ელეონორ ფრენსის ჰელინი
| ელეონორ ფრენსის ჰელინი | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 19 ნოემბერი, 1932 |
| დაბ. ადგილი | პასადენა |
| გარდ. თარიღი | 25 იანვარი, 2009 (76 წლის) |
| მოქალაქეობა |
 აშშ |
| საქმიანობა | ასტრონომი და discoverer of minor planets |
| მუშაობის ადგილი | Jet Propulsion Laboratory და პალომარის ობსერვატორია |
| ალმა-მატერი | Occidental College |
| მეუღლე | Ronald Helin |
| ჯილდოები | Women in Technology Hall of Fame[1] |
ელეონორ ფრენსის "გლო" ჰელინი (ინგლ. Eleanor Francis "Glo" Helin, დ. 19 ნოემბერი, 1932 — გ. 25 იანვარი, 2009) [2] — ამერიკელი ასტრონომი, აღმოაჩინა მრავალი კომეტა და ასტეროიდი. მუშაობდა პალომარის ობსერვატორიაში, ასევე იყო რეაქტიული მოძრაობის ლაბორატორიის პროექტ NEAT-ის მთავარი მკვლევარი დედამიწის მახლობლად მდებარე ობიექტების აღმოსაჩენად. 1973-დან 1995 წლამდე მან აღმოაჩინა სულ 894 ასტეროიდი, მათგან 525 აღმოაჩინა დამოუკიდებლად, ხოლო დანარჩენი 369 სხვა ამერიკელ ასტრონომებთან ერთად, რომელთა შორის იყვნენ: შელტე ბასი, ევგენი შუმეიკერი, კენეტ ლოურენსი,როი დანბარი, ჯეფრი რომან ალუ, ბრაიან რომანი, მარია ბარუჩი, G. Grueff, J. V. Wall, P. D. Wilder, S. R. Swanson, C. Mikolajczak, R. Coker, S. Cohen, L. Lee и J. B. Child . მის მიერ აღმოჩენილ მცირე პლანეტებს შორის იყო ატონის ჯგუფის ორი ასტეროიდი, აპოლონის და ამურის ჯგუფებიდან რვა-რვა ასტეროიდი და იუპიტერის ტროას სამი ასტეროიდი.
ელეონორ ჰელინმა კოლეგებისგან მიიღო მეტსახელი "Glo". მან ასევე აღმოაჩინა რამდენიმე პერიოდული კომეტა, კერძოდ 111P/Helin-Romana-Crockett, 117P/Helin-Romana-Alu, 132P/Helin-Romana-Alu და ასევე ხელახლა აღმოაჩინა კომეტა 107P/Wilson-Harrington, რომელიც აღმოჩენიდან მალევე დაიკარგა, რადგან მისმა თავდაპირველმა აღმომჩენებმა ალბერტ უილსონმა და რობერტ ჰარინგტონმა ვერ მოასწრეს მისი ორბიტის დადგენა 1949 წელს. 1979 წელს ხსენებული კომეტა ხელახლა იქნა აღმოჩენილი, მაგრამ როგორც ასტეროიდი, რომელსაც მიენიჭა სერიული ნომერი 4015 [3] .
სამეცნიერო საქმიანობა და აღმოჩენები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ელეონორ ჰელინი აქტიურად იყო ჩართული პლანეტარული მეცნიერებისა და ასტრონომიის სფეროში სამ ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში Caltech-ში და Jet Propulsion Laboratory-ში (JPL). 1970-იანი წლების დასაწყისში მან დაიწყო მუშაობა PCAS პროექტის ფარგლებში პალომარის ობსერვატორიაში, რომლის წყალობითაც აღმოაჩინეს რამდენიმე ათასი სხვადასხვა ასტეროიდი, მათ შორის 200-ზე მეტი მაღალი ორბიტალური დახრილობით და მრავალი სხვა ასტეროიდი უნიკალური და იშვიათი ორბიტებით, ასევე დაახლოებით 20. კომეტა და დედამიწის მახლობლად აღმოჩენილი ასტეროიდების დაახლოებით 30%.
1980-იანი წლების დასაწყისში ორგანიზება გაუწია საკუთარ ასტრონომიულ სერვის INAS-ს, რომელიც გამიზნული იყო ციური სფეროს დაფარვის გასაფართოვებლად დედამიწასთან ახლოს მდებარე ობიექტების დასაკვირვებლად და ასტეროიდების დაკვირვების სტიმულირებისთვის მთელს მსოფლიოში. სერვისი აღიარებულია NASA-ს მიერ.[4][5]
PCAS პროექტის ფარგლებში თითქმის 25 წლიანი მუშაობის შემდეგ ელეონორ ჰელინმა თავისი ძალისხმევა გადაიტანა სხვა პროექტ JPL —NEAT-ზე, რომელსაც ჰქონდა უფრო მძლავრი იარაღები და აღჭურვილობა. 1995 წლის დეკემბრიდან NEAT გახდა პირველი სრულად ავტომატიზირებული, ასტეროიდების სათვალთვალო პროგრამა კომპიუტერული მართვით, რომელიც არ საჭიროებს ადამიანის ჩარევას. ღამით დაგროვილი დაკვირვების შედეგები ყოველ დილით იგზავნება JPL-ში განსახილველად და დასადასტურებლად. NEAT-ის პროექტის ფარგლებში აღმოაჩინეს 26 000 ზე მეტი ასტეროიდი, მათ შორის 31 დედამიწის მახლობლად მდებარე, ორი გრძელი პერიოდის კომეტა, ასევე ერთი უნიკალური ტრანსნეპტუნური ობიექტი. 1996 PW, რომელსაც აქვს ორბიტალური ექსცენტრისიტეტის ყველაზე მაღალი ღირებულება ( 0,9908674 ). დღემდე ცნობილი მზის სხეულების სისტემებიდან; მისი ორბიტის ნახევარმთავარი ღერძია 278,471 ა.ე. და მზის გარშემო ბრუნვის პერიოდი 4647 წელი. ელეონორ ჰელინი ხელმძღვანელობდა პროგრამას და JPL-მ 1997 წელს მიღწევებისთვის მიაკუთვნა ბრწყინვალების პრემია.
მეცნიერის დამსახურების აღსანიშნავად ასტეროიდ (3267) Glo-ს ეწოდა სახელი მის საპატივსაცემოდ.[6]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ https://www.witi.com/halloffame/
- ↑ MPML: A list for asteroid and comet researcher
- ↑ Dictionary of Minor Planet Names, 2012, https://books.google.com/books?id=aeAg1X7afOoC&pg=PA8&dq=astronomical+names+hyphens&hl=es&sa=X&ei=GN7OULLhFuiI0AWEkYFY&ved=0CDkQ6AEwATgU#v=onepage&q=astronomical%20names%20hyphens&f=false
- ↑ "Eleanor Helin Exhibit". www.astro.caltech.edu. Retrieved 16 March 2019..
- ↑ "Minor Planet Discoverers (by number)". Minor Planet Center. 29 October 2018. Retrieved 19 February 2019.
- ↑ Schmadel, Lutz D. Dictionary of Minor Planet Names . — Fifth Revised and Enlarged Edition. — B., Heidelberg, N. Y.: Springer, 2003. — P. 272. — ISBN 3-540-00238-3.