კრაკოვის ხანძარი (1850)
1850 წლის კრაკოვის ხანძარი — 18 ივლისს დაიწყო და რამდენიმე დღე გაგრძელდა. ვარაუდობენ, რომ მან გაანადგურა ქალაქ კრაკოვის დაახლოებით 10 პროცენტი, რომელიც მაშინ ავსტრიის იმპერიის ოლქის ნაწილი იყო.[1]
ფონი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1850 წელს ქალაქი კრაკოვი კვლავ დიდწილად იყო დამოკიდებული ხეზე, როგორც სამშენებლო მასალაზე. ქალაქის 1700 შენობის უმეტესობა ხის იყო, ქვის შენობებში კი ბევრი ხის ელემენტი იყო. ქალაქს ჰქონდა ცუდი წყლის ინფრასტრუქტურა და არ იყო სრულ განაკვეთზე სახანძრო სამსახური.[2]
ხანძარი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ხანძარი 18 ივლისს გაჩნდა ქალაქის გარეუბანში, კრუპნიცას ქუჩის მიმდებარედ, მარცვლეულის ქარხანაში. ხანძარი ავარიის შედეგი, რომელიც გამოიწვია წისქვილმა და მჭედელმა, რომლებმაც ტექნიკის შეკეთებისას ცეცხლი წისქვილის შენობაში გააჩინეს, რომელიც შემდეგ უკონტროლო გახდა. ხანძარი გაჩნდა ძლიერი ქარის გამო, რომელმაც ის მიმდებარე შენობებზე გაავრცელა და ქალაქის ცენტრიც დაზარალდა.[3] რამდენიმე საათში იგი რვა ქუჩაზე გავრცელდა, თუმცა შემდგომში შეჩერდა. იაგელონის უნივერსიტეტის სტუდენტებმა თავიდან აიცილეს უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკის დაზიანება. [4] ხანძრის გავრცელება ერთ დღეში შეჩერდა, თუმცა მის სრულად ლიკვიდაციას კიდევ რამდენიმე დღე და სამხედროების დახმარება დასჭირდა. [4]
ხანძარმა გაანადგურა ქალაქის დაახლოებით ერთი მეათედი: 153 შენობა, ორი სასახლე, ორი ან სამი მონასტერი და ოთხი ეკლესია.[5][6]
შედეგი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ხანძარმა გამოიწვია ქალაქის შემდგომი ეკონომიკურ სტაგნაცია. ხანძარმა ასევე აიძულა ქალაქის მთავრობას გაეზარდა ხანძარსაწინააღმდეგო ბიუჯეტი, თუმცა პირველი (ნებაყოფლობითი) სახანძრო სამსახური 1865 წლამდე არ შეიქმნა.[7] ყველა დაზარალებული შენობის საბოლოო რესტავრაცია დასრულდა მხოლოდ 1912 წელს.[8]
დანგრეული ან დაზიანებული ღირშესანიშნაობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ეპისკოპოსების სასახლე[9]
- ვიელოპოლსკის სასახლე[10]
- წმინდა ფრანცისკე ასიზელის ეკლესია[11]
- წმინდა სამების ბაზილიკა[12]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Cresswell, Peterjon (2009). Frommer's Kraków Day by Day. John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-69710-8.
- ↑ (2014) Czerwona Księga Pożarów: Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków (Polish). Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytyt Badawczy, გვ. 43–. ISBN 978-83-61520-14-6.
- ↑ dr inż. Piotr Guzewski. Czerwona Księga Pożarów: Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków (Polish). ISBN 978-83-61520-14-6. dr inż. Piotr Guzewski; bryg. dr inż. Dariusz Wróblewski; mł. bryg. mgr inż Daniel Małozięć (2014). Czerwona Księga Pożarów: Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków (in Polish). Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytyt Badawczy. pp. 43–. ISBN 978-83-61520-14-6.
- ↑ 4.0 4.1 Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie. The 1850 Great Fire of Kraków pl. Source: Janina Bieniarzówna, Jan M. Małecki (1985), Dzieje Krakowa. ციტირების თარიღი: 2017-09-23
- ↑ Czerwona Księga Pożarów: Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków (Polish). dr inż. Piotr Guzewski; bryg. dr inż. Dariusz Wróblewski; mł. bryg. mgr inż Daniel Małozięć (2014). Czerwona Księga Pożarów: Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków (in Polish). Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytyt Badawczy. pp. 43–. ISBN 978-83-61520-14-6.
- ↑ Ciekawostka historyczna – pożar Krakowa w 1850 r. pl. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-08-31. ციტირების თარიღი: 2017-08-31
- ↑ Czerwona Księga Pożarów: Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków (Polish). dr inż. Piotr Guzewski; bryg. dr inż. Dariusz Wróblewski; mł. bryg. mgr inż Daniel Małozięć (2014). Czerwona Księga Pożarów: Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków (in Polish). Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytyt Badawczy. pp. 43–. ISBN 978-83-61520-14-6.
- ↑ Ciekawostka historyczna – pożar Krakowa w 1850 r. pl. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-08-31. ციტირების თარიღი: 2017-08-31"Ciekawostka historyczna – pożar Krakowa w 1850 r." დაარქივებული 2017-08-31 საიტზე Wayback Machine. www.franciszkanie.pl (in Polish). Retrieved 2017-08-31.
- ↑ Dni Dziedzictwa.
- ↑ Pałac Wielopolskich – Magiczny Kraków.
- ↑ Historia – Bazylika Franciszkańska Kraków.
- ↑ Kościół Świętej Trójcy w Krakowie (kościół Dominikanów) – kościoły krakowa – msze święte w Krakowie. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-18. ციტირების თარიღი: 2022-05-10.