ბოლცმანის ტვინი

ლუდვიგ ბოლცმანი

ბოლცმანის ტვინი (ინგლ. Boltzmann brain) — ჰიპოთეტური ობიექტი, რომელიც წარმოიქმნება რაიმე სისტემაში ფლუქტუაციის შედეგად და რომელსაც შეუძლია თავისი არსებობის გაცნობიერება. სახელი ეწოდა ლუდვიგ ბოლცმანის პატივსაცემად, რომელმაც დიდი წვლილი შეიტანა სტატისტიკური ფიზიკის განვითარებაში.

დე სიტერის ვაკუუმში ასეთ ობიექტს შეუძლია წარმოქმნა, თუმცა ამ მოვლენის ალბათობა ძალიან მცირეა. ანდრეი ლინდეს ნაშრომის თანახმად, მსგავსი მოვლენა შეიძლება მოხდეს ერთხელ 10¹⁰⁵⁰ წელიწადში. მაგრამ თუკი სამყაროს არსებობის დრო უსასრულოა, მაშინ სამყაროში ამგვარი ობიექტების რაოდენობაც უსასრულოდ დიდია. აქედან მომდინარეობს პარადოქსი („Boltzmann brain paradox/problem“ თანამედროვე კოსმოლოგიაში): სამყაროში შემთხვევით არჩეული ობიექტი, რომელსაც აქვს ცნობიერება, გაცილებით დიდი ალბათობით აღმოჩნდება ფლუქტუაციის შედეგი, ვიდრე ევოლუციის პროდუქტი. მიუხედავად ამისა, უსასრულო სამყაროს შემთხვევაში ბოლცმანის ტვინებისა და ევოლუციის პროდუქტების რაოდენობა თანაბრად ტოლი იქნება უსასრულობისა; თუმცა ევოლუციის პროდუქტის წარმოქმნის ალბათობის სიმჭიდროვე უფრო მეტია, ვიდრე ბოლცმანის ტვინისა, ამიტომ უფრო ალბათურია შეგვხვდეს სწორედ ევოლუციის პროდუქტი, ვიდრე ბოლცმანის ტვინი.

იხილეთ აგრეთვე

• ანთროპული პრინციპი

ლიტერატურა

• "Disturbing Implications of a Cosmological Constant", Lisa Dyson, Matthew Kleban], and Leonard Susskind, Journal of High Energy Physics 0210 (2002) 011 (at arXiv)
• "Is Our Universe Likely to Decay within 20 Billion Years?", Don N. Page, (at arXiv)
• "Sinks in the Landscape, Boltzmann Brains, and the Cosmological Constant Problem", Andrei Linde, Journal of Cosmology and Astroparticle Physics, 0701 (2007) 022 (at arXiv)
• "Spooks in Space", Mason Inman, New Scientist, Volume 195, Issue 2617, 18 August 2007, Pages 26-29
• "Big Brain Theory: Have Cosmologists Lost Theirs?", Dennis Overbye, New York Times, 15 January 2008

რესურსები ინტერნეტში

• ტვინი ვაკუუმიდან: მეცნიერება შეუძლებლის შესახებ დაარქივებული 2014-04-19 საიტზე Wayback Machine. // Поп.мех. Сентябрь 2010
• Hyper-Intelligent Superbrains Floating In Deep Space Probably Don’t Outnumber Humanity, Say Physicists // Huff. Post, 2013-05-23
• ბოლცმანის ტვინი: უნიკალურია თუ არა ადამიანის ცნობიერება? დაარქივებული 2016-04-06 საიტზე Wayback Machine.