ექვსი დღის კამპანია
| ექვსი დღის კამპანია | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1814 კამპანია ჩრდილო-აღმოსავლეთ საფრანგეთში ნაწილი | |||||
 ლითოგრაფია მონმირეილის ბრძოლა | |||||
| თარიღი | 10–15 თებერვალი 1814 | ||||
| მდებარეობა | ჩრდილო-აღმოსავლეთი საფრანგეთი | ||||
| შედეგი | ფრანგების გამარჯვება | ||||
| მხარეები | |||||
| |||||
| მეთაურები | |||||
| |||||
| ძალები | |||||
| |||||
| დანაკარგები | |||||
| |||||
 ექვსი დღის კამპანია ვიკისაწყობში | |||||
.svg){kind=small}
ექვსდღიანი კამპანია (1814 წლის 10-15 თებერვალი) — ნაპოლეონ I-ის ძალების გამარჯვებების ბოლო სერია, როდესაც პარიზში დაიხურა მეექვსე კოალიცია.
ექვსდღიანი კამპანია გრძელდებოდა 10 თებერვლიდან 15 თებერვლამდე, ამ დროს ნაპოლეონმა ოთხჯერ დაამარცხა ბლუშერის სილეზიის არმია: შამპაუბერის ბრძოლაში, მონტმირაილის ბრძოლაში, შატო-ტიერის ბრძოლაში და ვოშამპის ბრძოლაში. ნაპოლეონის 30 000-კაციანმა [1] არმიამ მოახერხა 17 750 მსხვერპლის მიყენება[2] ბლუჩერის 50 000–56 000 ჯარისთვის. [1][3]
პრინც შვარცენბერგის მეთაურობით ბოჰემიის არმიის წინსვლამ პარიზისკენ აიძულა ნაპოლეონი, რომ შეეწყვიტა ბლუშერის არმიის დევნა ვოშამპთანთან დამარცხებიდან ხუთი დღის შემდეგ, სილეზიის არმია დაბრუნდა შეტევაზე. [1]
სტრატეგიული სიტუაცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1814 წლის დასაწყისისთვის მეექვსე კოალიციამ დაამარცხა ფრანგები როგორც გერმანიაში (იხ. გერმანიის კამპანია 1813) და ესპანეთში (იხ. ნახევარკუნძულის ომი § ომის დასრულება ესპანეთში) და მზად იყვნენ საფრანგეთში ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან და სამხრეთ-დასავლეთიდან შეჭრისთვის.
ჩრდილო-აღმოსავლეთ ფრონტზე კოალიციის სამი არმია ემზადებოდა საფრანგეთში შესაჭრელად, თუმცა იმ დროისთვის, როდესაც ექვსდღიანი კამპანია დასრულდა, მხოლოდ ორმა არმიამ გადალახა საზღვარი საფრანგეთში:
- ბოჰემიის არმია ან დიდი არმია, 200,000[4]–210,000[5] ავსტრიელი, რუსი, ბავარიელი და ვიურტემბერგის ჯარისკაცით, პრინც შვარცენბერგის მეთაურობით, გაიარა შვეიცარიის ტერიტორია (დაარღვია კანტონების ნეიტრალიტეტი) და 1813 წლის 20 დეკემბერს გადალახა რაინი ბაზელსა და შაფჰაუზენს შორის.[5]
- სილეზიის არმია 50,000–56,000[4] [1] [3] პრუსიელებთან და რუსებთან ერთად, პრინც ბლუჩერის მეთაურობით. 1814 წლის 1 იანვარს გადაკვეთა რაინი რასტადტსა და კობლენცს შორის.[5]
ამავე დროს ველინგტონი პირენეების გავლით შეიჭრა საფრანგეთში. სამხრეთ-დასავლეთ საფრანგეთის დასაცავად მარშალ სულტსა და სიუშეს ტოვებდა, ნაპოლეონი სარდლობდა საფრანგეთის წინააღმდეგობას ჩრდილო-აღმოსავლეთ საფრანგეთში.
