ბელორუსის რუსიფიკაცია

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
პოლოცკის ქალაქური პეიზაჟი 1812, 1912 და 2006 წლებში. ლიტვის დიდი საჰერცოგოსა და პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობის დროს აშენებული ისტორიული ნაგებობების უმეტესობა დაანგრიეს ცარისტულმა და საბჭოთა ხელისუფლებებმა.

ბელარუსის რუსიფიკაცია (ბელ.: Расеізацыя Беларусі; რუს.: Русификация Беларуси) არის პოლიტიკა, რომელიც გულისხმობს ბელარუსული ენის გამოყენების, ბელარუსული კულტურისა და მენტალიტეტის რუსული ანალოგებით ჩანაცვლებას ბელარუსული საზოგადოებრივი ცხოვრების სხვადასხვა სფეროში. რუსიფიკაცია არის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, რის გამოც ბელარუსები არასაკმარისად მეტყველებენ საკუთარ, ბელარუსულ ენაზე.[1]

ბელარუსში, რუსიფიკაცია განხორციელდა რუსეთის იმპერიის, მოგვიანებით კი საბჭოთა კავშირის ხელისუფლების მიერ.[2][3] ბელარუსის პრეზიდენტმა ალექსანდრე ლუკაშენკომ, 1994 წელს ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, განაახლა ეს პოლიტიკა,[4][5][6][7][8] თუმცა, 2014 წლიდან მოყოლებული ამან უკვე „რბილი ბელარუსიზაციის“ ნიშნები მიიღო.[9][10][11]

რუსიფიკაციის კომპონენტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბიხავის ქალაქური პეიზაჟი. ზემოდან ქვევით 1700, 1900, 2010 წლები.
კრევოს ციხე, პირველი მსოფლიო ომის დროს რუსული არტილერიის მიერ განადგურების შემდეგ.

ბელარუსის რუსიფიკაცია შედგება შემდეგი კომპონენტებისგან:

1-ლი: განათლების რუსიფიკაცია (სწავლის გადაყვანა ბელარუსში რუსულ ენაზე). მე-2: ბელარუსული ელიტების რეპრესიები, რომლებიც იდგნენ ეროვნული დამოუკიდებლობის და ეროვნული ატრიბუტების საფუძველზე სახელმწიფოს მშენებლობის სადარაჯოზე (იხ. რეპრესიები). მე-3: ბელარუსული ენის კოდიფიკაცია, რათა დაეახლოვებინათ ის რუსულ ენასთან (მაგალითად, ისეთი მოვლენა, როგორიცაა „ნარკამაუკას“ ორთოგრაფიული ცვლილებები). მე-4: რუსული ენის გამოცხადება მეორე ოფიციალურ ენად, რათა შეექმნათ პირობები ბელარუსული ენის შევიწროებისთვის. მე-5: ეროვნული არქიტექტურის განადგურება ან მოდიფიკაცია.[12][13]

მე-6: დასახლებების, ქუჩების და სხვა გეოგრაფიული ობიექტების სახელწოდებების, რუსი მოღვაწეების და რუსული ტრადიციის მიმართ პატივისცემის ნიშნად გადარქმევა.[14][15] მე-7: რუსული ტელევიზიის, რუსული ნაწარმის დომინირება ბელარუსის მედია-სივრცეში. ბიზნესსა და დოკუმენტების საქმისწარმოებაში ბელარუსული ენის გამოყენებისთვის პირობების შექმნის ნაკლებობა. და ბოლოს, მე-8: რელიგიური წნეხი და იძულებითი მოქცევა სარწმუნოებაზე, როგორიცაა პოლოცკის სინოდის მაგალითი.

ლუკაშენკოს მმართველობის დროს ბელარუსის რუსიფიკაცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

განათლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მინსკი, ბელარუსი, 2011 წელი: ძველი ქუჩის ნიშანი ბელარუსულ ენაზე (მარჯვნივ) შეიცვალა ახლით რუსულ ენაზე (მარცხნივ).

