ვენტსპილსის საერთაშორისო რადიო ასტრონომიული ცენტრი
| ვენტსპილსის საერთაშორისო რადიო ასტრონომიული ცენტრი | |
|---|---|
 ობსერვატორიის ძირითადი ინსტრუმენტი - РТ-32 | |
| მდებარეობა | ირბენე, ლატვია |
| დაარსდა | 1971 |
| ტიპი | რადიოასტრონომიული ობსერვატორია |
ვენტსპილსის საერთაშორისო რადიო ასტრონომიული ცენტრი ( ლატვ. Ventspils Starptautiskais radioastronomijas centrs (VSRC),ინგლ. Ventspils International Radio Astronomy Centre (VIRAC)) — დაარსდა 1971 წელს ირბენეში (საბჭოთა დროს "ვენტსპილს-8"), ქალაქ ვენტსპილსიდან ჩრდილოეთით 30 კილომეტრში, ლატვიაში ბალტიის ზღვაზე. იგი შეიქმნა საბჭოთა ჯარების მიერ, როგორც კოსმოსური სადაზვერვო სადგური "ზვეზდა" (ხშირად მოიხსენიებენ, როგორც "ზვეზდოჩკას"), სამხედრო ნაწილი 51429 (649 ცალკეული პუნქტი კოსმოსური ობიექტებიდან რადიო გამოსხივების დაზვერვისთვის) , ხოლო 1994 წელს. სამხედრო ძალების გასვლის შემდეგ, გადაეცა ლატვიის მეცნიერებათა აკადემიას. 2004 წელს VIRAC გადაეცა Ventspils University College-ს (ვენტსპილსის უნივერსიტეტის კოლეჯი). 2016 წლის ოქტომბრიდან VIRAC შედის ევროპის რადიო ინტერფერენციის ქსელში (EVN) .
ობსერვატორიის ხელმძღვანელები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
"ზვეზდას" სისტემის ერთ-ერთი შემქმნელია პროფესორი გორელიკი.1996 - 2005 წელში ვენტსპილსის საერთაშორისო რადიო ასტრონომიული ცენტრს ხელმძღვანელობდა ედგარს ბერვალდსი. [1] ამჟამად VIRAC-ის დირექტორის პოსტს იკავებს ინდრა დედზე. [2]
ობსერვატორიის ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1967 წლის ზაფხულში დაიწყო 649-ე ცალკეული პუნქტის მშენებლობა გარე კოსმოსიდან რადიო გამოსხივების დაზვერვისთვის. "ზვეზდას" კოსმოსური სადაზვერვო სადგური (სამხედრო ნაწილი 51429) აშენდა 1971 წელს. ცენტრის ბაზაზე 4 რადიოტელესკოპი განთავსდა. სადგურის ძირითადი ამოცანები იყო თანამგზავრებისა და სამხედრო ბაზების სიგნალების ჩაჭრა და თანამგზავრებისთვის თვალყურის დევნება. სპეციალურად კოსმოსური სადაზვერვო სადგურისთვის აშენდა დასახლება ირბენე , რომელშიც 2000 ადამიანი ცხოვრობდა — სამხედროები და მათი ოჯახები.
1994 წლის 22 ივლისს ლატვიიდან რუსული ჯარების გაყვანასთან დაკავშირებით, სადგური გადავიდა ლატვიის მეცნიერებათა აკადემიის განკარგულებაში. სამხედროებმა დაშალეს და თან წაიღეს ერთი რადიოტელესკოპი. დარჩენილი რადიოტელესკოპების საფუძველზე 1996 წელს დაარსდა ვენტსპილსის საერთაშორისო რადიოასტრონომიული ცენტრი.ინგლ. Ventspils International Radio Astronomy Centre (VIRAC). 1999 წელს ხელი მოეწერა ხელშეკრულებას VIRAC-ის მონაწილეობის შესახებ LFVN ქსელის მუშაობაში (VLBI დაკვირვებები). მაგრამ LFVN-თან მუშაობა ხანმოკლე იყო. 2004 წელს VIRAC გადაიყვანეს Ventspils University College-ში. 2007 წლიდან ობსერვატორია კვლავ მონაწილეობს LFVN პროექტში, მონაწილეობს ასახული ექო სიგნალების მიღებაში ახლო კოსმოსური ობიექტებიდან 6 სმ. ტალღის სიგრძეზე. ძირითადი კვლევის თემები, რომლებიც მიმდინარეობს ამ ცენტრში არის რადიო ასტრონომია, რადიოინტერფერომეტრია., ასტრომეტრია, დედამიწისა და მზის ფიზიკა. ცენტრში ამჟამად 24 თანამშრომელია.
