მონმირეილისკენ, იმავდროულად მას ეჭირა მნიშვნელოვანი ხიდი მდინარე მარნაზე, შატო-ტიერიში, იმ შემთხვევისთვის, თუ უკან დახევა იქნებოდა საჭირო. 10 თებერვალს საკენი დასავლეთით მიიწევდა ტრილპორტისკენ, სადაც ხიდი იყო მარნაზე. ბლუჩერმა მოიხმო საკენი და დაავალა, წასულიყო აღმოსავლეთით მონტმირაილისკენ, რათა იორკთან ერთად გაესუფთავებინა გზა მონტმირაილსა და ვერტუსს შორის. ბლუხერმა უგულებელყო რაიმე ეთქვა საკენისთვის მარნიდან გაქცევის შესახებ.^[1]

ნაპოლეონმა მაკდონალდს უბრძანა ტრილპორტიდან აღმოსავლეთით გადასულიყო. საღამოს 7:00 საათზე იმპერატორმა დაავალა ეტიენ მარი ანტუან ჩემპიონ დე ნანსუტის ცხენოსანთა ორი დივიზიით გაემართა დასავლეთისკენ მონმირელის დასაპყრობად, დილის 3:00 საათზე ეტიენ პიერ სილვესტრ რიკარის მარმონის კორპუსის განყოფილება. ნეის ახალგაზრდა გვარდიის ქვედანაყოფები დილის 6:00 საათზე გადაადგილდებოდნენ, ხოლო მორტიეს ძველი გვარდია პირდაპირ სეზანიდან მონმირეილში გაემართებოდა. ჟან ფრანსუა ლევალის დივიზია გამოეყო ოუდინოდან და უბრძანეს ლა ფერტე-გოშეს გავლით მონმირეილში ლაშქრობა. ნაპოლეონმა განათავსა მარმონი Étoges-ში ჯოზეფ ლაგრანჟის დივიზიასთან და I კავალერიის კორპუსთან ერთად.^[1]თავისი ცენტრალური პოზიციის გამოყენებით, ნაპოლეონი იმედოვნებდა, რომ გაენადგურებინა საკენი და იორკი, სანამ ისინი იზოლირებულნი იყვნენ ბლუჩერისგან. შესაბამისად, მან მაკდონალდს უბრძანა, დაებრუნებინა შატო-ტიერი და მისი სასიცოცხლო ხიდი, ხოლო მარმონი თვალს ადევნებდა ბლუჩერს.^[2]

ნაპოლეონმა მარშალ მაკდონალდს უბრძანა ტრილპორტიდან აღმოსავლეთით გადასულიყო. საღამოს 7:00 საათზე იმპერატორმა ეტიენ მარი ანტუან ჩემპიონ დე ნანსუტს ^[3]დაავალა ცხენოსანთა ორი დივიზიით წასულიყო დასავლეთისკენ, მონტმირაილის დასაპყრობად. ნეის ახალგაზრდა გვარდიის ქვედანაყოფები დილის 6:00 საათზე გადაადგილდებოდნენ, ხოლო მორტიეს ძველი გვარდია პირდაპირ სეზანიდან მონტმირაილში გაემართებოდა. ნაპოლეონმა განათავსა მარმონი ეტოგესი-ში (Étoges) ჯოზეფ ლაგრანჟის დივიზიასთან და I კავალერიის არმიასთან ერთად.^[1]თავისი ცენტრალური პოზიციის გამოყენებით, ნაპოლეონი იმედოვნებდა, რომ გაენადგურებინა საკენი და იორკი, სანამ ისინი იზოლირებულნი იყვნენ ბლუჩერისგან. შესაბამისად, მან მაკდონალდს უბრძანა, დაებრუნებინა შატო-ტიერი და მისი სასიცოცხლო ხიდი, ხოლო მარმონი თვალს ადევნებდა ბლუჩერს.^[2]

რუსმა სარდალმა თავისი არმიის არმია თავისი ძირითადი წონით სამხრეთით განალაგა. საკენმა გადაწყვიტა გაენადგურებინა გზა აღმოსავლეთისკენ მონმირეილის გავლით. ბრძოლის დასაწყისში ნაპოლეონი რიცხოვნობით მნიშვნელოვნად აღემატებოდა და შეეძლო დაცვა მხოლოდ 5000 ძველი გვარდიის ქვეითით და 4500 კავალერიით. გზების ცუდი მდგომარეობისა და ჯარისკაცების დაღლილობის გამო, გაურკვეველი იყო თუ ვინ გამოვიდოდა პირველი ბრძოლის ველზე, ფრანგები თუ იორკის პრუსიელები. ნაპოლეონი დიდ რისკზე მიდიოდა.

