ლეხფელდის პირველი ბრძოლა (910)
| ლეხფელდის ბრძოლა | |||
|---|---|---|---|
| უნგრეთის ევროპაში შემოსევების ნაწილი | |||
 ლეხფელდის ბრძოლა | |||
| თარიღი | 910 წელი 12 ივნისი | ||
| მდებარეობა | აუგსბურგი | ||
| შედეგი | უნგრელთა გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
 ლეხფელდის პირველი ბრძოლა ვიკისაწყობში | |||
ლეხფელდის ბრძოლა (910 წლის 12 ივნისი) — დაპირისპირება უნგრელებსა და აღმოსავლეთ ფრანკიას შორის.[1] ბრძოლა რომელიც გაიმართა მდინარე ლეხთან ძალიან დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა უნგრელებისთვის. ამ დროს უნგრეთის დიდი პრინცი იყო ზოლტანი, მაგრამ არ არსებობს ჩანაწერი იმის შესახებ, რომ იგი მონაწილეობდა ბრძოლაში. ბრძოლის შემდეგ, გამარჯვებული უნგრელები პირველად შეიჭრნენ ფრანკონიაში. 22 ივნისს ფრანკონიაში იმავე უნგრეთის არმიამ რედნიცის ბრძოლაში დაამარცხა ფრანკონიის, ლოთარინგიისა და ბავარიის საჰერცოგოების გაერთიანებული არმია. უნგრელების გადასახადის გადამხდელები გახდნენ ბავარიის, ფრანკიის, შვაბიის და საქსონიის საჰერცოგოები. ამ გამარჯვების შემდეგ უნგრელებმაგანაგრძეს ბრძოლა და პირველად გადალახეს რაინი.[2]
ბრძოლა იყო ნათელი მაგალითი იმისა თუ რა შედეგი აქვს მოჩვენებით უკან დახევას და შემდეგ შეტევაზე გადასვლა.
წყარო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
წყაროები მოიცავს Antapodosis, seu rerum per Europam gestarum, დაწერილი ლიუტპრანდ კრემონელის, Continuator Reginonis, Annales Alamannici და შვაბიელი გრაფების გოზბერტისა და მანაგოლტის ნეკროლოგიები, რომლებიც დაიღუპნენ ამ ბრძოლაში. მატიანე Annalium Boiorum VII, დაწერილი მე-16 საუკუნეში ბავარიელი ჰუმანისტი იოჰანეს ავენტინუსის მიერ, იძლევა ბრძოლის დეტალურ თხრობას, ეყრდნობა ძველ დოკუმენტებს, რომლებიც დღეს დაკარგულია. თუმცა, ის შეცდომით ათარიღებს ამ ბრძოლას 907 წლით, პრესბურგის ბრძოლის შემდეგ მალევე, შეცდომით ათავსებს მას ბავარიაში ენსბურგში და სვაბიელების ნაცვლად მონაწილეებად ასახელებს ბავარიელებს.
ბრძოლა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
910 წლის 12 ივნისის გამთენიისას უნგრელმა ცხენოსნებმა მოულოდნელი შეტევა მოაწყვეს, მეფის ბანაკიდან მოშორებით იდგნენ და ისრებს ისროდნენ, ძილში ან გაღვიძების შემდეგ ბევრი გერმანელი მოკლეს ისრებით. მაგრამ ეს თავდასხმა იყო მხოლოდ მცირე მოსამზადებელი, ე.წ. შეტევა, რათა შეემცირებინათ გერმანელების საბრძოლო სულისკვეთება, რის შემდეგაც ისინი უკან დაიხევდნენ.[3] in order to diminish the fighting spirit of the Germans,[4]
გერმანელები საბრძოლველად მოემზადნენ, თავიანთი საბრძოლო ფორმირება შექმნეს და ეს დაიწყო, უნგრელების გამო, სავარაუდოდ, მცირე ზომის მშვილდოსანთა ჯგუფი ესროდა ისრებს გერმანელებს და ცხენებს. გარკვეული პერიოდის შემდეგ უნგრელებმა უკან დაიხიეს ეს იყო ტაქტიკური ნაბიჯი, როდესაც გერმანელი მძიმე ცხენოსნები დაედევნენ მათ, მათ უკან ისრები დაუშინეს გერმანელებს, დახოცეს ბევრი მათგანი, ხოლო მათი ცხენები აგრძელებდნენ გაქცევას. დღის განმავლობაში უნგრელებმა ეს რამდენიმეჯერ გაიმეორეს. ალბათ გერმანელთა ჯარი შედგებოდა მძიმე