ნაპოლეონს სულ დაახლოებით 200 000 ჯარისკაცი ჰყავდა, რომელთაგან 100 000-ზე მეტი ჰყავდა ველინგტონის ჰერცოგს ესპანეთის საზღვარზე (იხ. შეჭრა სამხრეთ-დასავლეთ საფრანგეთში) და კიდევ 20 000-ს ევალებოდქ ალპებიდან დებუჩების ყურება. აქედან გამომდინარე, 80000-ზე ნაკლები დარჩა ხელმისაწვდომი აღმოსავლეთ და ჩრდილო-აღმოსავლეთ საზღვრებზე. მიუხედავად იმისა, რომ რიცხობრივად მცირე იყო, ახლა ის მოქმედებდა მეგობარ ქვეყანაში, თითქმის ყველგან შეეძლო საკვების პოვნა და კომუნიკაციის მარტივად დამყარება.[4]
კამპანია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ნაპოლეონი ძალიან სწრაფი იყო ბლუჩერისთვის: მან გაანადგურა გენერალ-ლეიტენანტი ოლსუფიევის რუსული IX კორპუსი შამპაუბერის ბრძოლაში (10 თებერვალი).[6]რუსების მხრიდან მსხვერპლი 4000 იყო. ასევე მათ ტყვედ აიყვანეს რუსი გენერალი ზახარ დიმიტრიევიჩ ოლსუფიევი.ფრანგების დანაკარგი 200-ს უტოლდებოდა.[2]
ამან საფრანგეთის არმია ბლუშერის ავანგარდსა და მის მთავარ ნაწილს შორის მოათავსა.ნაპოლეონმა ყურადღება გაამახვილა ავანგარდზე, დაამარცხა ოსტენ-საკენი და იორკი მონმირეილში 11 თებერვალს. ნაპოლეონი თავს დაესხა და მეორე დღესვე დაამარცხა შატო-ტიერის ბრძოლაში. იყო 1,250 პრუსიელი და 1,500 რუსი მსხვერპლი.დაიკარგა ცხრა ქვემეხი. ფრანგების მხრიდან მსხვერპლი დაახლოებით 600 ფრანგი იყო.[2]
ამის შემდეგ ნაპოლეონმაგადაერთო სილეზიის არმიის ძირითადი ნაწილზე და 14 თებერვალს დაამარცხა ბლუჩერი ვაშამპის ბრძოლაში, ეტოგესის მახლობლად.ნაპოლეონი ბლლუჩერს დაედევნა ვერტუსისკენ.[4] იქ იყო 7000 პრუსიელი მსხვერპლი, დაიკარგა16 ქვემეხი. ამ ბრძოლას დაახლოებით 600 ფრანგი ემსხვერპლა.[2]
ამ კატასტროფებმა გამოიწვია მთელი სილეზიის არმიის უკან დახევა. ნაპოლეონმა დატოვა რაზმები მარშალებთან მორტიეთან და მარმონთან ერთად მათთან გამკლავებისთვის, თვითონ კი სასწრაფოდ დაბრუნდა ტროიეში.[4]
ანალიზი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
რალფ ეშბი წერდა:ნაპოლეონი დიდი შანსების წინააღმდეგ (2010) [ინგ:Napoleon Against Great Odds ):
|
„ბლუჩერის სილეზიის არმია 10-დან 14 თებერვალს შორის იყო ძალიან უხეშად მოპყრობილი. გაბრწყინებული პრუსიელი ფელდმარშალი დროებით დაისაჯა. ნაპოლეონმა დაამარცხა უფრო დიდი ძალა უფრო მცირე ძალით და განიცადა მხოლოდ მცირე ნაწილი იმ დანაკარგებისა, რაც მან მიაყენა რუსეთ-პრუსიის ძალებს. მოკავშირეთა მასიური უპირატესობის გათვალისწინებითაც კი, მათ პროპორციულად უფრო დიდი ზარალი მიიღეს ვიდრე ფრანგებმა. სილეზიის არმიამ დაკარგა თავისი ძალის დაახლოებით მესამედი, დანარჩენი კი გამათრახებული და დემორალიზებული იყო. მოკავშირეთა გასაჭირს რომ დაემატებინა, საფრანგეთის პარტიზანული ომი იწყებდა ჩამოყალიბებას...“
|
დევიდ ზაბეკიმ დაწერა: გერმანია ომის დროს (2014) (ინგ:Germany at War):
|
|
„მოგვიანებით კომენტატორებმა აღნიშნეს, რომ ამ კამპანიაში ნაპოლეონმა მიაღწია მოულოდნელ და არაჩვეულებრივ შედეგებს, მათ შორის დაახლოებით 20 000 მტრის ჯარის ლიკვიდაციას, რამაც თითქმის გაანახევრა ის ძალები, რომლების წინაშეც შემდეგ დადგა. ნაპოლეონის ჯარების რაოდენობა დიდად აჭარბებდა მტრისას და შესაბამისად, ის იბრძოდა ფრთხილი ტაქტიკური მანევრირებით, ვიდრე ადრე საფრანგეთის გამარჯვებებისთვის დამახასიათებელი უხეში ძალის გამოყენებით.“
|
ომის შემდგომი პერიოდი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ნაპოლეონმა შემდგომი დამარცხება მიაყენა როგორც შვარცენბერგის, ისე ბლუხერის ჯარებს. ამრიგად, ექვსკვირიანი ბრძოლის შემდეგ კოალიციის ჯარებმა თითქმის ვერ მოიპოვეს რაიმე საფუძველი. კოალიციის გენერლები ჯერ კიდევ იმედოვნებდნენ, რომ ნაპოლეონი თავიანთ გაერთიანებულ ძალებთან ბრძოლაში წაიყვანდნენ.20 მარტს Arcis-sur-Aube-ს ბრძოლის შემდეგ, სადაც ავსტრიელები 52 000-ით აჭარბებდნენ მის შემცირებულ არმიას, ნაპოლეონი მიხვდა, რომ ვეღარ გააგრძელებდა კოალიციის ჯარების დეტალურად დამარცხების ამჟამინდელ სტრატეგიით და გადაწყვიტა შეეცვალა ტაქტიკა. მას ორი ვარიანტი ჰქონდა: შეეძლო დაეხია პარიზისკენ და იმედოვნებდა, რომ კოალიციის წევრები გამოყვებოდნენ მას პარიზის ასაღებად. პარიზის აღება მის მეთაურობით ფრანგული არმიით რთული და შრომატევადი იქნებოდა მათთვის; ან შეეძლო რუსების კოპირება და პარიზი თავის მტრებისთვის დაეტოვებინა (როგორც მათ დაუტოვეს მას მოსკოვი ორი წლის წინ). მან გადაწყვიტა აღმოსავლეთით გადასულიყო სენ-დიზიეში, მოეყარა თავი გარნიზონებისთვის, რაც შეეძლო , მთელი ქვეყანა აღემართა დამპყრობლების წინააღმდეგ და შეეტია მათ საკომუნიკაციო ხაზებისთვის.