შედეგი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პეტრეს^[4] თქმით, ფრანგებმა 2000 მსხვერპლი მიიღეს, როდესაც რუსებს 2000 მოკლული და დაჭრილი, შეიპყრეს 800 ჯარისკაცი. პრუსიელებმა განიცადეს დამატებითი 900 მსხვერპლი.^[5] შენდლერი^[6] ამტკიცებდა, რომ ფრანგებმა დაკარგეს 2000 კაცი, ხოლო მოკავშირეებმა 4000.^[7] ნაფზიგერმა^[8] აღნიშნა, რომ პირველმა პრუსიულმა ბრიგადამ დაკარგა 877 ოფიცერი და კაცი, ხოლო მე-7 ბრიგადის მსხვერპლი უცნობია. მან მოიყვანა სხვადასხვა წყაროები, რომლებმაც მოკავშირეებს ზარალი მიაყენეს, დაწყებული 1,500 რუსი, 877 პრუსიელი, 3000 მოკლული და დაჭრილი პლუს 708 ტყვე, 26 იარაღი და 200 ვაგონი. საფრანგეთის დანაკარგები მუდმივად აღირიცხება 2000 კაცზე და დაიჭრნენ გენერლები ნანსუტი, მიშელი და ბუდენ დე როვილი.^[9]

მაკდონალდმა მეოქსში ვერ შეასრულა თავისი ბრძანებები წინსვლისთვის, რადგან მან გაანადგურა ტრილპორტის ხიდი. მისმა ხელქვეითმა ჰორასი ფრანსუა ბასტიან სებასტიანმა დე ლა პორტამ ვერ შეძლო გადაადგილება, რადგან საკენმა დაარღვია ლა ფერტე-სოუს-ჟუარეს (La Ferté-sous-Jouarre) ხიდი. მაკდონალდმა გაგზავნა თავისი კავალერია ანტუან ლუი დეკრესტ დე სენ-ჟერმენის მეთაურობით, რათა შეუერთდეს ნაპოლეონსკოულომიერსის მეშვეობით.^[5] ნაპოლეონმა კვლავ უბრძანა მაკდონალდს, დაეპყრო შატო-ტიერი, რათა მოკავშირეთა უკანდახევა გადაკეტილიყო. ნაპოლეონს განზრახული ჰქონდა მაქსიმალური ძალებით დადევნებოდა საკენს და იორკს იმ იმედით, რომ მათ მარნის ხაფანგში ჩაეგდო. მას ასევე სჭირდებოდა იმის გათვალისწინება, რომ ბლუხერი აღმოსავლეთით იყო განლაგებული 20 000 კაცით. მიუხედავად იმისა, რომ იმპერატორმა დაიწყო ვიქტორისგან დახმარების მიღება, მან გამოთვალა, რომ არააგრესიული შვარცენბერგი ნელა მოძრაობდა, სანამ ის ბლუჩერის ჯარს შეუერთდებოდა. შატო-ტიერის ბრძოლა 12 თებერვალს გაიმართა.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ჯორჯ ნიფზიგერი/Nafziger, George (2015). იმპერიის დასასრული: ნაპოლეონის 1814 წლის კამპანია ინგ: The End of Empire: Napoleon's 1814 Campaign. Helion & Company, გვ. 151, გვ. 599-603. ISBN 978-1-909982-96-3.
↑ ^2.0 ^2.1 დეივიდ შენდლერი/Chandler, David (1966). ნაპოლეონის კამპანიები ინგ:The Campaigns of Napoleon. New York, N.Y.: Macmillan..
↑ ფრანგი კავალერიის მეთაური
↑ ფრენსის ლორეინ პეტრე (დ. 22 თებერვალი 1852 – გ. 6 მაისი 1925) იყო ბრიტანელი სახელმწიფო მოხელე ინდოეთში და სამხედრო ისტორიკოსი პენსიაზე გასვლის შემდეგ. მან დაწერა ნორფოლკის პოლკის ორტომიანი პოლკის ისტორია, მაგრამ ყველაზე ცნობილია ნაპოლეონის ომების შესახებ ნაშრომებით.
↑ ^5.0 ^5.1 ფრანსის ლორაინ პეტრე/Petre, F. Loraine. ნაპოლეონი ყურეში ინგ:Napoleon at Bay, გვ. 66. ISBN 1-85367-163-0.
↑ დევიდ ჯეფრი შენდლერი (1934 წლის 15 იანვარი – 2004 წლის 10 ოქტომბერი) იყო ბრიტანელი ისტორიკოსი, რომლის შესწავლა ფოკუსირებული იყო ნაპოლეონის ეპოქაზე.
↑ დავიდ შენდლერი/Chandler, David G. (1966). ნაპოლეონის კამპანიები ინგ:The Campaigns of Napoleon, გვ. 963.
↑ ჯორჯ ფ. ნაფზიგერი (დაიბადა 1949 წელს) არის ამერიკელი მწერალი და სამხედრო ისტორიაში წიგნებისა და სტატიების რედაქტორი.
↑ ჯორჯ ნაფზიგერი/Nafziger, George (2015). იმპერიის დასასრული: ნაპოლეონის 1814 წლის კამპანიები ინგ:The End of Empire: Napoleon's 1814 Campaign. Helion & Company, გვ. 152. ISBN 978-1-909982-96-3. Invalid ISBN.