ქალაქ მინსკში, 1994-1995 აკადემიურ სასწავლო წელს, დაწყებითი სკოლის პირველ კლასებში მოსწავლეების მხოლოდ 58% შეისწავლიდა ბელარუსულ ენას. 1994 წელს ალექსანდრე ლუკაშენკოს პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ, ეს მაჩვენებელი შემცირდა და უკვე 1999 წელს, ქალაქ მინსკში გახდა 5,3%.[16]

2016-2017 აკადემიურ სასწავლო წელს, დაახლოებით 128 000 მოსწავლე ეუფლებოდა ბელარუსულ ენას (ჯამში - 13,3%).[17] აღსანიშნავია, რომ ბელარუსულენოვანი სკოლები განფენილი არიან სასოფლო დასახლებებში, რომლებიც თანდათანობით იხურება ქალაქებში მოსახლეობის საცხოვრებლად გადასვლის გამო. ყოველ წელს, ბელარუსში იკეტება დაახლოებით 100 პატარა სკოლა, რომელთაგან უმეტესობა სწავლების ენად ბელარუსულს იყენებს. პოპულარულია და, თუ შეიძლება ითქვას, ტრენდად იქცა ამ სკოლებიდან რუსულენოვან სკოლებში სასწავლებლად გადასვლაც. ამდენად, შეინიშნება ბელარუსული ენის მსწავლელი ახალგაზრდების ნაკლებობა.[18]

რაც შეეხება ქალაქებს, აქ მხოლოდ 7 ბელარუსულენოვანი სკოლაა, რომელთაგან 6 მდებარეობს მინსკში (2019 წლის მონაცემებით). სხვა სიტყვებით, ბელარუსის რესპუბლიკის დედაქალაქს, რეგიონულ და სამხარეო ცენტრებს ჯამში ემსახურება 7 ბელარუსულენოვანი სკოლა:

  1. გიმნაზია № 4 (კუნცაუშჩინას ქუჩა, 18 – მინსკი, ფრუნზიენსკის რაიონი)
  2. გიმნაზია № 9 (სიადიხის ქუჩა, 10 – მინსკი, პიერშამაისკის რაიონი)
  3. გიმნაზია № 14 (ვასნიაცოვას ქუჩა, 10 – მინსკი, ზავოდსკის რაიონი)
  4. გიმნაზია № 23 (ნეზალეჟნასტსის გამზირი, 45 – მინსკი, სავიეცკის რაიონი)
  5. გიმნაზია № 28 (რაკასუსკის გამზირი, 93 – მინსკი, ლენინსკის რაიონი)
  6. საშუალო სკოლა № 60 (კარლ ლიბკნეხტის ქუჩა, 82 – მინსკი, მასკოვსკის რაიონი)
  7. საშუალო სკოლა № 4 (სავეცკაიას ქუჩა, 78 – ივანავა ქალაქი)
ბელარუსულენოვანი სკოლების რაოდენობა ბელარუსის დედაქალაქში, რეგიონულ და სამხარეო ცენტრებში (2019)
დასახლება ბელარუსულენოვანი სკოლების რაოდენობა სკოლების საერთო რაოდენობა ბელარუსულენოვანი სკოლების პროცენტი
მინსკი 6 277 2.17%
ბრესტი 0 37 0%
ვიცებსკი 0 48 0%
ჰროდნა 0 42 0%
ჰომელი 0 53 0%
მაჰილიოვი 0 47 0%
სამხარეო ცენტრები სულ



(გარდა დედაქალაქისა და რეგიონული ცენტრებისა) 		1 * ~ 920 0.11%
* ივანავაში (№ 4 საშუალო სკოლა)[19]

რუსიფიკატორული პოლიტიკის განმარტებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბელარუსები, მინსკში, რუსეთის საელჩოსთან, ბელარუსის რუსეთში ინტეგრაციას აპროტესტებენ. 2019 წლის 8 დეკემბერი.

ოფიციალურად, ლუკაშენკოს რეჟიმი არავითარ განმარტებას არ იძლევა 1995 წელს განახლებული იძულებითი რუსიფიკატორული პოლიტიკის შესახებ. ბელარუსულ სამოქალაქო საზოგადოებაში არსებობს ეჭვი, რომ ლუკაშენკოს რეჟიმსა და რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელობას შორის არსებობს ფარული გარიგება, რომლის თანახმად ძალაუფლების შენარჩუნების სანაცვლოდ, ლუკაშენკოს რეჟიმი გამოხატავს პოლიტიკურ ერთგულებას რუსეთისა და რუსიფიკატორული პოლიტიკის მიმართ და მზადაა შეამციროს ბელარუსში საკუთარი ენის გამოყენებაც კი.[20][21][22]