კავალერიით, ქვეითებით, შუბებით, ხმლებით და მძიმე ფარებით, უნგრელების ჯარი კი მეტწილად იქნებოდა მსუბუქად შეიარაღებული მშვილდოსნებით დაკომპლექტებული. ამიტომაც, როცა გერმანელები თავს დაესხნენ, მხოლოდ მძიმე კავალერია დაედევნა უნგრელებს, ქვეითებმა კი მყარი კედელი შექმნეს და თავის ადგილზე დარჩნენ. მსუბუქი იარაღისა და ჯავშანტექნიკის გამო უნგრელები უფრო მოძრავი და სწრაფები იყვნენ, მაგრამ ამავე დროს უფრო დაუცველები გერმანელების მძიმე იარაღის მიმართ. მაგრამ მათი მომთაბარე კომპოზიციური მშვილდები ბევრად აღემატებოდა ევროპულ მშვილდებს და ამის გამო მათ შეეძლოთ მტრის მოკვლა თავიანთი ისრებით, ევროპელებისთვის მიუწვდომლად. ასევე უნგრული ცხენები უფრო სწრაფები იყვნენ ვიდრე გერმანული, რადგან მათ ნაკლები წონა ჰქონდათ. მაგრამ მაინც, იმისთვის, რომ გერმანელი ჯარისკაცები მათ შემდეგ მოეტყუებინათ, უნგრელებს მოუწიათ ძალიან და მოკლე შეტაკებებში მონაწილეობის შებმა გერმანელებთან, ისინი უტევდნენ სუსტ ადგილებს მტერს აჩვენებდნენ რომ ვითიმ მარცხდებოდნენ და უკან იხევდნენ.
სარამოს 7 საათი იყო, ბრძოლა თითქმის 1 დღე მიმდინარეობდა, რა დროსაც ლუი IV ეგონა რომ მისი არმია შეძლებდა გამარჯვებას. ამ მომენტში უნგრელებმა დაიწყეს სრული არმიით შეტევა, შემდეგ კვლავ გამოიყენეს მომთაბარე მეომრების ცნობილი მოჩვენებითი უკანდახევის ტაქტიკა და დაიწყეს უკანდახევა ნაჩქარევად, თითქოს დამარცხებულები იყვნენ. ჩვენ ზუსტად არ ვიცით რატომ, მაგრამ ამ მომენტში გერმანელები ძალიან დარწმუნებულნი იყვნენ, რომ მათ მოიგეს ბრძოლა და დაიწყეს მასობრივი შეტევა გაქცეულ უნგრელებზე, დატოვეს კარგად დაცული თავდაცვითი ხაზები და დაარღვიეს საბრძოლო წყობა აჩქარებისას.
შესაძლოა, მათ არ სურდათ კიდევ ერთი ღამის ლოდინი, ფიქრობდნენ, რომ უნგრელები ისრების სროლას კვლავ გააგრძელებდნენ და გაანადგურებენ მათ ბანაკს ან ზაფხულის ცხელი მზისა და ფსიქოლოგიური სტრესის გამო. მიუხედავად ამისა, ეს გვიჩვენებს, რომ უნგრელებმა კვლავ გამოიყენეს ფსიქოლოგიური ომის ტაქტიკა, რის გამოც მტრის ჯარები შეშინებულნი იყვნენ, ან ბრძოლის სურვილი დაკარგეს ან ძალიან დარწმუნებულები იყვნენ გამარჯვებაში რამაც მიიყვანა დამარცხებამდე. უნგრელებმა ასევე გამოიყენეს ფსიქოლოგიური ომი სხვა ბრძოლაში, რომელიც მოხდა 11 წლით ადრე: მდინარე ბრენტას ბრძოლაში, აჩვენეს დამარცხება ადრეულ შეტაკებაში, შემდეგ გაიქცნენ, აჩვენეს მტრის მეთაურებს, რომ სასოწარკვეთილი იყვნენ, შემდეგ გაგზავნეს ელჩები მათთან პატიების თხოვნით. ამით მტერი ამით მტერმა იგრძნო რომ იმარჯვებდა და გადავიდა შეტევაზე.[5]
აუგსბურგის მთელი ბრძოლის განმავლობაში უნგრელები ელოდნენ ამ მომენტს, მალავდნენ თავიანთ სარეზერვო ჯარებს ტყეში, რამაც დიდი რაოდენობით ჯარისკაცების დამალვის საშუალება მისცა. ისინი უკან იხევდნენ მანამდე სანამ მთელი გერმანული კავალერია მახეში არ შეიტყუეს. მტრისდა შეუმჩნევლად, დამალული უნგრეთის რეზერვები გამოვიდნენ თავიანთი სამალავებიდან და ხმამაღალი ყვირილით თავს დაესხნენ გერმანელებს, რათა საბოლოო შეტაკებამდე შეეშინებინათ და დემორალიზებულიყვნენ.[6]
