იხილეთ წყარო გვერდისთვის პეკინი

{{ინფოდაფა დასახლება
 |სტატუსი                  =ქალაქი
 |ქართული სახელი        = პეკინი
 |მშობლიური სახელი   =北京, Běijīng
 |ქვეყანა                  =  ჩინეთი
 |პანორამა = Forbidden City1.JPG
|პანორამის სიგანე = 280px
|წარწერა = აკრძალული სასახლე
 |დროშა  =
 |გერბი = 
 |გერბის სიგანე            = 
 |დროშის სიგანე            =
|ქვეყნის რუკა2=
|ქვეყნის რუკის ზომა2=
|წარწერა2=
 |lat_dir = N |lat_deg= 39 |lat_min=56 |lat_sec=
 |lon_dir = E |lon_deg= 116  |lon_min= 24  |lon_sec=
 |CoordAddon              = 
 |CoordScale              = 
 |ქვეყნის რუკის ზომა     = 300
 |რეგიონის რუკის ზომა    = 300
 |რაიონის რუკის ზომა     = 
 |რეგიონის ტიპი             = 
 |რეგიონი                  = 
 |რეგიონი ცხრილში        = 
 |შიდა დაყოფა =
|რაიონის ტიპი=
 |რაიონი                   =
 |მმართველის ტიპი        = ქალაქის მერი
 |მმართველი                   = 
 |დაარსების თარიღი          =  
 |პირველი ხსენება       = 
 |წინა სახელები           = 
|დაქვემდებარება =დედაქალაქი
 |სტატუსი-დან                = 
 |ფართობი                 = 16 808 
|სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 43.5
 |მოსახლეობა              = 17 817 968 
  |აღწერის წელი           = 2009
  |სიმჭიდროვე              = 866
  |აგლომერაცია            = 
  |ეროვნული შემადგენლობა    = [[ხანები]] 96%, [[მანჯურიელები]] 2%,<br /> [[დუნგანები]] 2%, [[მონღოლები]] 0,3%
 |დროის სარტყელი            = +8
 |DST                     = 
 |სატელეფონო კოდი          =10
 |საფოსტო ინდექსი         = 100000 — 102600
|საავტომობილო კოდი=京A, C, E, F, H<br />
京B (ტაქსი)<br />
京G (ქალაქგარე ზონა)<br />
京O (პოლიცია და ხელისუფლება)
 |საიტი                    = www.beijing.gov.cn
|კატეგორია ვიკისაწყობში = Beijing
|add1n= 
|add1=
}}

'''პეკინი''', ''ბეიძინი'' ({{ჩინური|北京|北京|Běijīng პეიძინგ|ჩრდილოეთის დედაქალაქი}}) — [[ჩინეთი|ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის]] [[დედაქალაქი]]. პეკინი ჩინეთის ოთხი მუნიციპალიტეტიდან ერთ-ერთია, რაც პროვინციის ეკვივალენტურია ჩინეთის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ სტრუქტურაში. პეკინის მუნიციპალიტეტი ესაზღვრება [[ხებეი|ხებეის პროვინციას]] ჩრდილოეთით, დასავლეთითა და სამხრეთით, და აღმოსავლეთის მცირე ნაწილით [[ტიანძინი|ტიანძინის]] მუნიციპალიტეტს.

პეკინი ჩინეთის სიდიდით მეორე ქალაქია მოსახლეობის მიხედვით, [[შანხაი|შანხაის]] შემდეგ. ის მთავარი სატრანსპორტო კვანძია, უამრავი სარკინიგზო ხაზით, გზებითა და ავტოსტრადებით ყველა მიმართულებით. ის ასევე ჩინეთის საერთაშორისო საჰაერო რეისების მთავარი პუნქტია. პეკინი ჩინეთის პოლიტიკური, საგანმანათლებლო და კულტურული ცენტრია, მაშინ როდესაც შანხაი და [[ჰონგ-კონგი]] მისი ეკონომიკური დასაყრდენია.

პეკინი ერთ-ერთია ჩინეთის ოთხ უძველეს დედაქალაქთა შორის.

