იხილეთ წყარო გვერდისთვის ალეპოს ბრძოლა (1918)

{{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი
| კონფლიქტი=ალეპოს ბრძოლა (1918)
| სურათი= [[ფაილი:AWMA01773Aleppo.jpg|300px]]
| სათაური= [[ალეპო]], ქალაქის ციტადელი უკანა ფონზე
| თარიღი= 25 ოქტომბერი, [[1918]]
| მდებარეობა= [[ალეპო]], [[ალეპოს ვილაიეთი]], [[ოსმალეთის იმპერია]]
| შედეგი= ალიანსის გამარჯვება 
| status=
| მხარე1= [[File:Flag of Hejaz 1917.svg|23px]] [[ჰიჯაზის სამეფო]]<br/>{{flag|ბრიტანეთის იმპერია}}
*{{flagcountry|ავსტრალია}}
| მხარე2= {{flag|ოსმალეთის იმპერია}}<br>{{flag|გერმანიის იმპერია}}
| მეთაური1= [[File:Flag of Hejaz 1917.svg|23px]] [[პრინცი ფეისალ I ]]<br>{{flagicon|UKGBI}} [[ედმუნდ ალენბი]]<br>{{flagicon|Australia}} [[ჰარი შოველი]]
| მეთაური2= {{nowrap|{{flagicon|ოსმალეთის იმპერია}} [[ქემალ ათათურქი|მუსტაფა ქემალ ფაშა]]}}<br>{{flagicon|German Empire}} [[ოტო ლიმან ფონ სანდერსი]]
| ძალა1= [[შერიფ ნასირი|შერიფ ნასირის]] და [[ნური ბეი|ნური ბეის]] ძალები
| ძალა2= [[ილიდირიმის არმია]]
}}
'''ალეპოს ბრძოლა''' — გაიმართა [[1918]] წლის 25 ოქტომბერს, როდესაც [[ფეისალ I|პრინცი ფეისალის]]   ძალებმა დაიპყრეს ქალაქი ალეპო, დამასკოდან ჰარიტანში დევნის დროს, [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]] სინაისა და პალესტინის კამპანიის ბოლო დღეებში.

მეგიდოს ბრძოლაში [[ბრიტანეთის იმპერია|ბრიტანეთის იმპერიის]] გამარჯვების შემდეგ, [[ამანი|ამანიდან]] [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] მმართველობაში მყოფ ილდირიმის არმიის ჯგუფის დარჩენილ ნაწილს დევნიდნენ პრინცი ფეისალის  ძალები, რომლებმაც დაიპყრეს დამასკო 27 სექტემბერს, მე-4 საკავალერიო დივიზიის მარჯვენა ფლანგზე. იმავდროულად, ავსტრალიელთა საცხენოსნო დივიზიამ დაიპყრო [[დამასკო]] 1918 წლის 1 ოქტომბერს, ტყვედ აიყვანეს ათასობით [[გერმანიის იმპერია|გერმანელი]] და [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] ჯარისკაცი, დაიკავეს ოსმალეთის იმპერიის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიის ნაწილი. ილდირიმის არმიის ჯგუფის დარჩენილმა ძალებმა მოახერხეს დამასკოდან გაქცევა, კონცენტრირდნინ რაიაკში, შემდეგ კი უკან დაიხიეს ჰომსისა და ჰამის გავლით [[ალეპო|ალეპოსკენ]]. უზარმაზარი დანაკარგი ჰქონდა უდაბნოს საცხენოსნო დივიზიას, ავადმყოფობამ მნიშვნელოვნად დაასუსტა და შეაფერხა მათი ძალები. მათ მხარს უჭერდა მე-5 საკავალერიო დივიზიის მე-15 საიმპერატორო სამსახურის საკავალერიო ბრიგადა.

პრინც ფეისალის ძალებმა განაგრძეს გზა ჩრდილოეთით ჰეჯაზის რკინიგზის გასწვრივ ალეპოს მისადგომებთან. დღის დასაწყისში, ქალაქის სამხრეთით არსებულ თავდაცვით ძალებზე წარმატებული თავდასხმის შემდეგ, სიბნელის საფარქვეშ გვერდი აუარა ამ ბარიერებს და შეაღწია ალეპოში, სადაც ქუჩებში ხელჩართული ბრძოლა გაგრძელდა მთელი ღამის განმავლობაში. ქალაქი დილით პრინცის ძალებმა დაიპყრეს.

