ჰელატები

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ლითონის იონისა და ეთილენდიამინტეტრაუქსუსის მჟავის ჰელატი

ჰელატები, ჰელატური კავშირები (ლათ. chelate-დან — „მარწუხი“), აგრეთვე შიდაკომპლექსური ან ციკლური კომპლექსური კავშირები — მარწუხისებრი კომპლექსური კავშირები, წარმოიქმნება პოლიდენტატურ (ანუ რამდენიმე დონორული ცენტრის მქონე) ლიგანდებთან ლითონის იონების ურთიერთქმედებით. ჰელატები შეიცავენ ცენტრალურ იონს (ნაწილაკს) — კომპლექსწარმომქმნელს და მის გარშემო კოორდინირებულ ლიგანდებს. ჰელატის შიდა სფერო შედგება ციკლური დაჯგუფებებისგან, რომლებიც მოიცავენ კომპლექსწარმომქმნელს.

ზოგჯერ განასხვავებენ ჰელატური და შიდაკომპლექსური კავშირების ცნებებს. მეორე განსაზღვრებას იყენებენ იმ შემთხვევაში, როცა ატომი-კომპლექსწარმომქმნელი კავშირში ანაცვლებს ლიგანდის პროტონს.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Хелаты/Химическая энциклопедия. Т. 5 в 5 т. — М.: Большая Российская Энциклопедия, 1998 — с.224-225.
  • Стид Дж. В., Этвуд Дж. Л.Супрамолекулярная химия. Т. 1. — М.: Академкнига, 2007 — с. 38-41.