წერილი, რომელიც შეიცავს მისი სამოქმედო გეგმის მონახაზს, მის მტრებს ჩაუვარდათ ხელში. კოალიციის მეთაურებმა 23 მარტს პუგიში გამართეს საომარი საბჭო და თავდაპირველად გადაწყვიტეს გაჰყოლოდნენ ნაპოლეონს, მაგრამ მეორე დღეს რუსეთის მეფე ალექსანდრე I-მა და პრუსიის მეფე ფრედერიკმა მრჩევლებთან ერთად გადახედეს და გააცნობიერეს მოწინააღმდეგის სისუსტე, გადაწყვიტეს ლაშქრობა პარიზში (მაშინ ღია ქალაქი), ნაპოლეონს კი მისცეს საშუალება, რომ გაენადგურებინა მათი საკომუნიკაციო ხაზები.
კოალიციური ჯარები პირდაპირ დედაქალაქისკენ გაემართნენ. მარმონმა და მორტიემ რა ჯარის შეკრებაც შეძლეს, დაიკავეს პოზიცია მონმარტრის სიმაღლეებზე მათ წინააღმდეგ დასაპირისპირებლად. პარიზის ბრძოლა დასრულდა მას შემდეგ, რაც ფრანგმა მეთაურებმა, რომლებიც შემდგომ წინააღმდეგობას უიმედო ხედავდნენ, 31 მარტს ქალაქი დათმეს, ისევე როგორც ნაპოლეონი, გვარდიის დარჩენილი ნაწილით და რამდენიმე სხვა რაზმით, ჩქარობდა ავსტრიელების უკანა მხარეს, ფონტენბლოსკენ რომ შეერთებოდა ბრძოლას.
ნაპოლეონი იძულებული გახდა გამოეცხადებინა თავისი უპირობო გადადგომა და ხელი მოეწერა ფონტენბლოს ხელშეკრულებას. ნაპოლეონი კუნძულ ელბაზე გადაასახლეს და ლუი XVIII გამეფდა. პარიზის ხელშეკრულებამ, რომელსაც ხელი მოაწერეს საფრანგეთის მონარქიის და კოალიციური ძალების წარმომადგენლებმა, ოფიციალურად დაასრულა მეექვსე კოალიციის ომი 1814 წლის 30 მაისს.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 დავიდ შენდლერი (1966). ნაპოლეონის კამპანიები ინგ:The Campaigns of Napoleon.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 დავიდ შანდლერი (1999). ნაპოლეონის ომების ლექსიკონი Eng:Dictionary of the Napoleonic wars, გვ. გვ. 87, 90, 286–87, 459.
- ↑ 3.0 3.1 ფრენსის ლორეინ პეტრე. ნაპოლეონი ყურეში ინგ:Napoleon at Bay, გვ. 70-71. ISBN 1-85367-163-0.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 მაუდე, ფრედერიკ ნატუში. "Napoleonic Campaigns" ნაპოლეონის კამპანიები, გვ. 232.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 უილიამ ჰოდგსონი (1841). [https://books.google.com/books?id=SOlBAAAAcAAJ ნაპოლეონ ბონაპარტის, ოდესღაც საფრანგეთის იმპერატორის ცხოვრება, რომელიც გარდაიცვალა გადასახლებაში, წმინდა ელენეს კუნძულზე, ექვსწლიანი ტყვეობის შემდეგ. ინგ:The life of Napoleon Bonaparte, once Emperor of the French, who died in exile, at St. Helena, after a captivity of six years' duration], გვ. 504.
- ↑ რონალდ პაული (2012). ნაპოლეონის საიმპერატორო გვარდიის სკაუტები ინგ:Napoleon's Scouts of the Imperial Guard, გვ. 21-22. ISBN 9781780964157.