== ისტორია ==

=== ბრიტანეთის იმპერიის ძალა ===
[[ფაილი:AWMB00370DamascusFeisal.jpg|მინი| პრინცი ფეისალი ტოვებს შოველის უდაბნოში არსებული ძალების შტაბ-ბინას დამასკოში]]
ეს ძალა, რომელიც აწარმოებდა დევნას, შედგებოდა პრინც ფისალის ძალებისგან. ერთი კოლონა შედგებოდა 1500 მეომრისგან, რომელსაც მეთაურობდა პოლკოვნიკი ნური ბეი და მეორე - 1500 მებრძოლისგან, რომელსაც მეთაურობდა შერიფი ნასირი.  <ref>Falls 1930 Vol. 2 pp. 611, 613</ref> მათ შემადგენლობაში იყო მე-2, მე-11 და მე-12 მსუბუქი ჯავშანტექნიკის ქვემეხები და 1 (ავსტრალიური), მე-2 და მე-7 მსუბუქი მანქანის პატრული. <ref>Falls 1930 Vol. 2 p. 610</ref> ასევე, მე-5 საკავალერიო დივიზიის მე-15 საიმპერატორო სამსახურის საკავალერიო ბრიგადა თან ახლდა ჯავშანმანქანებს ჰამაში 21 ოქტომბერს, <ref name="Falls612">Falls 1930 Vol. 2 p. 612</ref> ხოლო მე-13 და მე-14 საკავალერიო ბრიგადები მხარდასაჭერად მოჰყვებოდნენ. <ref>Falls 1930 Vol. 2 pp. 615, 617</ref>

მე-5 საკავალერიო დივიზია და ჯავშანმანქანები ორ სვეტად იყო ორგანიზებული. სვეტი „A“ შედგებოდა მე-5 საკავალერიო დივიზიის შტაბ-ბინისგან, ყველა ჯავშანმანქანისა და მე-15 საიმპერატორო სამსახურის საკავალერიო ბრიგადისგან. <ref name="Falls612">Falls 1930 Vol. 2 p. 612</ref> მე-13 და მე-14 საკავალერიო ბრიგადებმა შექმნეს სვეტი „B“. <ref name="Preston288–91">Preston 1921 pp. 288–91</ref>

=== ილდირიმის არმიის ჯგუფის თავდაცვა ===
ალეპო იმ დროს გარნიზონირებული იყო 4000-კაციანი ოსმალეთის ჯარით, დაახლოებით 20000 მეომრით ქალაქში და მის მახლობლად. ეს ძალა დაყვეს მუსტაფა ქემალმა და მეორე არმიის მეთაურმა ნეჰედ ფაშამ ქალაქის დასაცავად. <ref>Bruce 2002 pp. 253–4</ref>  მუსტაფა ქემალმა ოთხი დივიზია განალაგა ქალაქის სამხრეთით, რომელთა  შტაბი იყო კატმაში. ოსმალეთის XX კორპუსის ახლად რეორგანიზებული 1-ლი და მე-11 დივიზიები (2000-დან 3000-მდე ჯარისკაცი „თურქეთიდან ერთი სრული პოლკის გაძლიერებით“), <ref name="Falls617note">Falls 1930 Vol. 2 p. 617 note</ref> და 24-ე და 43-ე, რომელთაც დივიზიებს ეკავათ ძლიერი, კარგად გამყარებული პოზიციები. <ref>Falls 1930 Vol. 2 pp. 613 note, 617 note</ref>

