ქალები ბჰუტანში
ქალები ბჰუტანში — სარგებლობენ მეტი სოციალური თავისუფლებით და თანასწორობით, ვიდრე ქალები ამ რეგიონში და კონსტიტუცია უზრუნველყოფს ქალისა და მამაკაცის თანაბარ უფლებებს. საარჩევნო კანონები ასევე ითვალისწინებს ქალთა თანაბარ უფლებებს პოლიტიკაში. ბჰუტანში არსებობს ვალდებულება შეასრულონ მდგრადი განვითარების მიზანი: „გენდერული თანასწორობის მიღწევა და ყველა გოგონას და ქალის გაძლიერება“.
ეკონომიკური მონაწილეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ეკონომიკურმა განვითარებამ გაზარდა ქალების შესაძლებლობები მონაწილეობის მისაღებად ისეთ სფეროებში, როგორიცაა მედიცინა, სადაც ისინი მუშაობენ როგორც ექიმები და ექთნები. ჩართულნში არიან სწავლებისა და ადმინისტრაციის საქმიანობაში. 1989 წლისთვის მთავრობის თანამშრომელთა თითქმის 10 პროცენტი ქალი იყო, ხოლო სამოქალაქო სამსახურის უმაღლესი გამოცდის საუკეთესო მოსწრების მქონე კურსდამთავრებულიც ქალი იყო. თავიანთი სამთავრობო კარიერის განმავლობაში, სახელმწიფო მოხელე ქალებს მიეცათ სამთვიანი დეკრეტული შვებულება სამი მშობიარობისთვის სრული ანაზღაურებით და დამატებითი მშობიარობის გარეშე ანაზღაურება.
ბჰუტანის საზოგადოება ასახავს მამრობითი სქესის დომინირებას, დაწყებით და საშუალო დონის სკოლებში გოგონების რაოდენობა მცირეა. იზრდები ქალების მხარდამჭერ ორგანიზაციათა რაოდენობა. მათ შორის სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები და ა.შ. მაგალითად, SABAH-Bhutan ცდილობს ხელი შეუწყოს ქალებს, რომ შეისწავლონ ქსოვა, საკვების გადამუშავება და სხვა ეკონომიკური საქმიანობა, რითაც ისინი შეძლებენ მონაწილეობა მიიღონ ოჯახის ბიუჯეტის გამდიდრებაში.
პოლიტიკური მონაწილეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2008 – დან 2011 წლამდე სერიოზულ პრობლემად რჩებოდა წოგპასის, ანუ ადგილობრივი თვითმმართველობის საბჭოს წევრების დაკომპლექტება და შენარჩუნება. დაბრკოლებები მოიცავს ინტერესის ნაკლებობასა და ეკონომიკური წახალისების ნაკლებობამდე დამთავრებულ სირთულეებამდე და აკრედიტაციის მიღებას არსებული საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად. მხოლოდ ფუნქციონალური წიგნიერების და უნარების გამოცდამ მრავალი საარჩევნო ოლქი მინიმუმ ორი კანდიდატის გარეშე დატოვა, რამაც გამოიწვია 2011 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების ხანგრძლივი შეფერხება, რომელიც თავდაპირველად 2008 წლისთვის იყო დაგეგმილი. [1]
ფუნქციონალური ცოდნისა და უნარ-ჩვევების ტესტის პირველ ტურში ბევრ გევოგს არ ჰყავდა წარმომადგენელი, თუმცა მეორე ტურის შედეგებმა აჩვენა, რომ გადაცემის დონე 90% -ზე მეტია. მიუხედავად იმისა, რომ თანამდებობებზე არჩეული ქალები შედარებით ცოტა დარჩნენ (ადგილობრივი არჩევნების წინ 14% გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის თანახმად ), პირველადი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე ამომრჩეველთა ნახევარზე მეტი ქალი იყო. 2011 წლის თავდაპირველ ადგილობრივ დონეზე ხმის მიცემის დროს, ამომრჩეველთა აქტივობამ დაახლოებით 50% შეადგინა. [1] [2] [3] [4] [5] ამან წარმოშვა საკითხი, მიიღებენ თუ არა ქალები კვოტებს საჯარო სამსახურში, რაც ხაზს უსვამს ქალთა შემდგომი საარჩევნო და პოლიტიკური მონაწილეობის წახალისების აუცილებლობას. [6]
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
XX საუკუნის 80-იან წლებში ქალებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს სოფლის მეურნეობის სამუშაო ძალებში, სადაც ისინი გაცილებით მეტი იყვნენ, ვიდრე მამაკაცები, რომლებიც მიემგზავრებოდნენ მომსახურების სექტორში და სხვა ურბანული ინდუსტრიული და კომერციული საქმიანობისთვის. გასული საუკუნის 80-იანი წლების შუა პერიოდში, ბჰუტანელი ქალების 95 % თხუთმეტიდან სამოცდაოთხი წლის ასაკში იყო ჩართული სამეურნეო სამუშაოებში, მამაკაცთა მხოლოდ 78 %, იგივე ასაკში. უცხოელმა დამკვირვებლებმა აღნიშნეს, რომ ქალები და მამაკაცები თანაბრად იზიარებდნენ ფერმერულ შრომას. საერთო ჯამში, ქალები უფრო მეტს შრომობდნენ , ვიდრე კაცები ეკონომიკის ყველა სექტორში. ქალების მთლიანი სამუშაო ჯგუფის 4 პროცენტზე ნაკლები უმუშევარი იყო, მამაკაცთა თითქმის 10 პროცენტთან შედარებით, რომლებსაც არ ჰქონდათ არანაირი პროფესია.