ამ მომენტში დემორალიზებულ გერმანელებს დაარტყეს და არ მისცეს საშუალება გადაჯგუფებულიყვნენ. იმ მომენტში იმ უნგრულმა შენაერთებმა, რომლებიც მოდიოდნენ შვაბიების უკნიდან და ფლანგებიდან, მთლიანად ალყა შემოარტყეს მათ და შევიდნენ საბოლოო ხელჩართულ ბრძოლაში უიმედო მტერთან. ეს გვიჩვენებს, რომ ბრძოლის წინ უნგრელმა სარდალმა ფრთხილად აირჩია ადგილი საწყის ბრძოლის ველთან ახლოს, ორი ტყით ერთმანეთთან ახლოს, სადაც მას შეეძლო დაემალა თავისი ჯარის ნაწილი, სადაც დაელოდებოდა გერმანელებს და შემდეგ შეუტევდა. მომთაბარეებისთვის ომის ერთ-ერთი მთავარი ელემენტი იყო ბრძოლის ველის ფრთხილად შერჩევა, რაც მათ უპირატესობას ანიჭებს ბრძოლაში გამარჯვების დროს. ამ ბრძოლაში გერმანული ბანაკი და მისი შემოგარენი არ იყო ადეკვატური ჯარების დასამალად შვაბიელების მიერ დაკვირვების გარეშე, ამიტომ უნგრელმა სარდალმა აირჩია ადეკვატური ადგილი ბრძოლის ველიდან მოშორებით (პირველი ბრძოლის ველი), სადაც მას შეეძლო დაემალა თავისი ნაწილი. ქვედანაყოფები (ეს არის მეორე ბრძოლის ველი) და მისი მთავარი მიზანი ბრძოლის დროს იყო მტრის იმ ადგილზე შეტყუება, სადაც შეძლებდნენ მოულოდნელ თავდასხმას. ამ ყველაფრიდან გამომდინარე ვასკვნით იმას თუ რაოდენ კარგი მოთმინება გააჩნდათ უნგრელებს.
იმის გამო რომ უნგრულმა ჯარმა უკან დახევისას გაუძლო გერმანელებთან შეტაკებებს ვასკვნით რომ მათ ეცვათ კარგი ხარისხის აბრჯრები. წარმატებაში ხელი იმანაც შეუწყო რომ დისციპლინირებულად დაიხიეს უკან. ეს იმაზეც მეტყველებს, რომ უნგრელი სარდალი ყურადღებით ირჩევდა, რომელი რაზმი გამოეყენებინა ასეთ დროს.
ლიუტპრანდის მონათხრობიდან ("მეფეები ხალხი") შეგვიძლია გავიგოთ, რომ მეფე არ იყო გერმანელ ცხენოსან ჯარისკაცებს შორის, ამიტომ ის გაიქცა. ამ ხოცვა-ჟლეტის შედეგად, რადგან მათ ვერ შეძლეს უნგრეთის გარსების გარღვევა, სავარაუდოდ, არც ერთი გერმანელი მხედარი არ გადარჩა და სავარაუდოდ, აქ დაიღუპა გრაფი გოზბერტი, არმიის ნამდვილი სარდალი და მანაგოლტი, გრაფი ალემანი, რომლებიც ხელმძღვანელობდნენ შეტევას გერმანული კავალერიით.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Szabados, György (2005). „Vereség háttér nélkül? Augsburg, 955“ [Defeat without background? Augsburg, 955]. Hitel.
- ↑ Charles R. Bowlus, The Battle of Lechfeld and Its Aftermath, August 955: The End of the Age of Migrations in the Latin West, Ashgate Publishing, Ltd., 2006, p. 166
- ↑ Edwards, Sean J. A., Swarming on the Battlefield: Past, Present, and Future დაარქივებული 2020-09-21 საიტზე Wayback Machine. , CA: RAND Corporation, 2000
- ↑ Igaz Levente 2010, p. 8
- ↑ name="Igaz Levente 2010, p. 8"/>
- ↑ Györffy György 2002 p. 214 From Antapodosis of Liutprand of Cremona. Hungarian translation from the original Latin: "A lenyugvó nap már hét órát mutatott, és a hadiszerencse még Lajos részének kedvezett, mikor a türkök, minthogy nem ravaszság nélkül valók, szemtől szembe cselt vetnek és futást színlelnek". English translation from the Hungarian: The sundawn showed already seven a clock, when the Turks [Hungarians], because they are not without cunning, used a trick face to face, and feigned flight".