მუსტაფა ქემალმა უბრძანა უფრო სუსტ 41-ე დივიზიას დაეცვა [[ისქენდერუნი]] ალეპოს ჩრდილო-დასავლეთით, ხოლო 44-ე დივიზია იყო რეზერვში ისქენდერუნის ყურის ჩრდილოეთით [[თარსუსი|თარსუსში]] 23-ე დივიზიასთან ერთად. ამ ტერიტორიაზე შესაძლოა 47-ე დივიზიაც ყოფილიყო. შემორჩენილი გერმანული ჯარი გაიყვანეს და კონცენტრირებული იყო თარსუსთან. მეოთხე არმიის შტაბ-ბინა, 48-ე, მე-3 საკავალერიო და შედგენილი დივიზიები, მეშვიდე არმიის 26-ე და 53-ე დივიზიები და მერვე არმიის მე-7, მე-16, მე-19, მე-20 და 46-ე დივიზიები ყველა განადგურდა ან დაიშალა. <ref name="Falls617note">Falls 1930 Vol. 2 p. 617 note</ref>

=== ჯავშანტექნიკის დაზვერვა,23 ოქტომბერი ===
კავალერიისა და ჯავშანმანქანების დევნის ტემპი ნაკარნახევი იყო ბენზინის, საკვები რაციონის მომარაგებითა და ცხენების გამძლეობით. ასევე, მტრის ძალების მძებნი თვითმფრინავები ზვერავდნენ მოწინააღმდეგის ტერიტორიას. <ref>Cutlack 1941 p. 169</ref>

ჰამადან ჯავშანტექნიკის კოლონამ დაიწყო დაზვერვა ალეპოსკენ, რის გამოც უკან დატოვა მე-15 საიმპერატორო საკავალერიო ბრიგადა. ისინი თავს დაესხნენ მტრის ზოგიერთ კავალერიას  თუმანთან, დაახლოებით ალეპოს სამხრეთით. <ref name="Preston288–91">Preston 1921 pp. 288–91</ref> <ref>Falls 1930 Vol. 2 pp. 612–3, p. 613 note</ref> საჰაერო და სახმელეთო დაზვერვამ დაადგინა უკანა დაცვის ზომა და შეამჩნია, რომ 6000 ან 7000 ჯარისკაცი იცავდა ალეპოს. <ref name="Preston288–91" />
[[ფაილი:IWMQ12450Aleppo.jpeg|მინი| კაპიტანი მაკინტაირი, მე-7 მსუბუქი მანქანის პატრულის მეთაური ზავის დროშით, რომელიც გამოიყენეს 23 ოქტომბერს]]
გენერალ-მაიორმა ჰ. ჯ. მაკენდრიუმ, მე-5 საკავალერიო დივიზიის მეთაურმა, გაგზავნა კაპიტანი მე-7 მსუბუქი მანქანის პატრულის მეთაურობით ზავის დროშის ქვეშ ალეპოს დათმობის მოთხოვნით, რაც უარყო მუსტაფა ქემალმა. <ref name="Falls613">Falls 1930 Vol. 2 p. 613</ref> <ref name="Hill189">Hill 1978 p. 189</ref> შემდგომში, ჯავშანმანქანებმა დაზვერეს ჩრდილო-დასავლეთის მიმართულებით. აღმოჩნდა, რომ ქვეყანა ძალიან უხეში იყო მანქანებისთვის და ისინი უკან დაბრუნდნენ. <ref name="Preston288–91">Preston 1921 pp. 288–91</ref>

== ბრძოლა ==
[[ფაილი:FallsSkMap41toAleppo.jpeg|მინი| Falls Sketch Map 41 დევნა დამასკოდან ალეპოში 1918 წლის 1-დან 28 ოქტომბრამდე]]
სანამ ჯავშანმანქანები ელოდნენ მე-15 საიმპერატორო სამსახურის საკავალერიო ბრიგადის გაძლიერებას 24 და 25 ოქტომბერს, ისინი განაგრძობდნენ ოსმალეთის თავდაცვის დაზვერვას ალეპოს სამხრეთით. <ref name="Wavell231–2">Wavell 1968 pp. 231–2</ref> პრინც ფეისალის ჯარი, რომელსაც მეთაურობდა ნური ბეი, მიიწევდა ჰეჯაზის რკინიგზის გასწვრივ მე-5 საკავალერიო დივიზიის მარჯვენა ფლანგზე. ნური ბეიმ 25 ოქტომბერს ალეპოს სამხრეთით მდებარე ოსმალეთის პოზიციებზე შეტევა დაიწყო. ამ ძალებმა უკან დაიხიეს საწინააღმდეგო ცეცხლის გახსნის შემდეგ. <ref name="Preston288–91">Preston 1921 pp. 288–91</ref> <ref name="Falls613">Falls 1930 Vol. 2 p. 613</ref>

