იხილეთ წყარო გვერდისთვის აფონსუ V (პორტუგალია)

{{ინფოდაფა მმართველი 
|სახელი                  = აფონსუ V
|ორიგინალური სახელი     = Afonso V
|სურათი                 = AfonsoV-P.jpg
|წარწერა                 =
<!-- პირველი თანამდებობა -->
|ქვეყანა                  = [[პორტუგალია|პორტუგალიის]]  
|თანამდებობა             = [[მეფე]]   
|რიგი                    =
|კორონაცია               =
|მმართველობის დასაწყისი  = [[9 სექტემბერი]] [[1438]]
|მმართველობის დასასრული = [[28 აგვისტო]] [[1477]]
|პრეზიდენტი             =
|ვიცე-პრეზიდენტი         =
|წინამორბედი             = [[დუარტე I (პორტუგალია)|დუარტე I]]
|მემკვიდრე               = [[ჟუან II (პორტუგალია)|ჟუან II]] 
<!-- მეორე თანამდებობა -->
|ქვეყანა2                 =[[პორტუგალია|პორტუგალიის]]   
|თანამდებობა2            = [[მეფე]]   
|რიგი2                   =
|კორონაცია2              =
|მმართველობის დასაწყისი2 = [[1477]]
|მმართველობის დასასრული2= [[1481]]
|პრეზიდენტი2            =
|ვიცე-პრეზიდენტი2        =
|წინამორბედი2            =[[ჟუან II (პორტუგალია)|ჟუან II]]  
|მემკვიდრე2              = [[ჟუან II (პორტუგალია)|ჟუან II]] 
<!-- პირადი მონაცემები -->
|სხვა წოდებები           = 
|პრეზიდენტი             =
|რეგენტი                =
|მონარქი                = 
|სულთანი               =  
|ვიცე-პრეზიდენტი        = 
|პარტია                 = 
|დაბადების თარიღი       = [[15 იანვარი]] [[1432]]
|დაბადების ადგილი       = [[სინტრა]], [[პორტუგალია]]
|გარდაცვალების თარიღი   = {{გარდაცვალების თარიღი|1481|8|28}}
|გარდაცვალების ადგილი   = [[სინტრა]], [[პორტუგალია]]
|ქორწინება               = [[იზაბელ კოიმბრელი]]<br/>(ქ. 1450 - გარდ. 1455)<br/>[[ხუანა ლა ბელტრანეხა]]<br/>(ქ. 1475 - განქ. 1481)
|შვილები                = 
|სრული სახელი          =
|დინასტია               = [[ჟუანა პორტუგალიელი (1452-1490)|ჟუანა]]<br/>[[ჟუან II (პორტუგალია)|ჟუან II, პორტუგალიის მეფე]]
|მამა                   = [[დუარტე I (პორტუგალია)|დუარტე I]]
|დედა                  = [[ელეანორ არაგონელი (1402-1445)|ელეონორა არაგონელი]]
|რელიგია               =
|ხელმოწერა             =
}}
'''აფონსუ V''' ( {{lang-pt|Afonso V}}; დ. [[15 იანვარი]], [[1432]] — გ. [[28 აგვისტო]] [[1481]]) — [[პორტუგალია|პორტუგალიის]] მეფე [[1438]]–[[1481]] წლებში ([[ავისის დინასტია]]). [[დუარტე I (პორტუგალია)|დუარტესა]] და [[ელეანორ არაგონელი (1402-1445)|ელეონორა არაგონელი]]ს ვაჟი. იქორწინა [[1448]] წელს იზაბელაზე, [[პედრო კომბრელი]]ს ჰერცოგის ასულზე.

