ლაქტონები

ლაქტონები — ოქსიმჟავათა შიგა ციკლური ეთერები, რომელთა რგოლები შეიცავს ${\ce {-COO}}$— დაჯგუფებას. ლაქტონების წარმომქმნელი ოქსიმჟავების ტიპის მიხედვით განასხვავებენ β-, γ-, δ-, ε- ლაქტონებს და ა.შ. მაგალითად, β-პროპიოლაქტონი (დუღილის ტემპერატურა 155°C), γ-ბუტიროლაქტონი (t_დუღ 203—204 °C), δ-ვალეროლაქტონი (t_დუღ 218—220 °C).

თვისებები

ლაქტონებს ახასიათებს არაციკლური რთული ეთერების თვისებები; მაგალითად, მჟავებთან ან ტუტეებთან გახურებისას ყოველი ლაქტონები ჰიდროლიზდება სათანადო ოქსიმჟავად, ხოლო ამინთან წარმოქმნის ამიდს. ლაქტონების პოლიმერიზაციის შედეგად მიიღება ხაზობრივი პოლიეთერები.

გამოყენება

ლაქტონებს იყენებენ ორგანულ სინთეზში, წამლებისა და სურნელოვან ნივთიერებათა წარმოებაში.

ლაქტონების მაგალითები

• 
  β-პროპიოლაქტონი
• 
  γ-ბუტიროლაქტონი
• 
  D-გლიცინო-δ-ლაქტონი
• 
  ε-კაპროლაქტონი

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 146.