ნური ბეის ძალებს შეუერთდა  1500-კაციანი ჰიჯაზის არაბთა ჯარი, რომელსაც მეთაურობდა შერიფ ნასირი, რომელსაც პრინცი ფეისალმა უბრძანა ჰომსიდან ალეპოში წინსვლა. <ref name="Preston288–91">Preston 1921 pp. 288–91</ref> <ref>Falls 1930 Vol. 2 pp. 605–6, 611</ref> <ref>Bruce 2002 p. 252</ref> იმავდროულად, მე-15 საიმპერატორო სამსახურის საკავალერიო ბრიგადა დაეწია ჯავშანმანქანებს ალეპოს სამხრეთ-დასავლეთით. მათ გაათავისუფლეს ჯავშანტექნიკა 25 ოქტომბრის საღამოს, ხოლო მე-5 საკავალერიო დივიზიის „B“ სვეტმა  მიაღწია სერაიკინს, დაახლოებით ალეპოს სამხრეთით. <ref name="Preston288–91" /> <ref>Falls 1930 Vol. 2 pp. 612–3</ref>

მაკენდრიუმ სამი მხრიდან ქალაქზე თავდასხმა დაგეგმა 26 ოქტომბერს. ჯავშანმანქანებს სამხრეთიდან, გზის გასწვრივ, უნდა შეეტიათ. პრინცი ფეისალის ძალებს აღმოსავლეთიდან უნდა შეეტიათ, ხოლო მე-15 საიმპერატორო საკავალერიო ბრიგადა, რომელიც მოძრაობდა ალეპოს დასავლეთით, უნდა გაეჭრა ისქანდერუნის გზა. <ref name="Wavell231–2">Wavell 1968 pp. 231–2</ref> <ref>Bruce 2002 p. 255</ref> თუმცა, 25 ოქტომბრის ღამის განმავლობაში, ნური ბეის არაბული ძალები თავს დაესხნენ ქალაქს აღმოსავლეთიდან, <ref name="Falls613">Falls 1930 Vol. 2 p. 613</ref> და არაბთა ძალები, შერიფ ნასირის მეთაურობით, შემოიჭრნენ შემორჩენილი ოსმალეთის თავდაცვითი ნაწილების გარშემო, შევიდნენ ქალაქში მხარდამჭერებთან კონტაქტის დასამყარებლად. <ref name="Preston288–91">Preston 1921 pp. 288–91</ref> <ref name="Hill189">Hill 1978 p. 189</ref>

ღამით ქუჩებში ხელჩართული ბრძოლა დაიწყო. დაბნეულობის დროს მუსტაფა ქემალმა თავისი შტაბ-ბინა ქალაქიდან გაიყვანა, დაკარგა კავშირი ალეპოს სამხრეთით მდებარე ტერიტორიების დაცვასთან. 26 ოქტომბრის დილისთვის ეს თავდაცვითი პოზიციები მიტოვებული იყო. <ref>Keogh 1955 pp. 254–5</ref> <ref>Wavell 1968 p. 232</ref> ალეპო ფეისალის ძალებმა აიღეს 26 ოქტომბრის 10:00 საათისთვის, რის შედეგადაც დაიღუპა 60 ადამიანი. მაკენდრიუ მალევე ჩამოვიდა ჯავშანტექნიკით. <ref name="Preston288–91">Preston 1921 pp. 288–91</ref>

== დასასრული ==
[[ფაილი:Australian_light_car_patrol_at_Aleppo_(AWM_photo_B00707).jpg|მინი| No1 ავსტრალიური მსუბუქი მანქანის პატრული ალეპოს რკინიგზის სადგურზე]]