2014-2015 წლებში RT-32 მოხდა ანტენის მასშტაბური მოდერნიზაცია. ობსერვატორიის მთავარი ინსტრუმენტის გარდა, განახლდა RT-16 რადიოტელესკოპი. 2019 წლიდან VIRAC ობსერვატორიაში ფუნქციონირებს LOFAR რადიოტელესკოპის ქსელის სადგური. [3]
ობსერვატორიის ინსტრუმენტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- P-400 ან RT-32 "სატურნი" (D = 32 მ, F = 11,5 მ, F ეფექტი = 87 მ, S = 400 მ 2, აშენებულია 1974 წელს) — მიმღები ანტენა SM და DM დიაპაზონებში. [4] ( ხშირად გვხვდება არასწორი დასახელება "იუპიტერი")
- RT-16 "პლუტონი" — (ხშირად გვხვდება მცდარი სახელი "სატურნი")
- RT-8 "ურანი" - აშენდა 1969 წელს. დემონტაჟი 1993 წელს.
- მცირე რადიო ანტენა (დიამეტრი ~ 3 მეტრი) (1970-1993) კოდი "მერკური" ან "#4"
- 2 მეტრიანი რადიო ტელესკოპი -— მუშაობს ასტრონომიული კვლევებისთვის (დამონტაჟდა 2000-იან წლებში)
- LOFAR რადიო ტელესკოპის ქსელის სადგური. [3]
ობსერვატორიის განყოფილებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ობსერვატორიის განყოფილებებში შედის: რადიო ასტრონომიის დეპარტამენტი და სატელიტური ტექნოლოგიების დეპარტამენტი.
მუშაობის მიმართულებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- მზის კვლევა
- მთვარის ზედაპირის ლეონიდის დაბომბვა
- ფუნდამენტური და პრაქტიკული კვლევითი პროგრამები რადიოასტრონომიაში
- ასტროფიზიკა
- კოსმოლოგია
- გეოფიზიკა
- გეოდინამიკა
- გეოდეზია
- მზის სისტემის სხეულების VLBI მდებარეობები (LFVN პროექტი)
- თანამგზავრებიდან მონაცემების მიღება
- ასტეროიდები
- კოსმოსმიური ნაგავი
- პირველი ლატვიური თანამგზავრის მიერ თანამგზავრის " ვენტა-1 "-ის მონაცემების მოპოვება და კონტროლი (გაშვება იგეგმება ინდოეთიდან 2017 წელს)
ობსერვატორიის მისამართი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- VSRC, Ventspils raj. Ances pag., Irbene, LV-3600
საინტერესო ფაქტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- VMRAC-დან ირბენამდე არის მიწისქვეშა გადასასვლელი, რომელიც ზედაპირიდან ჩანს [5] 3 კმ სიგრძის შახტის სახით. ამ მომენტისთვის კონსერვირებულ მდგომარეობაშია. [6]
- ირბენეს რადიოლოკატორი აღიარებულია ბალტიისპირეთის ქვეყნების ჟურნალისტების მიერ ლატვიის ერთ-ერთ ყველაზე საინტერესო ტურისტულ ადგილად [7]
- ობსერვატორიასთან ჯერ კიდევ არის მიტოვებული და გაძარცული საბჭოთა სამხედრო ქალაქის ნანგრევები [8]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Director and Chairman of the Scientific Council, Ventspils International Radio Astronomy Centre (VIRAC), 1996—2005. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-09-09. ციტირების თარიღი: 2010-08-29
- ↑ Ventspils International Radio Astronomy Centre. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 იანვარი 2022. ციტირების თარიღი: 24 October 2019
- ↑ 3.0 3.1 „Radio astronomy centre in Irbene celebrates 25th anniversary and opens LOFAR-LATVIA antennae array“. izm.gov.lv. 25 October 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-10-23. ციტირების თარიღი: 2021-12-20.
- ↑ Технические характеристики РТ-32. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-07-30. ციტირების თარიღი: 2010-08-29.
- ↑ Фото просеки над ходом. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-10-28. ციტირების თარიღი: 2010-08-30.
- ↑ этот вал на самом деле подземный ход до самого городка Ирбене, длиною 3 км. Но он законсервирован.
- ↑ Журналисты признали интересным туристическим объектом Ирбенский радиолокатор. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-04. ციტირების თარიღი: 2023-05-07.
- ↑ Призрак сверхдержавы. Во что превратились секретный советский город и станция космической разведки в Латвии - Недвижимость Onliner. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-08-09. ციტირების თარიღი: 2020-07-10.