ასეთი გარიგების არსებობის შესაძლო დადასტურებას წარმოადგენს რუსეთის ხელმძღვანელობის ტრადიციული ხაზგასმა მეზობელ ქვეყნებში რუსული ენისა და კულტურის გავრცელების საჭიროებაზე. კრემლი აკრიტიკებდა უკრაინაში დერუსიფიკაციას, რომელიც განხორციელდა 2014 წლიდან. ის, ასევე, ვერ ეგუებოდა დერუსიფიკაციულ ინიციატივებს ყაზახეთში.[23][24][25][26]

იხილეთ ასევე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Brel, Yuliya (University of Delaware). The Failure of the Language Policy in Belarus. New Visions for Public Affairs, Volume 9, Spring 2017, pp. 59-74.
  2. ↑ Early Belorussian Nationalism in [Helen Fedor, ed. Belarus: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1995.]
  3. ↑ Stalin and Russification in [Helen Fedor, ed. Belarus: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1995.]
  4. ↑ Belarus has an identity crisis // openDemocracy
  5. ↑ Smok, Vadzim. Belarusian Identity: the Impact of Lukashenka’s Rule. Analytical Paper. Ostrogorski Centre, BelarusDigest, December 9, 2013.
  6. ↑ "Нацыянальная катастрофа на тле мяккай беларусізацыі". Novy Chas (in Belarusian).
  7. ↑ "Галоўная бяда беларусаў у Беларусі - мова". Novy Chas (in Belarusian).
  8. ↑ Аляксандар Русіфікатар. Nasha Niva.
  9. ↑ "Belarus leader switches to state language from Russian". BBC. July 10, 2014.
  10. ↑ Belarus in the multipolar world: Lukashenka bets on himself. New Eastern Europe - A bimonthly news magazine dedicated to Central and Eastern European affairs. (January 21, 2020).
  11. ↑ Prosokhin, Ivan. "Soft Belarusization: (Re)building of Identity or “Border Reinforcement”?". https://ispan.waw.pl/journals/index.php/ch/article/view/ch.2019.005
  12. ↑ Страчаная спадчына. Менск. 2003. С. 54 (in Belarusian).
  13. ↑ Волкава В. Мінск 21 лютага 1918 г. вачыма нямецкага салдата (па матэрыялах газеты "Zeitung der 10. Armee"). Беларускі гістарычны часопіс. № 2. 2018. С. 11 (in Belarusian).
  14. ↑ Соркіна І. Палітыка царызму адносна гарадоў Беларусі ў кантэксце гістарычнай памяці і ідэнтычнасці гараджанаў. Трэці міжнародны кангрэс даследчыкаў Беларусі. Працоўныя матэрыялы. Том 3. 2014. С. 376 (in Belarusian).
  15. ↑ Kapylou I., Lipnitskaya S. Current status and related problems of national toponyms standardization in the Republic of Belarus // Studia Białorutenistyczne. Nr. 8, 2014.
  16. ↑ Антонава Т. Моўныя пытаньні ў Беларусі. Зьвязда, 10 красавіка, 1999, №59 (23660), pp. 4–5 (in Belarusian).
  17. ↑ Марціновіч Я. Моўная катастрофа: за 10 гадоў колькасць беларускамоўных школьнікаў скарацілася ўдвая. Nasha Niva. May 31, 2017 (in Belarusian).
  18. ↑ Алег Трусаў: Скарачэнне беларускамоўных школ можа прывесці да выраджэння нацыі. Берасьцейская вясна (in Belarusian).
  19. ↑ Вучыцца на роднай мове. 8 фактаў пра беларускія школы. Radio Free Europe/Radio Liberty (in Belarusian).
  20. ↑ Numbness. From the annals of the destruction of the Belarusian language. Belarusian Shelf: knihi.com (In Belarusian).
  21. ↑ OUR WORD. No. 28 (1231), July 15, 2015 (in Belarusian).
  22. ↑ Bekus, Nelly. "Chapter 15. Paradoxes of Political and Linguistic Russification" in Struggle over Identity. Pp. 151-155.
  23. ↑ Serhiy Osnach. Linguistic component of hybrid warfare დაარქივებული 2022-02-08 საიტზე Wayback Machine. . Portal of language policy (in Ukrainian).
  24. ↑ Russian propaganda about the events in Ukraine: trends 2014-2016. NGO "Media Detector" (in Ukrainian).
  25. ↑ War between Ukraine and Russia. Linguocultural Front. Radio Liberty (in Ukrainian).
  26. ↑ Bondal, Ksenia. (December 30, 2021). Kazakhs reject Russian State Duma's meddling over proposed language law. Caravanserai.

გარე ბმულები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

შემდგომი საკითხავი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ბელორუსის_რუსიფიკაცია&oldid=4627644“-დან