პირველი და მეორე მსოფლიო ომის დროს ბრიტანეთისა და თანამეგობრობის დაღუპულთა სასაფლაო მდებარეობს შეიხ მაკსუდის მახლობლად, <ref>{{Cite web|url=https://www.cwgc.org/find-a-cemetery/cemetery/91006/aleppo-war-cemetery/|title=Aleppo War Cemetery}}</ref>, რომელსაც მოგვიანებით ჩაუტარდა სარემონტო სამუშაოები [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის შემდეგ]] . <ref>{{Cite web|url=https://www.cwgc.org/learn/news-and-events/news/2020/02/20/11/00/cwgc-makes-tentative-return-to-aleppo|title=CWGC makes tentative return to Aleppo}}</ref>

== ლიტერატურა ==
 {{Refbegin}}
* {{cite book |title=Light Horses: A History of Australia's Mounted Arm |last=Bou |first=Jean |series=Australian Army History |year=2009 |publisher=Cambridge University Press |location=Port Melbourne |isbn=9780521197083}}
* {{cite book |title=The Last Crusade: The Palestine Campaign in the First World War |url=https://archive.org/details/lastcrusadepales0000bruc |last=Bruce |first=Anthony |year=2002 |publisher=John Murray |location=London|isbn=978-0-7195-5432-2}}
* {{cite book|url=https://www.awm.gov.au/collection/RCDIG1069925/|title=The Australian Flying Corps in the Western and Eastern Theatres of War, 1914–1918|last=Cutlack|first=Frederic Morley| year=1941|edition=11th|series=Official History of Australia in the War of 1914–1918|volume=VIII|publisher=Australian War Memorial|location=Canberra|oclc=220900299}}
* {{cite book |title=Military Operations Egypt & Palestine from June 1917 to the End of the War |last1=Falls |first1=Cyril |series=Official History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence |author2=Becke, A. F. (maps) |year=1930 |volume=2 Part II |publisher=H.M. Stationery Office |location=London|oclc=256950972}}
* {{cite book |title=Chauvel of the Light Horse: A Biography of General Sir Harry Chauvel, GCMG, KCB |last=Hill |first=Alec Jeffrey|author-link=Alec Hill|year=1978 |publisher=Melbourne University Press |location=Melbourne |oclc=5003626}}
* {{cite book |editor1-first=Matthew |editor1-last=Hughes |title=Allenby in Palestine: The Middle East Correspondence of Field Marshal Viscount Allenby June 1917&nbsp;– October 1919 |series=Army Records Society|volume=22 |year=2004 |publisher=Sutton Publishing |location=Phoenix Mill, Thrupp, Stroud, Gloucestershire|isbn=978-0-7509-3841-9}}
* {{cite book |title=Suez to Aleppo |last=Keogh |first=E. G. |author2=Joan Graham|year=1955 |publisher=Directorate of Military Training by Wilkie & Co. |location=Melbourne|oclc=220029983}}
* {{cite book |title=The Desert Mounted Corps: An Account of the Cavalry Operations in Palestine and Syria 1917–1918 |url=https://archive.org/details/desertmountedco00presgoog |last=Preston |first=R. M. P. |year=1921 |publisher=Constable & Co. |location=London|oclc=3900439}}
*{{cite book |chapter=The Palestine Campaigns |last=Wavell |first=Field Marshal Earl|author-link=Archibald Wavell, 1st Earl Wavell|editor-last=Sheppard|editor-first=Eric William |edition=4th |title=A Short History of the British Army |year=1968|orig-year=1933|publisher=Constable & Co. |location=London|oclc=35621223}}
* {{cite book |title=Hell in the Holy Land: World War I in the Middle East |url=https://archive.org/details/hellinholylandwo0000wood |last=Woodward |first=David R.  |year=2006 |publisher=The University Press of Kentucky |location=Lexington |isbn=978-0-8131-2383-7}}
{{Refend}}

== სქოლიო ==
<references group="" responsive="0"></references>

[[კატეგორია: XX საუკუნის ბრძოლები]] [[კატეგორია: პირველი მსოფლიო ომის ბრძოლები]]