[:0-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ჯორჯ ნიფზიგერი/Nafziger, George (2015). იმპერიის დასასრული: ნაპოლეონის 1814 წლის კამპანია ინგ: The End of Empire: Napoleon's 1814 Campaign. Helion & Company, გვ. 151, გვ. 599-603. ISBN 978-1-909982-96-3.

[:1-2] 2.0 ^2.1 დეივიდ შენდლერი/Chandler, David (1966). ნაპოლეონის კამპანიები ინგ:The Campaigns of Napoleon. New York, N.Y.: Macmillan..

[3] ფრანგი კავალერიის მეთაური

[4] ფრენსის ლორეინ პეტრე (დ. 22 თებერვალი 1852 – გ. 6 მაისი 1925) იყო ბრიტანელი სახელმწიფო მოხელე ინდოეთში და სამხედრო ისტორიკოსი პენსიაზე გასვლის შემდეგ. მან დაწერა ნორფოლკის პოლკის ორტომიანი პოლკის ისტორია, მაგრამ ყველაზე ცნობილია ნაპოლეონის ომების შესახებ ნაშრომებით.

[:2-5] 5.0 ^5.1 ფრანსის ლორაინ პეტრე/Petre, F. Loraine. ნაპოლეონი ყურეში ინგ:Napoleon at Bay, გვ. 66. ISBN 1-85367-163-0.

[6] დევიდ ჯეფრი შენდლერი (1934 წლის 15 იანვარი – 2004 წლის 10 ოქტომბერი) იყო ბრიტანელი ისტორიკოსი, რომლის შესწავლა ფოკუსირებული იყო ნაპოლეონის ეპოქაზე.

[7] დავიდ შენდლერი/Chandler, David G. (1966). ნაპოლეონის კამპანიები ინგ:The Campaigns of Napoleon, გვ. 963.

[8] ჯორჯ ფ. ნაფზიგერი (დაიბადა 1949 წელს) არის ამერიკელი მწერალი და სამხედრო ისტორიაში წიგნებისა და სტატიების რედაქტორი.

[9] ჯორჯ ნაფზიგერი/Nafziger, George (2015). იმპერიის დასასრული: ნაპოლეონის 1814 წლის კამპანიები ინგ:The End of Empire: Napoleon's 1814 Campaign. Helion & Company, გვ. 152. ISBN 978-1-909982-96-3. Invalid ISBN.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]