== ისტორია ==
თანამედროვე პეკინის რაიონის ტერიტორიაზე დაახლებული პუნქტის შესახებ ცნობები განეკუთვნება [[ძვ. წ. II ათასწლეული|ძვ. წ. II ათასწლეულს]]. [[ძვ. წ. I ათასწლეული|ძვ. წ. I ათასწლეულში]] აღმოცენდა ქალაქი ძი — [[იანი (სახელმწიფო)|იანის სახელმწიფოს]] დედაქალაქი (ამის გამო ზოგჯერ გამოიყენება ქალაქის პოეტური დასახელება იანძინი — იანის დედაქალაქი). [[ძვ. წ. III საუკუნე|ძვ. წ. III საუკუნის]] ბოლოს [[ცინი|ცინის იმპერიის]] შემადგებლობაში შევიდა. [[I ათასწლეული|ახ. წ. I ათასწლეულში]] განვითარდა როგორც ჩრდილოეთ ჩინეთის მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენრტი და სტრატეგიული პუნქტი. [[IV საუკუნე]]ში ეწოდა იუჯოუ (ოლქის სახელწოდების მიხედვით). [[938]] წლიდან, [[კიდანები]]ს მიერ ჩრდილოეთ ჩინეთის დაპყრობის შემდეგ, გახდა კიდანების სახელმწიფო [[ლიაო]]ს სამხრეთი დედაქალაქი (ნანძინი). [[1153]] წლიდან, [[ჯურჯენები]]ს მიერ ლიაოს განადგურების შემდეგ, იყო ჯურჯენების სახელმწიფოს, [[ძინის დინასტია (1115-1234)|ძინის]], ცენტრალური დედაქალაქი (ჯუნდუ).<ref name="დრე">{{დრე წიგნი | ავტორი = Белозерова В. Г., Броновицкая А. Ю., Дмитриев С. В., Самбурова Е. Н. | სათაური = ПЕКИН | ტომი = 25 | გვ = 527-532 | id = 2709339}}</ref>

[[1215]] წელს დაიპყრეს [[მონღოლთა იმპერია|მონღოლებმა]]. [[1264]] წელს მონღოლთა ყაენმა [[ყუბილაი|ყუბილაიმ]] აქ დააარსა მონღოლთა იმპერიის დედაქალაქი. [[1267]] წელს მისი ბრძანებით ჯუნდუდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით დაიწყო ახალი, დიდ დედაქალაქად წოდებული ქალაქის მშენებლობა (ჩინ. დადუ; რიგ არაჩინურ წყაროებში ფიგურირებს თურქული სახელით ხანბალიკი — „ხანის ქალაქი“). მონღოლური დინასტიის [[იუანის დინასტია|იუანის]] დროს, დიდი არხის მშენებლობის დასრულების შემდეგ, წყლის გზით შეერთდა ქვეყნის სამხრეთ ნაწილთან. [[XIII საუკუნე|XIII საუკუნის]] უკანასკნელ მესამედში აღწერეს [[მარკო პოლო]]მ და სხვა ევროპელმა მოგზაურებმა. [[1368]] წელს მონღოლთა ბატონობისაგან გაათავისუფლეს ჩინელმა აჯანყებულებმა [[ჯუ იუანჯანი]]ს მეთაურობით და უწოდეს ბეიპინი (ჩრდილოეთის სიმშვიდე). [[1421]] წლიდან [[მინის დინასტია|მინის იმპერიის]] დედაქალაქი იყო, ეწოდა ბეიძინი (სიტყვასიტყვით — ჩრდილოეთის დედაქალაქი). [[1644]] წელს [[გლეხთა ომი ჩინეთში|აჯანყებულთა]] არმიამ [[ლი ძინჩენი]]ს მეთაურობით დაიკავა ქალაქი და დაამხეს მინის დინასტია, მაგრამ დამარცხდნენ [[მანჯურიელები|მანჯურიელთა]] გაერთიანებული ძალებისა და მათი მხარდამჭერი ჩინელი მებრძოლების მიერ. [[ცინის დინასტია|ცინის მანჯურიული დინასტიის]] მმართველობის დროს კვლავ იმპერიის დედაქალაქად დარჩა.<ref name="დრე" />

[[1856]]–[[1860]] წლების [[ინგლის-საფრანგეთ-ჩინეთის ომი|ანგლო-ფრანკო-ჩინური ომის]] დროს დაიპყრეს და გაძარცვეს ინგლისელმა და ფრანგმა მებრძოლებმა ([[1860]]); აქ გაფორმდა [[პეკინის ინგლის-ჩინეთისა და საფრანგეთ-ჩინეთის ხელშეკრულებები|არათანასწორუფლებიანი შეთანხმებები]] ბრიტანეთ-ჩინეთ და საფრანგეთ-ჩინეთს შორის, აგრეთვე რუსეთ-ჩინეთის [[პეკინის ტრაქტატი]]. [[1900]] წლის ივნისში ქალაქი დაიკავეს [[იხეტუანი|აჯანყებულებმა]], რომლებმაც ალყაში მოაქციეს ელჩების კვარტალი და მოაწყვეს უცხოელთა და ქრისტიანთა მასობრივი მკვლელობები. რვა სახელმწიფოს მებრძოლთა მიერ ამ აჯანყების ჩახშობის დროს პეკინი ხელახლა გაიძარცვა. [[სინხაის რევოლუცია|სინხაის რევოლუციის]] ([[1912]]) შემდეგ გამოცხადდა ჩინეთის რესპუბლიკის დედაქალაქად, ფაქტობრივად გადაიქცა ჩრდილოეთის [[ჩინეთის მილიტარისტული დაჯგუფებები|მილიტარისტული დაჯგუფებების]] ბანაკად [[იუან შიკაი]]ს, მოგვიანებით [[დუან ციჟუი]]ს და სხვათა მეთაურობით. პარტია [[გომინდანი]]ს ([[სუან იატსენი]]ს მეთაურობით) ირგვლივ გაერთიანებულმა სამხრეთ ჩინეთის რესპუბლიკელებმა არ სცნეს პეკინის დედაქალაქის სტატუსი და ჩინეთის დედაქალაქად [[გუანჯოუ]] გამოაცხადეს.<ref name="დრე" />