ტრადიციული ქორწინება და ოჯახური ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ტრადიციული პრაქტიკა, ოჯახური და ეთნიკური კავშირების საფუძველზე ქორწინება, XX საუკუნის ბოლოს შეიცვალა ქორწინებით, რომელიც ეფუძნებოდა ურთიერთსიყვარულს. ქორწინებისათვის მინიმალური ასაკი იყო თექვსმეტი წელი ქალისათვის და ოცდაერთი - კაცისათვის. ბავშვთა ქორწინების ინსტიტუტი, რომელიც ერთ დროს შედარებით ფართოდ იყო გავრცელებული, მეტწილად შემცირდა ბჰუტანის მოდერნიზებისთანავე და მხოლოდ XX საუკუნის ბოლოს არსებობდა იშვიათად.
ინტერეთნიკური ქორწინება გარკვეული ვადით აკრძალული იყო, 1980-იანი წლების ბოლოდან მთავრობა სტიპენდიას ნიშნავდა ეთნოსებს შორის ქორწინების წასახალისებლად. ეს არ ეხებოდა ბჰუტანის მოქალაქეების ქორწინებას უცხოელებთან . უცხოელ მეუღლეებთან ბჰუტანელებს არ ჰქონდათ უფლება მიეღოთ სამოქალაქო სამსახურის თანამდებობები და ვერც სახელმწიფო სტიპენდიებს ვერ იღებდნენ უცხოელ მეუღლეებს უფლება არ ჰქონდათ მიეღოღ მოქალაქეობა ქორწინების საფუძველზე.
პოლიანდრია იშვიათია და ის კვლავ გვხვდება, მაგალითად, მერაკ-საქტენის ბროკპებში. [7] რამდენიმე ქმრის წესით დაქორწინებულ ქალს, კანონის თანახმად, გადაეცემა მხოლოდ ერთი ქორწინების მოწმობა. [8] პოლიგამია ბუტანში შეიზღუდა XX საუკუნის შუა ხანებში. გასული საუკუნის 90-იანი წლების განმავლობაში კანონით ნებადართული იყო კაცი, რომელსაც შეეძლო ჰქოლოდა სამი ცოლი, იმ პირობით, რომ მას პირველი ცოლი დართავდა ნებას. პირველ ცოლს ასევე შეეძლო განქორწინების და ალიმენტის მოთხოვნა, თუ ის არ დაეთანხმებოდა. 1980-იან წლებში განქორწინება ჩვეულებრივი იყო და ახალი კანონები უკეთეს სარგებელს ანიჭებდა ალიმენტის მაძიებელ ქალებს.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 Freedom in the World 2011 - Bhutan. UNHCR Refworld online. Freedom House (2011-05-12). ციტირების თარიღი: 2011-05-20.
- ↑ Tshogpa dearth for real. Kuensel (2011-04-16). ციტირების თარიღი: 2011-05-21.
- ↑ Where have the tshogpas gone?. Bhutan Observer online (2011-05-03). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-05-11. ციტირების თარიღი: 2011-05-21.
- ↑ Bhutan holds first-ever local government elections. Deutsche Welle online (2011-01-21). ციტირების თარიღი: 2011-05-20.
- ↑ When the candidates are illiterate. Bhutan Broadcasting Service (2010-09-28). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-09-27. ციტირების თარიღი: 2011-05-20.
- ↑ Should Bhutan Have Leadership Quotas for Women?. Bhutan Observer online (2011-08-12). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-09-08. ციტირების თარიღი: 2011-09-08.
- ↑ "Feature: All in the Family", Kuensel 27 August 2007; http://www.kuenselonline.com/feature-all-in-the-family/ დაარქივებული 2015-05-11 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ The Marriage Act of Bhutan 1980, article KHa 1-17; http://landwise.landesa.org/record/733[მკვდარი ბმული]