დუარტეს გარდაცვალების შემდეგ, აფონსუს სრულწლოვანობამდე ქვეყანას მმართავდა მისი დედა ელეონორა. ამ პერიოდში ხშირი იყო არეულობები. დიდებულების ლიდერები იყვნენ ინფნტები პედრუ, ენრიკე და ჟუანი - მცირეწლოვანი აფონსუს ბიძა, რომელმაც ხელში ჩაიგდო რეგენტობა. [[1441]] წელს დედოფალი [[კასტილია]]ში გაიქცა და გარდაიცვალა [[ტოლედო]]ში. [[1448]] წელს აფონსუმ სრულწლოვანებას მიაღწია, ცოლად თავისი ბიძაშვილი იზაბელა მოიყვანა და დაიწყო ქვეყნის დამოუკიდებლად მმართვა.

იგი განათლებული, მჭერმეტყველი, ზნეობრივი და ზრდილობიანი იყო, მაგრამ თავარიანი, მას იტაცებდა გეგმები, რომლის განხორციელებაც არ შეეძლო. იგი ჯერ სიმამრის, პედრუს რჩევებს უსმენდა, მაგრამ მოგვიანებით იჩხუბა მასთან და ჩამოაშორა კარს. მათ შორის კონფლიქტი ომში გადაიზარდა, [[1449]] წლის მაისში [[ალფარობეირასთან ბრძოლა]]ში პედრო დაიღუპა.

შემდეგ წლებში აფონსუ ებრძოდა [[მაროკო]]ელ მავრებს და ატარებდა ექსპედიციებს აფრიკის ნაპირების გასწვრივ. [[1458]] წელს მეფე დიდი ფლოტით წავიდა [[ალკასერი]]ს დასაპყრობად. ციხე ცოტახანში დანებდა. [[1463]] და [[1464]] წლებში მეფემ ორჯერ უშედეგოდ სცადა [[ტანჟერი]]ს აღება. მესამე ლაშქრობა შედეგიანი აღმოჩნდა. პორტუგალელებმა ჯერ მდიდარი [[არზილა]] აიღეს, ხოლო [[1470]] წელს მეფე ტრიუმფით შევიდა ტანჟერში.

შემდეგ აფონსო საკმაო ხანს იბრძოდა კასტილიის ტახტისთვის. თავისი პრეტენზიების გასამართლებლად მან ცოლად შეირთო ხუანა, [[ენრიკე IV (კასტილია)|ენრიკე IV]]-ს ერთადერთი ქალიშვილი, [[1475]] წელს აფონსუ კასტილიაში შეიჭრა და ომი ენრიკეს დის იზაბელას წინააღმდეგ დაიწყო. პორტუგალელებმა აიღეს [[ტორო]] და [[სამორა]], მაგრამ მეტ წარმატებებს ვერ მიაღწიეს - კასტილიელი დიდებულები დედოფლის ერთგულები დარჩნენ. [[1476]] წელს გაიმართა [[ტოროსთან ბრძოლა]]. აფონსუ დამარცხდა. [[1479]] წელს მან უარი თქვა კასტილიის ტახტზე, იზაბელასთან სამშვიდობო ხელშეკრულება დადო და გაშორდა ხუანას. იმავე წელს იგი განმარტოვდა და მმართველობა შვილს [[ჟუან II (პორტუგალია)|ჟუანს]] გადააბარა. მისი ბრძანებით [[ლისაბონი]]ს მახლობლად, ზღვის ნაპირზე, დაიწყო მონასტრის მშენებლობა. აფონსუს აქ სურდა დასახლება, მაგრამ იგი გარდაიცვალა სანამ მონასტრის მშენებლობა დასრულდებოდა.

== ლიტერატურა ==
* Рыжов, K. (1999). ''Энциклопедия - Все монархи мира - Западная Европа''. Вече, Москва. ISBN 5-7838-0374-X

{{პორტუგალიის მეფეები}}
{{ავტორიტეტული წყაროები}}

[[კატეგორია:პორტუგალიის მეფეები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1432]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1481]]
[[კატეგორია:დაბადებული 15 იანვარი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 28 აგვისტო]]