[[1919]] წლის [[4 მაისი|4 მაისს]] პეკინში გამართულმა სტუდენტურმა დემონსტრაციამ სათავე დაუდო ანტიიმპერიალისტური და ანტიფეოდალური მოძრაობის აღმავლობას, რომელიც [[ოქტომბრის რევოლუცია|ოქტომბრის რევოლუციის]] გავლენის შედეგად გაიშალა (იხ. [[ოთხი მაისის მოძრაობა|„ოთხი მაისის“ მოძრაობა]]). [[1921]] წელს [[ჩინეთის კომუნისტური პარტია|ჩინეთის კომუნისტური პარტიის]] (ჩკპ) ჩამოყალიბების შემდეგ ქალაქში მოქმედებდა ჩკპ ცკ-ის იატაკქვეშა ბიურო [[ლი დაჯაო]]ს ხელმძღვანელობით. [[1927]] წლის [[6 აპრილი|6 აპრილს]] მილიტარისტული დაჯგუფების (რომელიც პეკინში მბრძანებლობდა) ლიდერის [[ჯან ძოლინი]]ს პოლიციამ პროვოკაციული თავდასხმა მოაწყო საბჭოთა სრულუფლებიან წარმომადგენლობაზე. [[1928]] წლის ბოლოს, [[ჩრდილოეთის ლაშქრობა |ჩრდილოეთის ლაშქრობის]] წარმატებულად დასრულებისა და ჩრდილოელი მილიტარისტების მიერ [[ჩან კაიში]]ს მეთაურობით გომინდანის ძალაუფლების ცნობის შემდეგ (მოქმედებდა ქალაქ [[ნანკინი|ნანკინში]]), პეკინს ხელახლა ეწოდა ბეიპინი. [[1935]] წლის [[9 დეკემბერი|9 დეკემბერს]] აქ შედგა სტუდენტური დემონსტრაცია გომინდანის სამოქალაქო ომის გაღვივებისა და იაპონიისადმი დათმობითი პოლიტიკის წინააღმდეგ, ამ დემონსტრაციამ სათავე დაუდო [[ცხრა დეკემბრის მოძრაობა|„ცხრა დეკემბრის“ მოძრაობას]]. [[1937]]–[[1945]] წლებში ოკუპირებული იყო [[იაპონია|იაპონიის]] მიერ; გახდა ჩრდილოეთ ჩინეთის პროიაპონული მარიონეტული დროებითი მთავრობის (არსებობდა [[1940]] წლამდე) ადგილსამყოფელი. 1945–1949 წლებში გომინდადის ხელისუფალთა კონტროლის ქვეშ იყო. [[1949]] წლის [[31 იანვარი|31 იანვარს]] დაიკავა [[ჩინეთის ეროვნულ-განმათავისუფლებელი არმია|ჩინეთის ეროვნულ-განმათავისუფლებელმა არმიამ]]. [[1949]] წლის სექტემბერში ჩინეთის ეროვნული საკონსულტაციო საბჭოს პირველმა სესიამ დაუბრუნა სახელი ბეიძინი; გამოცხადდა [[ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა|ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის]] დედაქალაქად. [[1950-იანები|1950-იანი წლების]] დასაწყისიდან სწრაფად გაიზარდა, გახდა ქვეყნის ერთ-ერთი წამყვანი სამრეწველო ცენტრი. [[1976]] და [[1989]] წლებში ქალაქის ცენტრალურ მოედან ტიანანმინზე გაიართა ოპოზიციური ჩკპ პოლიტიკური ძალების [[ტიანანმინის მოვლენები|გამოსვლები]]. [[2000-იანები|2000-იან წლებში]] დაიწყო ეკოლოგიურად ბინძური წარმოებების პეკინიდან ქვეყნის სხვა ქალაქებსა და რაიონებში გადატანა.<ref name="დრე" />

== ლიტერატურა ==
* Cammelli, Stefano ''Storia di Pechino e di come divenne capitale della Cina'', Bologna, Il Mulino, 2004. ISBN 978-88-15-09910-5
* Harper, Damian, ''Beijing: City Guide'', 7th Edition, Oakland, California: Lonely Planet Publications, 2007.
* Harper, Damian, [http://books.google.com/books?id=QOdNuHHTSowC&printsec=frontcover ''Beijing: City Guide''], 6th Edition, Oakland, California : Lonely Planet Publications, 2005. ISBN 1-74059-782-6.

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.ebeijing.gov.cn/ Beijing Government website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100813221915/http://www.ebeijing.gov.cn/ |date=2010-08-13 }} {{zh icon}} და {{En}}
* [http://info.hktdc.com/mktprof/china/mpbei.htm Economic profile for Beijing] {{En}}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{ჩინეთის ადმინისტრაციული დაყოფა}}
{{ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების მასპინძელი ქალაქები}}

[[კატეგორია:პეკინი| ]]